Senin, 23 Juli 2012

kamus indonesia sunda

abad abad.
. abad ke 20. abad ka 20. beberapa abad. sababaraha abad, mangabad-abad.
. berabad-abad. mangabad-abad. seabad. saabad. = seratus tahun.
-
abadi langgeng, lana, baka (dari bahasa arab). =kekal.
. jamak2 lalanggeng. keabadian. kalanggengan.
. mengabadikan. ngaabadikeun, ngalanggengkeun.
. lawan kata dari baka. pana.
abang lanceuk.
-
abjad abjad.
abnormal cacad. lawan kata walagri.
abon abon, sawud. jamak2 arabon, sarawud.
abortus kaluron.
absés bisul.
abu (sisa bara api) lebu. jamak2 lalebu.
abu rokok. calacah, sekar, lebu roko.
abu-abu hawuk, kulawu, kulabu. = kelabu.
. Nama Désa di Kecamatan Kertasari Kabupatén Bandung. Cihawuk.
-
acak acak. kata kerja. jamak2 aracak.
. acakkan. acakkeun.
. acak-acakan. acak-acakan, balatak.
. bekas mengacak orang lain. pangacakan. jamak2 pangaracakan
. diacak. diacak. jamak2 diaracak
. diacakkan. diacakeun.
. mengacak. ngacak. jamak2 ngaracak.
. mengacakkan. ngacakkeun.
-
. mengacaknya. ngacakna.
. menolong mengacakkan. mangacakkeun.
. pengacak. pangacak, anu ngacak, nu ngacak.
. silahkan acak. Pék acak.
. teracak. kaacak.
. teracak-acak. kaacak-acak.
. tolong acakkan. pangacakkeun.
. yang akan diacak. acakeun. (kata benda).
-
acara acara.
aco aco.
. mengaco. ngaco. jamak2 ngaraco.
acung acung. jamak2 aracung.
. acungkan. acungkeun. jamak2 aracungkeun.
. diacungkan. diacungkeun. jamak2 diaracungkeun.
. mengacung. ngacung. jamak2 ngaracung.
. mengacungkan. ngacungkeun. jamak2 ngaracungkeun
. mengacung-acungkan. ngacung-ngacungkeun.
-
ada (bahasa halus) nyondong. jamak2 nyarondong.
. ada lawan kata tidak ada. nyondong sabalikna teu aya.
ada (bahasa kasar) aya.
~ Nama tempat yang ada di wilayah sunda.
~ ~ Ngaran tempat nu aya di tatar.sunda.
. ada isinya. ayaan. jamak2 arayaan
. ada diisi. diayaan. jamak2 diarayaan
. ada lawan kata tidak ada. aya sabalikna euweuh.
. ada-ada saja. aya-aya waé.
. adakan. ayakeun. jamak2 arayakeun
-
. adanya. ayana.
. bakal ada. piayaeun.
. berada. aya di, beunghar.
~ saya berada di Semarang selama tiga hari.
~ ~ kuring aya di Semarang salila tilu poé.
. diadakan. diayakeun. jamak2 diarayakeun.
~ Hiburan itu diadakan seminggu sekali.
~ ~ Hiburan téh diayakeun samingg. sakali.
-
. ditolong diadakan. dipangayakeun
. jamak2 aya. araya.
~ Anak-anak barangkali saja masih ada.
~ ~ Barudak sugan waé araya kénéh.
. keadaan. kaayaan.
~ Keadaan jadi tidak aman.
~ ~ Kaayaan jadi teu aman.
. mengadakan. ngayakeun. (ngaarayakeun)
. menolong mengadakan. mangayakeun.
. paling kaya. pangayana.
. seadanya. saayana, saaya-aya.
. tolong adakan. pangayakeun.
-
adalah nyaéta.
adan adan. = azan.
adas [foeniculum vulgare mill] hadés.
adat adat, kabiasaan.
-
adik (bahasa kasar dan bahasa sedang) adi, adé. kata benda.
~ Adik saya kelas dua.
~ ~ Adi kuring kelas dua.
. adik lawan kata kakak. adi sabalikna lanceuk.
. adik saya. pun adi.
. adik istri atau suami. adi beuteung.
. adik-kakak. adi-lanceuk.
. anak dari adik orang tua. adi misan, adi sabrayna.
. cucu dari saudara adik. adi misan mindo.
. istri, bini. adi.
. punya adik, beradik. adian. jamak2 aradian.
-
adik (bahasa halus) pun adi, rai atau rayi, yayi, yi (singkatan).
~ Adik saya kelas dua. Rayi abdi kelas dua.
. adik lawan kata kakak. rayi sabalikna raka.
. adik-lanceuk. rayi-raka.
. adik kamu. tuang rayi.
Adik kamu kelas berapa ? Tuang rayi kelasa sabaraha ?
. adik istri atau suami. rai.
. punya adik. rayian.
-
adil adil. jamak2 aradil.
. keadilan. kaadilan.
. pengadilan. pangadilan.
. seadil-adilnya. saadil-adilna.
-
adu1 {compete, race} (bahasa kasar) adu. . jamak2 aradu.
. beradu. diadu
~ Binatang suka diadu dengan temannya.
~ ~ sato sok diaradu jeung baturna.
. mengadu. ngadu. jamak2 ngaradu.
. mengadukan. ngadukeun. jamak2 ngaradukeun.
. menserasikan. adu manis.
. pasangan untuk diadu. aduna.
. rupa-rupa yang suka diadukan. aaduan, adu-aduan.
. suka mengadu. aduan.
. tempat mengadu. pangaduan.
-
adu1 (bahasa halus dan bahasa sedang) aben. jamak2 araben
. mengadu. ngaben. jamak2 ngaraben.
~ Dahulu saya suka mengadu layang-layang.
~ ~ Kapungkur abdi resep ngaben langlayangan.
. mengadukan. ngabenkeun.
adu2 paén. jamak2 paraén.
. mengadu maén. jamak2 maraen.
. sepakbola. maén bal.
adu kerbau. jogol.
-
adu tenaga tangan. panco. jamak2 paranco.
aduh aduh, duh(singkatannya).
. mengucapkan aduh beberapa kali. jamak aaduhan atau aduh-aduhan.
. baris ke sepuluh lagu bubuy bulan. duh, éta saha.
artinya: duh, itu siapa.
-
aduk aduk, baur, campur, galo. jamak2 araduk.
. adukkan. adukkeun. jamak2 aradukeun.
. diaduk diaduk. jamak2 diaraduk.
. mengaduk. ngaduk. jamak2 ngaraduk.
. menolong adukkan. mangadukkeun. jamak2 mangaradukeun
. pengaduk. pangaduk.
. teraduk. kaaduk. jamak2 kaaraduk.
. tolong adukkan. pangadukkeun. jamak2 pangaradukeun.
-
aduk nasi (supaya tak padat) akeul.
. mengaduk nasi (supaya tak padat). ngakeul.
aduk dengan kaki. galey.
aduk dengan tangan. rames, racek.
aduk-aduk air (kolam) kubek.
. mengaduk-aduk. ngubek. jamak2 ngarubek.
-
agak rada, meueusan.
. agak besar. rada gedé, gedé meueusan.
agak keras. peungkeur.
agama (kata benda) agama, agami (bahasa halus).
agar1 ambéh atau abéh, sangkan. lihat supaya.
. Belajar agar pintar. Diajar ambéh pinter.
-
agar2 (makanan) ager.
agung agung.
aib aéb.
air cai, aér. jamak2 carai.
. airnya caina.
. berair. caian.
. beri air. caian.
. diberi air. dicaian.
. kena air. kacaian.
. mengairi (kata kerja) . nyaian.
. turun ke air. anclub.
-
air1 ci-. awalan yang artinya nama jenis air.
. air hangat. cihaneut.
. air kelapa. cikalapa.
. air kencing. cikiih. = air seni.
. air kopi. cikopi.
-
. air mani. cipejuh. . air mata (bahasa halus). cisoca. . air mata (bahasa kasar). cimata.
. air mata (bahasa sedang). cipanon. . air susu. cisusu. . air seni. cikiih. = air kencing.
. air téh. cientéh atau citéh. . mata air. cinyusu.
-
air2 Ci- awalan yang berarti air yang dipakai, untuk nama tempat/daérah.
. http://id.wikipedia.org/wiki/Ci-
. Ciadeg. lihat berdiri.
. Ciakar. lihat akar.
. Ciamis. lihat manis.
. Ciampéa. ampéa= ++
.. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Bogor.
-
. Ciangsana. lihat angsana.
. Cianjur. anjur= instrumén++
.. Ibu kota Kabupatén Cianjur. Cianjur
.. Nama Kabupatén di Propinsi Jawa Barat. http://cianjurkab.go.id/
.. Nama Kecamatan di Kabupatén Cianjur. berdiri tanggal 12 Juli 1677.
... http://cianjurkab.go.id/Daftar_Kecamatan_Nomor_9.html
. Ciantra. antra=++
.. Nama Désa di Kecamatan Cikarang Selatan Kabupatén Bekasi.
-
. Ciapus. lihat tali.
. Ciaro. lihat lalat hijau besar.
. Ciaruteun. aruteun= ++
.. Nama Désa Di Kecamatan Cibungbulang Kabupatén Bogor.
... ciaruteun Ilir dan Ciaruteun Udik.
. Ciasem. lihat asam.
. Ciasihan. lihat mantera.
. Ciasmara. Lihat cinta.
. Ciateul. lihat gatal.
. Ciawi. lihat bambu.
-
. Cibabat. lihat babat.
. Cibadak. lihat badak.
. Cibadung. Badung= nakal, ikan laut ++
.. Nama Désa di Kecamatan Gunung Sindur Kabupatén Bogor.
. Cibaduyut. lihat baduyut.
. Cibalong. lihat kolam ikan.
. Cibalung. lihat tulang.
-
. Cibanggala. lihat Benggala.
. Cibangkong. lihat katak.
. Cibanon. lihat bénténg.
. Cibanténg. lihat banténg.
. Cibarégbég. lihat Jahé.
. Cibaréngkok. lihat béngkok jamak2
. Cibatu. lihat batu.
. Cibeber. lihat ikat.
. Cibedug. lihat beduk.
-
. Cibenda. benda= pohon dihutan ++
.. Nama Désa Di Kecamatan Cipongkor Kabupatén Bandung Barat.
.. Nama Désa di Kecamatan Parigi Kabupatén Ciamis.
.. nama Désa di Kecamatan Ciemas, Sukabumi, Jawa Barat, Indonesia
. Cibening. lihat bening.
-
. Cibeunying. lihat kujajing.
. Cibeureum. lihat mérah.
. Cibeuteung. lihat perut.
. Cibéét. lihat kakatua.
. Cibéntang. lihat bintang.
. Cibinong. lihat binong.
. Cibiru. lihat biru.
. Cibitung. lihat betung.
. cibiuk. lihat bau bangkai.
-
. Cibodas. lihat putih.
. Cibokor. lihat bokor.
. Cibubur. lihat bubur.
. Cibugel. lihat bara.
. Cibuluh. lihat buluh.
. Cibunar. bunar= sejenis bambu (tamiang)++
.. Nama Désa di Kecamatan Parung Panjang Kabupatén Bogor.
. Cibungbulang. bungbulang= nama pohon di hutan++
.. Nama Kecamatan di Kabupatén Bogor.
. Cibunian. bunian=++
.. Nama Désa Di Kecamatan Pamijahan Kabupatén Bogor. Cibunian.
. Cibuntu. lihat buntu.
. Ciburial. lihat air keluar besar dari dalam tanah++
. Ciburuy. lihat berudu.
-
. Cicadas. lihat Cadas.
. Cicaheum. lihat gusi.
. Cicaléngka, caléngka=nama tumbuhan semacam bambu++
.. Nama Kecamatan di Kabupatén Bandung.
.. Nama Désa di Kecamatan Cicaléngka Kabupatén Bandung,
, Cicaléngka kulon dan Cicaléngka wétan.
-
. Cicangkang. lihat kulit.
. Cicau. lihat pisang.
. Cicéndo. Nama Kecamatan di Kota Bandung. céndo= ++
. Cicurug. lihat air tercun.
-
. Cidadap. lihat dadap.
. Cidamar. lihat lampu.
. Cidahu. dahu=nama pohon di hutan [paupertia dulcis]++
.. Nama Kecamatan Kuningan dan Sukabumi.
. Cidaun. lihat daun.
. Cidéng jakarta pusat. déng=++
. Cidokom. dokom=++
.. Nama Désa di Kecamatan Gunung Sindur Kabupatén Bogor.
.. Nama Désa di Kecamatan Rumpin Kabupatén Bogor.
. Ciemas. lihat emas.
. Ceunteung. lihat cermin.
-
. Cigadung. lihat Gadung.
. Ciganjur. Ganjur= ++
.. nama Kelurahan di Kecamatan Pasar Minggu kota Jakarta Selatan.
. Cigayam. lihat gayam
-
. Cigentur. lihat Rajin.
. Cigeulis. lihat cantik.
. Cigéréléng. lihat gelinding.
. Cigirinsing. Giringsing= nama corak batik.
.. Nama kampung di Désa Giri Mekar Kecamatan Cilengkrang,
, kabupaten Bandung.
. Cigombong. nama Kecamatan di Kabupatén Bogor.
.. gombong=sejenis bambu berukuran besar.
. Cigondewa. lihat busur.
. Cigudeg. Gudeg=++
.. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Bogor.
. Ciguha. lihat gua.
. Cigugur. lihat gugur.
-
. Cihampelas. lihat ampelas.
. Cihanjuang. lihat lenjuang.
. Cihanyir. lihat amis.
. Cihapit. lihat apit.
. Cihaur. Lihat aur.
. Cihaurgeulis. lihat aur,
-
. Cihawuk. lihat abu-abu.
. Cihaul, di Kabupatén Cirebon. haul= ++
. Ciheulang. lihat élang.
. Cihea. hea= ++
.. Nama Désa di Kecamatan Bojongpicung Kabupaten Cianjur.
. Cihérang. lihat bening.
. Cihideung. lihat hitam.
. Cihoé. lihat rotan.
-
. Cijagang. lihat bagal.
. Cijagra. jagra= ++
.. nama Désa di Kecamatan Paséh Kabupatén Bandung.
.. nama jalan dan Kelurahan di Kecamatan Lengkong BANDUNG 40265.
.. nama Kampung Desa Cilampeni Kecamatan Katapang Soreang.
. Cijambé. lihat jambé.
. Cijambu. lihat jambu.
-
. Cijantung. lihat bunga pisang.
. Cijati. lihat jati.
. Cijayanti. jayanti= sejenis tanaman++
. Nama Désa di Kecamatan Babakan Madang Kabupatén Bogor.
. Cijenuk. lihat banyak.
. Cijerah, Kelurahan di Bandung Kulon Kota Bandung. jerah=++
-
. Cijeruk. lihat jeruk.
. Cijeungjing. lihat jeungjing.
. Cijujung. jujung= sejenis ikan++
.. Nama Désa Di Kecamatan Cibungbulang Kabupatén Bogor.
-
. Cikadu. lihat durian.
. Cikadut. lihat lambung.
. Cikahuripan. kahuripan=++
.. Nama Désa di Kecamatan Kelapa Nunggal Kabupatén Bogor.
. Cikalong. lihat kelelawar besar.
. Cikancung. kancung= ++
.. nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Bandung
. Cikandé. lihat kantong.
-
. Cikarang. lihat tahi lalat.
. Cikarawang. lihat lubang besar banyak.
. Cikaréo di Kabupatén Sumedang. karéo=nama umbi-umbian,
, nama burung rawa++
. Cikasungka, kasungka=nama tanaman merambat [Gnetum latifolium]++
.. Nama Désa di Kecamatan Cikancung Kabupatén Bandung.
-
. Cikawao. kawao=tanaman rambat, getahnya pengawet air enau (lahang).
.. Nama Désa di Kecamatan Pacét Kabupatén Bandung. Cikawao.
.. Nama Désa di Kecamatan Lengkong Kota Bandung. Cikawao.
. Cikembang. lihat bunga.
. Cikeusik. lihat pasir.
. Cikéas. kéas=++
.. Nama Désa di Kecamatan Gunung Puti Kabupatén Bogor.
... Désa Cikéas Udik.
.. Nama Désa di Kecamatan Sukaraja Kabupaten Bogor. Désa Cikéas.
-
. Cikidang. lihat kijang.
. Cikitu. lihat begitu.
. Cikolé. lihat pisang.
. Cikondang. kondang=++ ficus subracemosa
.. Nama Désa di Kecamatan Bojongpicung Kabupaten Bandung.
.. Nama Désa di Kecamatan Cibeber Kabupaten Cianjur. Désa Cikondang.
. Cikonéng. lihat kuning.
. Cikopomayak. kopomayak=++
.. Nama Désa di kecamatan Jasinga Kabupatén Bogor.
-
. Cikuda. lihat kuda.
. Cikundul di Cianjur. kundul=++
. Cikupa. kupa= Jambosa cauliflora.
.. nama Désa di Kecamatan Banjarsari Kabupatén Ciamis.
. Cikutra. kutra= ++
.. Nama Jalan dan Kelurahan di Kecamatan Cibeunying Kidul Kota Bandung.
. Cikuya. lihat kura-kura.
-
. Cilaku. lihat laku.
. Cilamé. lihat pulai
. Cilampeni. lihat lampeni.
. Cilandak. lihat landak.
. Cilangari. lihat bekas tangkai kelapa yang kering.
. Cilangkap. lihat langkap.
-
. Cilebut. lebut=++
.. Nama Désa di Kecamatan Sukaraja Kabupaten Bogor.
... Desa Cilebut Timur dan Desa Cilebut Barat.
. Ciledug. lihat kotor.
. Cilembu. lihat sapi.
. Cileuksa. leuksa= ++
.. {a creeper in the jungle, with pretty pinkish campanulate flower}
.. Nama Désa di Kecamatan Sukajaya Kabupaten Bogor.
. Cileungsi. leungsi=++
.. Nama Désa di Kecamatan Cileungsi Kabupatén Bogor.
... Desa Cileungsi dan Desa Cileungsi Kidul.
.. Nama Kecamatan Di Kabupatén Bogor. Cileunsi.
. Cileungsir. leungsi=++ nama pohon di hutan, irena glabra.
.. Nama Desa di Kecamatan Rancah Kabupatan Ciamis.
. Cileunyi. leunyi=++
.. Nama Kecamatan di Kabupatén Bandung.
... Kecamatan Cileunyi.
.. Nama Désa Di Kecamatan Cileunyi Kabupatén Bandung.
... Desa Cileunyi kulon dan Desa Cileunyi Wétan.
. Cileuleuy. lihat lemah-lembut.
-
. Cilémbér. lihat Jamur kuping.
. Ciléngkrang. léngkrang=++
.. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Bandung.
.. Nama tempat/jalan di Kabupatén Cirebon.
-
. Ciliang. lihat lubang.
. Cililin. lihat lilin.
. Cililitan. lihat lilit.
. Ciliwung. lihat bingung.
. Ciluluk. lihat lumpur.
. Ciluncat.lihat lompat.
-
. Cimahi. lihat cukup.
. Cimalaka. lihat malaka.
. Cimanadala. lihat mandala.
. Cimanggis. lihat manggis.
. Cimanggu. lihat manggis.
. Cimanggung. lihat panggung.
-
. Cimanis. lihat manis.
. Cimanuk. lihat burung.
. Cimarémé. marémé=nama pohon yang daunnya suka pake lalapan++
.. Nama Désa di Kecamatan ngamprah Kabupatén bandung Barat.
. Cimariuk. mariuk++
.. Nama Kampung Di Desa Girimukti Kecamatan Batujajar.
... Kapupaten Bandung Barat.
. Cimaskara. maskara= ++
.. Nama Désa di Kecamatan Cibinong Kabupaten Cianjur.
. Cimaung. lihat harimau.
. Cimayang. mayang= perahu layar atau memangku++
.. Nama Désa di Kecamatan Pamijahan Kabupatén Bogor.
-
. Cimekar. lihat berkembang.
. Cimenyan. lihat kemenyan.
. Cimerak. lihat merak.
. Ciménténg. lihat ménténg.
. Cimérang. lihat bulu bambu.
. Cimuncang. lihat kemiri.
. Cimurah. lihat murah.
-
. Cinagara. lihat negara.
. Cinambo. nambo = ++
.. Nama Kecamatan di Kota bandung
. Cinanggéla. nanggéla=++
.. Nama Désa di Kecamatan Pacét Kabupatén Bandung.
. Cinangsi. nangsi= nama pohon (urtica rubesscens)
. Cinéré. néré=++
.. Nama Kelurahan di Jakarta Barat.
. Cinunuk, nunuk=nama pohon++
.. Nama Désa di Kecamatan Cileunyi Kabupatén Bandung.
-
. Ciomas. Omas=sejenis rotan berukuran kecil++
.. Nama Désa Di Kecamatan Ciomas Kabupatén Bogor.
... Désa Ciomas dan Désa Ciomas Rahayu.
.. Nama Désa di Kecamatan Panjalu Kabupatén Ciamis. Désa Ciomas
.. Nama Désa di Kecamatan Tenjo Kabupaten Bogor. Désa Ciomas.
.. Nama Kecamatan di Kabupatén Bogor. Kecamatan Ciomas.
-
. Cipada. lihat sama.
. Cipadung. lihat bambu.
. Cipaku. lihat paku.
. Cipanji. lihat panji.
. Cipagalo. lihat campur.
. Cipaganti. lihat ganti.
. Cipageran. lihat pager.'
-
. Cipambuan. pambuan= ++
.. Nama Désa di Kecamatan Babakan Madang Kabupatén Bogor.
. Cipamokolan. pamokolan=++
.. nama Désa di Kecamatan Rancasari kota Bandung.
-
. Cipanas. lihas panas.
. Cipanjalu. lihat jantan.
. Cipasang. lihat pasang.
. Ciparay. paray (bahasa Bandung) = beunteur++
.. nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Bandung.
.. Nama Désa di Kecamatan Cidolog Kabupatén Ciamis.
-
. Cipatik. lihat kampak.
. Cipatat. patat=++
.. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Bandung barat.
. Cipatujah. patujah=++
.. Nama tempat pantai di Tasikmalaya.
. Cipayung. lihat payung.
-
. Cipedes. lihat lada.
. Cipelah. Pelah=++
.. Nama Désa di Kecamatan Rancabali Kabupatén Bandung.
. Cipelang. lihat rambu.
. Cipeté. lihat peté.
. Cipetir. petir= peté hutan++
.. Nama Désa di Kecamatan Cibeber Kabupaten Cianjur.
.. Nama Désa Di Kecamatan Haurwangi Kabupatén Cianjur.
-
. Cipeucang. lihat kancil.
. Cipeujeuh. peujeuh=++
.. Nama Désa di Kecamatan Pacét Kabupatén Bandung.
. Cipeundeuy. peundeuy=++
.. Nama Désa Di Kecamatan Padalarang Kabupatén Bandung Barat.
. Cipeuteuy. lihat peté.
. Cipeuyeum. lihat tapé.
. Cipenjo. penjo= ++
.. Nama Désa Di Kecamatan Cileungsi Kabupatén Bogor.
-
. Cipicung. lihat keluak
. Cipinang. lihat pinang.
. Cipondoh. lihat daun muda gebang.
. Cipongkor. pongkor= ruas bambu {a joint or tube of bambu}.
. Ciporéat. lihat terbalik.
. Cipulir. pulir=++
.. Nama Kelurahan di Jakarta Barat.
. Ciputat. lihat putat.
-
. Ciracas. racas=++
.. Nama Kelurahan di Jakarta Barat
. Cirangrang. lihat ranting.
. Ciranjang. lihat tempat tidur.
. cirebon. lihat Udang laut kecil.
. cirengas. lihat rengas.
. Cireunde di Cimahi. reundeu=Tanaman (graveolens)++
. Ciriung. lihat kumpul.
. Cirompang. rompang=senjata tajam.
. Ciroyom. lihat pohon berdaun lebat.
-
. Cisaar. lihat tidak ada.
. Cisaat. lihat kurang atau habis airnya.
. Cisaga. lihat saga.
. Cisalada. lihat selada.
. Cisalak. lihat salak.
. Cisaranten. lihat cantik.
. Cisarua. lihat sama.
-
. Ciseupan. lihat kukus.
. Ciseureuh. lihat sirih.
. Cisééng. lihat dandang.
. Cisitu. lihat danau.
. Cisomang. somang = ++
.. Nama Désa di Kecamatan Cikalong Kabupatén Bandung Barat.
... Cisomang Barat
. Cisondari. lihat seruling.
. Cisontrol. sontrol=++
.. Nama Desa di Kecamatan Rancah Kabupaten Sukabumi.
. Cisurupan. Surupan=pelog++
.. Nama Désa di Kecamatan Cibiru Kota Bandung.
-
. Citalem. lihat baki.
. Citaman. lihat taman.
. Citapén. tapén=++
.. Nama Désa di Ke camatan Ciawi Kabupatén Bogor.
. Citarik. lihat tarik.
. Citarum. lihat tarum.
. Citatah. lihat pahat.
. Citayam. tayam=++
.. Nama Désa di Kecamatan Tajurhalang Kabupaten Bogor. Désa Citayam.
-
. Citeras. lihat terus.
. Citeureup. lihat kerbang.
. Citéko. lihat téko.
. Citémbong. lihat lihat.
. Ciwaruga. lihat badan.
-
. Ciulu. lihat kepala.
. Ciumbuleuit. umbuleuit= ++
.. Nama Désa di Kecamatan Cidadap Kota Bandung.
. Ciwidey, widey=++
.. nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Bandung.
(Nama Ciwidey berasal dari bahasa Portugis Kuno, dari kata Ciwi yang berarti buah kiwi dan Dey yang berarti hari. Sedangkan dalam bahasa Yunani Kuno nama Ciwidey berasal dari kata Ciwos yang berarti sapi dan Dos yang berarti lima)
dari http://id.wikipedia.org/wiki/Ciwidey,_Bandung
-
air3 Ci- awalan yang berarti Cai, dipakai nama sungai. lihat sungai.
air gula arén. kinca.
air habis. saat. jamak2 saraat.
. air menjadi habis. kasaatan.
. sungai kering (airnya tidak ada ). susukan saat.
. saat dalam bahasa indonesia = waktu.
air keluar dari dalam tanah. burial.
. Ciburial, Désa di Kecamatan Cimenyan Kabupatén Bandung.
air keras. érkeras.
air menétés. cikaracak.
-
air terjun {water-fall} curug.
. Air terjun yang ada di Jawa Barat (tempat wisata).
.. Air terjun Kabupatén Sukabumi. Curug Cibereum.
.. Air terjun di Kabupatén Bandung. Curug Cindulang,
.. Air terjun di Kabupatén Bandung Kulon. Curug Maribaya,
.. Air terjun di Cipanas Cianjur. Curug Cibeureum.
.. Air terjun di Majaléngka. Curug Maja.
.. Air terjun di daerah kecamatan Ciomas Bogor. Curug Luhur.
.. air terjun di Désa Karangtengah Kecamatan Cilongok.
... Kabupatén Banyumas. Curug Cipendok
.. Nama Kecamatan di Sukabumi. Cicurug.
. nama Kecamatan di Kabupatén Tangerang, Provinsi Banten. curug
-
ajak {to invite} ajak. jamak2 arajak.
. diajak. diajak.
. mengajak. ngajak, ngajakan.
. jamak2 mengajak. ngarajak, ngarajakan.
. yang mengajak. pangajak.
-
ajakan ajakan. jamak2 arajakan.
ajar (bahasa kasar dan bahasa sedang) ajar, warah, atik.
. belajar. balajar, diajar.
. mengajar. ngajar.
. mengajarkan. ngajarkeun.
. pelajar. palajar
. pelajaran. pelajaran, pangwarah, atikan.
-
ajar (bahasa halus) wulang, wuruk.
. mengajar. ngawulang.
. mengajari. ngawurukan.
. pelajaran. piwulang.
ajaran ajaran, warahan, wurukan, atikan.
ajengan ajengan, guru agama islam.
-
aju (bahasa kasar) aju. jamak2 araju.
. ajukan ajukeun. jamak2 arajukeun.
. diajukan. diajukeun. jamak2 diarajukeun
. mengajukan. ngajukeun. jamak2 ngarajukeun.
.. mengajukan biaya untuk piknik. Ngajukeun biaya keur piknik.
aju (bahasa halus dan bahasa sedang) ajeng.
. ajukan ajengkeun. jamak2 arajengkeun.
. diajukan. diajengkeun. jamak2 diarajengkeun.
. mengajukan. ngajengkeun. jamak2 ngarajengkeun.
-
akan (bahasa kasar) arék, rék, eudeuk. jamak2 ararék.
akan (bahasa halus dan bahasa sedang) badé. jamak2 baradé.
akar akar, oyod (berasal dari bahasa kawi). jamak2 arakar.
. Nama Désa di Kecamatan Cijulang Kabupatén Ciamis. Desa Ciakar.
. Nama Désa di Kecamatan Cipaku Kabupatén Ciamis. Desa Ciakar.
. punya akar, berakar. akaran. jamak2 arakaran.
. rupa-rupa akar. akar-akaran.
akar yang tumbuh kelihatan diatas tanah. jangkar.
-
akhir ahir.
. akhir lawan kata awal. ahir sabalikna awal.
. akhirnya. ahirna, antukna.
~ Orang jahat akhirnya celaka.
~ ~ Jelema jahat ahirna cilaka.
. terakhir. pungkas. = penutup.
. yang terakhir. pamungkas.
-
akhiran {suffix} rarangkén tukang.
. -an1. Akhiran membentuk kata bilangan menjadi,
, kata bilangan yang artinya kumpulan. = ber1-.
-
. -an2. Akhiran membentuk kata benda yang berarti,
, punya atau mengandung tersebut. = ber2-.
-
. -an3. Akhiran membentuk kata kerja menjadi,
, kata benda yang artinya hasil tersebut.
. bantuan. bantuan. (dua arti lihat -an4)
. buatan. jieunan, damelan (bahasa halus).
. tulisan. tulisan, seratan (bahasa halus).
-
. -an4. Akhiran membentuk kata kerja menjadi,
, kata kerja pasif yang artinya menyuruh atau,
, minta mengerjakan tersebut.
.. minta bantuan. bantuan. (dua arti lihat -an.).
.. minta tolong. tulungan.
-
. -an5. Akhiran membentuk kata kerja menjadi,
, kata benda yang artinya jamak2 dikerjakan lebih dari satukali. -an.
.. mencubit. nyiwitan.
-
. -eun1. Akhiran membentuk kata kerja menjadi,
, kata kerja pasif yang artinya yang akan di- atau,
, untuk di- tersebut.
.. yang akan dibayar. bayareun, nu rék dibayar, pikeun dibayar.
-
.. yang akan dibeli (bahasa halus) galeuheun,
, nu badé digaleuh, haturan digaleuh.
.. yang akan dibeli (bahasa kasar) beulieun,
, nu rék dibeuli, pikeun dibeuli.
.. yang akan dibeli (bahasa sedang) peséreun,
, nu badé dipésér, kanggo dipésér, kanngé dipésér.
-
.. yang akan dijual (bahasa halus) gingsireun,
, nu badé digingsir, haturan digingsir.
.. yang akan dijual (bahasa kasar). jualeun,
, nu rék di jual, pikeun dijual.
.. yang akan dijual (bahasa sedang). icaleun,
, nu badé diical, kanggo diical, kanggé di pésér.
.. yang akan dipilih. piliheun, nu rék dipilih, pikeun dipilih.
-
.. yang akan disembelih. peunciteun, nu rék dipeuncit,
, pikeun dipeuncit.
.. yang akan ditampar. tampilingeun. nu rék ditampiling,
, pikeun ditampiling.
-
. -eun2. Akhiran membentuk kata benda menjadi kata sipat,
, yang artinya giliran kata benda tersebut.
.. giliran Bapak. bapaeun.
.. giliran ibu. indungeun.
.. giliran saya. déwékeun, kuringeun, abdieun, sim abdieun.
-
. -eun3. Akhiran membentuk kata benda menjadi kata benda,
, yang artinya berada arah benda atau giliran benda tersebut.
.. berada di kanan. katuhueun, aya di katuhu, giliran katuhu.
.. berada di kiri. kéncaeun, aya di kenca, giliran kenca.
.. berada di Barat. kuloneun, aya di kulon, giliran kulon.
.. berada di timur. wétaneunliran, aya di wétan, giliran wétan.
.. berada di Utara. Kaléreun, aya di kalér, giliran kalér.
.. berada di Selatan. kiduleun, aya di kidul, giliran kidul.
-
. -eun4. Akhiran membentuk kata benda yang artinya penyakit.
.. cacingan. cacingeun.
.. mimisan. mimiseun.
-
. -na1. Akhiran membentuk kata benda menjadi kata benda,
, yang artinya kepunyaan atau milik. = -nya.
-
. -na2. Akhiran membentuk kata bilangan,
, yang artinya bertepatan waktu tersebut.
.. hari ke tiga. tiluna. (untuk yang meninggal dunia)
.. bulan ke tujuh. tujuhbulanna. (untuk yang hamil)
-
. -na3. Akhiran membentuk kata kerja menjadi kata benda,
, yang artinya waktu atau kerjanya tersebut.
.. datangnya. datangna.
.. geraknya. obahna.
.. kerjanya. gawena.
.. pulangnya. balikna.
-
. -keun1. Akhiran membentuk kata kerja menjadi kata kerja pasif,
, artinya menyuruh mengerjakan tersebut. =-kan1.
. -keun2. Akhiran membentuk kata sipat menjadi kata kerja pasif,
, artinya menyuruh mengerjakan tersebut. =-kan2.
. -keun3. Akhiran membentuk kata benda menjadi kata kerja pasif,
, artinya menyuruh mengerjakan tersebut. =-kan3.
-
akhérat ahérat.
. lawan kata dunia. dunya.
aki aki éyang (bahasa halus). = kakék.
akrab congah, loma.
-
aksara aksara, hurup. = huruf.
. ada aksara, beri aksara. aksaraan.
. membuat aksara. ngaaksaraan.
akte akte, tanda bukti. akte kalakhiran, akte kawin.
aksén lentong. jamak2 lalentong. lihat dialék.
aku1 = saya
-
aku2 (bahasa kasar) aku.
. diakui. diaku
. mengaku. ngaku.
. mengakukan. ngakukeun.
. pengakuan. pangakuan.
. lawan kata. pungkir
-
aku2 (bahasa Sedang dan bahasa halus) angken.
. diakui. diangken.
. mengaku. ngangken.
. mengakukan. ngangkenkeun.
. pengakuan. pangangkenan.
. lawan kata. angles atau ingles.
-
alam1 alam.
alam2 randapan. kata kerja.
. mengalami. ngarandapan.
alamat alamat.
-
alang-alang eurih. 1. bunga alang-alang ancul.
alas dadampar, tilam.
alasan alesan, alatan.
. jamak2 aralesan.
. alasannya. alesanana, alatanana.
alasan yang dibuat-buat. ékol.
alat alat, pakakas, parabot.
-
alat musik Sunda :
. alat musik bambu digoyang. angklung. http://id.wikipedia.org/wiki/Angklung
.. Angklung Badeng (Malangbong, Garut).
.. Angklung Bungko (Indramayu)
.. Angklung Ciusul (Banten)
.. Angklung Dogdog Lojor (Sukabumi).
.. Angklung Gubrag (Bogor).
.. Angklung kanekes.
-
. alat musik bambu dipukul. calung.
.. http://id.wikipedia.org/wiki/Calung
.. Calung Rantay.
... calung indung.
... calung anak/calung rincik.
.. Calung Jinjing.
... calung kingking.
... calung panepas.
... calung jongjrong.
... calung gonggong .
-
. alat musik bambu ditiup. suling.
. alat musik gesek. rebab, tarawangsa.
.. http://id.wikipedia.org/wiki/Rebab
. alat musik gesek dan petik. tarawangsa.
.. http://id.wikipedia.org/wiki/Tarawangsa
. alat musik petik. kacapi, siter, jentréng, celempung.
.. http://id.wikipedia.org/wiki/Kacapi
.. kecapi gelung.
.. kecapi rincik.
. alat musik tiup. suling, sarawelét, tarompet penca, bangsing.
.. suling degung.
.. suling kumbang.
-
alat pemikul. rancatan.
alat untuk menyebrang. pameuntasan.
alir kocor.
. alirkan. kocorkeun. jamak3 kalocorkeun.
. dialirkan. dikocorkeun.
. mengalir ngocor. jamak3 ngalocor.
. mengalirkan. ngocorkeun.
alis halis (bahasa kasar dan sedang), kening (bahasa halus).
. jamak2 haralis.
alisnya halisna, . jamak2 haralisna.
almanak almenak, kalénder.
almarhum jenat.
alot liat. jamak2 laliat.
alu halu. jamak2 haralu. = antan.
. anak baru bisa berjalan. léléngkah halu.
-
aman aman, répéh. jamak2 rarépéh.
amat pisan, naker, kacida, kalintang (bahasa halus). jamak2 naraker.
. amat pandai. pinter pisan.
ambéien ambéyen
ambil (bahasa halus) candak. jamak2 carandak.
. mengambil. nyandak.
ambil (bahasa kasar) cokot. jamak2 carokot.
. mengambil. nyokot
-
ambil (bahasa kasar sekali) gubug. garubug.
. mengambil. ngagubug.
ambil (bahasa sedang) bantun. jamak2 barantun.
. mengambil. ngabantun.
ambil dari jemuran. jait.
ambil sedikit comot. jamak2 caromot.
ambil pakai kain lap. ceumpal.
-
amblas belesek. 1. terjadi amblas. ngabelesek.
ambruk ambrug.
amis hanyir. jamak2 halanyir, haranyir.
. amis dalam bahasa sunda =manis.
. Nama Désa di Kecamatan Cikancung Kabupatén Bandung. Cihanyir.
ampas hampas.
ampas air kopi gegedoh
ampas minyak kelapa galéndo.
ampas kacang bungkil.
-
ampél (nama jenis bambu) ampél.
. nama kecamatan di karawang. Ciampél.
ampelas hampelas.
. Nama Kecamatan di Kabupatén Barat. Cihampelas.
ampuh matih,sakti.
amuk amuk. jamak2 aramuk.
. mengamuk. ngamuk. jamak2 ngaramuk.
-
anai-anai rinyuh. = rayap
anak1 (bahasa halus) putra, tuang putra.
anak1, keturunan ke dua. anak (bahasa kasar).
anak1 (bahasa sedang) pun anak.
anak2. budak, pejuh, murangkalih (bahasa halus).
. anak kecil. budak leutik, murangkalih.
. anaknya. anakna
. beranak, punya anak. anakan, boga nak.
. jamak2 barudak, marurangkalih.
. seperti anak-anak. bubudakeun.
. budak (mainan). budak-budakan, bonéka.
-
anak anjing kirik.
anak adik suan.
anak anjing kirik, kicik.
anak ayam {a Chik, a Chiken} ciak, pitik.
-
anak babi hutan benjit atau gegenjit.
anak badak putri.
anak bandeng. nanar.
anak bangbung. kuuk
anak banténg. bangkanang.
anak belut kuntit, puntit.
anak bébék. titit.
anak buaya bocokok.
-
anak campuran. paranakan.
anak dari cucu. buyut.
anak gabus [Ophiocephalus striatus] boncél, kocolan, kokocolan.
anak gagak kaak.
anak gajah ménél.
anak harimau aum, juag.
anak ikan kebul, burayak.
anak itik pitik, itik.
-
anak kakak alo. jamak2 aralo.
anak kambing {a lamb} cémé.
anak katak buyur.
anak kecil budak leutik, pejuh, murangkalih.
anak kera konyél.
anak kerbau énéng.
anak ketam boncérét.
anak kucing { a kitten} bilatung.
anak kuda {a foal} belo.
anak kupu-kupu hileud.
anak kutu rambut. kuar.
-
anak laba-laba aom.
anak laki-laki. ujang, ringkasannya=jang.
anak lélé nanahaon.
anak lidah elak-elakan.
anak merpati piyik.
anak monyét [acacus synomolgus] begog.
anak nyamuk utek-utek.
anak orang lain. anak deungeun.
-
anak panah jamparing.
anak perempuan (panggilan) enéng, néng, nyai, enok.
. Judul lagu sunda. Néng Geulis.
.. http://www.index-of-mp3.com/get-download-neng_geulis.html
. singkatan dari enéng. néng.
. singkatan dari enok. nok.
. singkatan dari nyai. nyi.
anak pertama cikal. jamak2 carikal.
anak sapi {a calf} pedet.
anak sebelum anak terakhir. pangais bungsu.
anak sendiri anak kandung.
-
anak tekak elak-elakan.
anak terakhir bungsu. jamak2 barungsu.
anak tidak mempunyai Bapak (ditinggal meninggal). budak yatim.
anak tidak mempunyai Ibu (ditinggal meninggal). budak pahatu.
anak tidak mempunyai ibu dan Bapak (ditinggal meninggal). budak pahatu lalis.
anak tiri {a step child} anak téré.
anak tikus buncit.
anak udang laut. rebon.
-
ancang-ancang awahan.
. mengambil ancang-ancang. ngawahan
ancar-ancar ancer-ancer.
anda (bahasa kasar) sia, manéh, silaing, ilaing (robahan dari silaing). jamak2 maranéh.
~ Sedang apa kamu disini? {What are you doing here?}
~ ~ Keur naon manéh didieu?
anda (bahasa halus) anjeun, salira, tuang-. jamak2 aranjeun.
~ Sedang apa anda disini?
~ ~ Nuju naon salira didieu?
anda (bahasa sedang) sampéan.
-
andal andel.
. andalan. andelan.
. diandelkan. diandelkeun.
. mengandalkan. ngandalkeun.
andeng-andeng karang. =tahi lalat.
andong [Cordyline fruitcosa] andong.
. Google. Results 1-10 of about 94,100 for andong
. nama sungai di kawasan wisata Gunung Salak Endah Di Desa,
, Gunung Sari, Kecamatan Pamijahan, Kabupatén Bogor. Ciandong
-
anéh anéh, ahéng. jamak2 aranéh, arahéng.
anéka rupa-rupa.
anggap anggap. jamak2 aranggap.
angguk unggeuk.
anggur(buah) anggur.
angin angin, hawa, maruta (Bahasa sangsakerta).
. Nama Désa di Kecamatan Cileungsi Kabupatén Bogor. Pasir Angin.
angkasa awang-awang, langit.
. mengangkasa. ngawang-ngawang.
-
angker sanget.
angklung angklung. =alat musik bambu digoyang.
angkuh angkuh, agul, adigung. jamak2 aragul, aradigung.
angkut angkut.
. mengangkut. ngangkut.
angsa soang. jamak2 saroang.
angsana [Pterocarpus indica] angsana.
. Nama Désa di Kecamatan Gunung putri Kabupatén Bogor. Ciangsana.
-
ani-ani étém.
aniaya aniaya. 1. menganiaya. nganiaya.
anjing anjing, gogog (bahasa anak-anak). anak anjing kirik, kicik.
anjing hutan ajag.
anjing tanah (seperti jangkrik) gaang.
anjlok anjlog.
-
antan halu. jamak2 haralu. = alu.
antar anteur, jajap (bahasa sedang), nyarengan (bahasa halus). jamak2 aranteur.
~ Antar ke sekolah. Anteur ka sakola. Jajap ka sakola.
. antarkan. anteurkeun. jamak2 aranteurkeun.
. diantar. dianteur, dijajap, disarengan.
. diantarkan. diantarkeun, dijajapkeun.
. mengantar. nganteur, ngajajap, nyarengan
. mengantarkan. nganteurkeun, ngajajapkeun
. tolong antarkan. panganteurkeun, pangjajapkeun.
antara (bahasa halus dan bahasa sedang) antawis.
antara (bahasa kasar) antara.
. diantaranya. diantarana.
anti cadu.
anting-anting giwang, kurabu, suweng, sumber (bahasa halus).
antri untuy. mengantri. nguntuy.
-
anu taeun.
anus bool, liang tai.
anut (kata kerja) agem, anut.
. anutan (kata benda). ageman.
. dianut (kata kerja). diagem, dianut.
. menganut (kata kerja). ngagem, nganut.
. penganut. jelema anu nganut.
. piagam (kata benda). piagem.
. panutan. panutan.
anyaman anyaman.
anyaman bambu. anyaman awi.
anyaman bambu atas bulat bawah persegi. dingkul.
anyaman bambu untuk dinding. bilik.
. bilik dalam bahasa Indonesia = kamar.
. memberi atau memasang dinding. ngabilikan.
anyir hanyir.
-
apa ? naon ?
. apanya ? naonna ?
. apa-apaan ? nanaonan ?, nanahaonan ?
. kenapa ? oléh apa? kunaon ?
. kenapa menangis ? ku naon ceurik ?
. apa-apa. nanaon.
. tidak apa-apa. teu naon-naon.
. tidak mau apa-apa. teu hayang naon-naon.
. untuk apa ? keur naon ?
apalagi komo, sumawon, sumawonna, sumawonten (bahasa halus).
-
api seuneu.
. berapi. seuneuan.
. memberi api, memanasi situasi. nyeuneuan.
. mengapi. nyeuneu.
. seperti api. seuseuneuan
-
apek hapeuk.
apel[Pyrus malus] apel.
apit hapit.
. mengapit. ngahapit, ngapit.
. Nama Désa di Kecamatan Bandung Wétan Kota Bandung. Cihapit.
. Nama bulan kesebelas pada tahun Sunda. hapit.
. diapit. dihapit
~ Pengantin diapit oléh duaan. Pangantén dihapit ku duaan.
-
apung apung, kambang.
. diapungkan. diapungkeun. jamak2 diarapungkeun
. mengapung. ngapung, ngambang. jamak2 ngarapung, ngarambang
. mengapungkan. ngapungkeun. jamak2 ngarapungkeun
arang areng. jamak2 arareng.
aréna pakalangan
arti harti, hartos (bahasa halusdan bahasa sedang).
. artinya. hartina, hartosna.
. mengerti. ngarti,ngartos.
-
asa pangharepan.
asah asah. jamak2 arasah.
asal (bahasa halus dan bahasa sedang) kawit.
~ asal dari mana. ~ ~ kawit ti mana.
asal (bahasa kasar) asal.
~ asal dari mana. ~ ~ asal ti mana.
. asalnya. asalna.
asam (rasa atau bau) haseum .
asam [tamarindus indika] asem.
. Nama Kecamatan di subang. Ciasem.
asap haseup. jamak2 haraseup.
. berasap, ada asapnya. haseupan.
. kena asap. kahaseupan.
. diam ditempat penuh asap. hahaseupan.
asar (waktu salat) asar.
-
asbak asbak, wadah calacah. noun.
asin asin. jamak2 arasin.
asin sekali molélél, pangsét.
asli asli, pituin. jamak2 arasli.
~ Orang Cianjur asli. Urang Cianjur pituin.
. aslinya. aslina.
-
asma mengi, bengék.
asmara asmara, bogoh, cinta.
. Nama Désa di Kecamatan Pamijahan Kabupatén Bogor. Ciasmara.
astronomi astronomi, élmu béntang-béntang.
asuh asuh. 1. mengasuh. ngasuh.
-
atap hateup, suhunan. jamak2 harateup.
atas1 luhur. jamak3 laluhur.
. atas lawan kata bawah. luhur sabalikna handap.
. di atas. di luhur. jamak3 di laluhur
. ada di atas. saluhureun.
. jadi tambah atas. ngaluhuran.
. paling atas, teratas. pangluhurna.
. tambah atas. luhuran.
-
atas2 kana.
~ Terima kasih atas kebaikannya. Hatur nuhun kana kasaéannya.
~ Terima kasih atas kedatangannya.
~ ~ Hatur nuhun kana kasumpinganna.
-
atau (bahasa kasar) atawa, boh.
~ Mau pulang sekarang atau nanti ? Rék balik ayeuna atawa engké ?
~ salah atau benar. salah atawa bener
-
atau (bahasa halus dan bahasa sedang) atanapi.
~ Mau pulang sekarang atau nanti ?
~ ~ badé mulih ayeuna atanapi engké ? (bahasa halus)
~ lepat atanapi leres.
-
atur atur. jamak2 aratur.
. mengatur. ngatur.
~ Sebab hidup itu ada yang mengatur. Sabab hirup mah aya nu ngatur.
aur awi, haur. = bambu.
. Nama Désa di Kecamatan Cibeber Kabupaten Cianjur. Désa Cihaur.
.. Nama Désa di Kecamatan Cibeunying Kalér Kota Bandung.
... Désa Cihaurgeulis.
. Nama Jalan di Kelurahan Dago Kecamatan Coblong Kota Bandung.
aus gugus.
-
awal awal.
~ Béda dari dugaan awalnya. Béda ti sangkaan awalna.
. awal lawan kata akhir. awal sabalikna akhir.
awalan {prefix} rarangkén hareup.
-
. ar-. awalan membentuk kata yang berawalan huruf hidup,
, menjadi kata jamak2 yang berarti banyak.
.. ada (bahasa kasar). araya.
.. aneh. araneh.
.. bagus (bahasa kasar). aralus.
.. baru (bahasa halus). arénggal.
.. bekas (bahasa kasar). arurut.
.. berat (bahasa halus dan bahasa sedang). arabot.
-
.. cepat (bahasa halus dan bahasa sedang). arénggal.
.. hilang (bahasa halus dan bahasa sedang). arical.
.. ingat (bahasa halus). arémut.
.. ingat (bahasa kasar). aringet.
.. jual (bahasa halus dan bahasa sedang). arical.
.. kalah (bahasa kasar). aréléh.
.. kecil (bahasa halus dan bahasa sedang). aralit.
-
.. main (bahasa kasar dan bahasa sedang). arulin.
.. malu (bahasa kasar). aréra.
.. malu (bahasa sedang). arisin.
.. matang. arasak.
.. mentah. aratah.
.. merokok (bahasa kasar dan bahasa sedang) arudud.
.. minum (bahasa kasar). arinum.
.. muda (bahasa halus dan bahasa sedang). aranom.
.. muntah (bahasa kasar dan bahasa sedang). arutah
-
.. sakit (bahasa sedang). arudur.
.. tahu (bahasa halus). aruninga.
.. tidak ada (bahasa kasar). areuweuh.
.. undang (bahasa halus dan bahasa sedang). arulem
.. undang (bahasa kasar). arondang.
.. wudhu (bahasa halus). arabdas.
-
. barang-. awalan yang menunjukkan pekerjaaan aktif,
, artinya tak diketahui apa yang dikerjakannya tersebut.
.. makan sesuatu. barangdahar.
.. membawa sesuatu. barangbawa, barangcandak (bahasa halus).
.. membeli sesuatu. barangbeuli, barangpésér (bahasa halus).
~ Kalau mau membeli sesuatu teliti dulu sebelum dibeli.
~ ~ Lamun arék barangbeuli taliti heula saacan. dibeuli.
-
.. membuang sesuatu. barangpiceun.
.. meminta sesuatu. barangpénta.
.. menanya sesuatu. barangtanya.
.. mengambil sesuatu. barangcokot.
.. mengerjakan sesuatu. baranggawé.
.. menjual sesuatu. barangjual, barangical (bahasa halus).
.. menyimpan sesuatu.barangteundeun, barangsimpen (bahasa halus).
-
. di1-. awalan membentuk kata kerja aktif yang berarti,
, melakukan kerja tersebut. = di1-.
..
. di2-. awalan membentuk kata kerja pasif yang berarti,
, kena pekerjaan tersebut. = di2-.
. di3-. awalan membentuk kata benda menjadi kata kerja aktif,
, yang berarti memakai tersebut. = di3-.
.. disangul. disanggul.
. di4-. awalan membentuk kata benda menjadi kata kerja pasif,
, yang berarti kena pekerjaan tersebut. = di4-.
-
. ka1-. awalan mebentuk kata bilangan yang artinya tahapan,
, atau bagian bilangan tersebut. = ke1-.
. Ka2-. awalan menunjukkan kata kerja pasif yang berarti,
, tidak disengaja mengerjakan tersebut. = ter1-.
. ka3-. awalan membentuk kata kerja menjadi kata kerja pasif,
, yang artinya bisa di kerjakan tersebut. = ke2-.
. ng-. awalan membentuk kata benda menjadi kata kerja aktif,
, yang artinya melakukan pekerjaan tersebut.
.. minum kopi. ngopi. jamak2 ngaropi.
-
. nga-. awalan membentuk kata kerja menjadi kata kerja aktif,
, yang artinya mengerjakan tersebut.
.. bersiul. ngahéot. dari kata dasar héot = siul.
.. memaafkan. ngahampura. dari kata dasar hampura = maaf.
.. membohong. ngabohong, ngawadul. jamak2 ngabarohong, ngawaradul.
.. membuat. ngadamel (bahasa halus).
... dari kata dasar damel = buat, kerja.
.. meminum. ngaleueut. dari kata dasar leueut (bahasa halus) = minum.
.. melambai. ngagupay. dari kata dasar gupay = lambai.
.. menghormat. ngahormat. dari kata dasar hormat = hormat.
.. mendidih. ngagolak. lihat didih
.. merasa. ngarasa. dari kata dasar rasa = rasa.
-
. pa-. awalan membentuk kata kerja menjadi kata benda,
, yang berarti alat untuk tersebut. = pe-.
. pa-. Awalan membentuk kata kerja menjadi kata kerja aktif,
, yang berarti dalam keadaan tersebut. =ber3-.
-
. pa-+katakerja diulang,
.. membentuk kata kerja yang berarti saling.
... saling beradu. paadu-adu.
... saling pandang, saling berpandangan. pateuteup-teuteup.
... saling pegang. pacekel-cekel.
... saling pegang. pacepeng-cepeng (bahasa halus).
... saling peluk, saling berpelukan. patangkeup-tangkeup.
... saling pukul. pateunggeul-teunggeul.
... saling suara keras. patarik-tarik.
... saling tarik. patarik-tarik, pabedol-bedol.
-
.. membentuk kata kerja yang berarti bersaing untuk mencapai,
, sifat tersebut dari pada yang lain.
... bersaing untuk banyak. paloba-loba. ... bersaing untuk bagus. paalus-alus.
... bersaing untuk besar. pagede-gese. ... bersaing untuk cantik. pageulis-geulis.
... bersaing untuk cepat. pagancang.gancanng.
... bersaing untuk dekat. padeukeut-deukeut.
... bersaing untuk hitam. pahideung-hideung.
... bersaing untuk jauh. pajauh-jauh.
... bersaing untuk kaya. pabeunghar-beunghar.
... bersaing untuk kecil. paleutik-leutik.
... bersaing untuk lama. palila-lila.
... bersaing untuk putih. pabodas.bodas.
-
. para-. awalan yang membentuk kata benda yang artinya,
, banyak atau jamak.
.. bapak-bapak. parabapa.
.. ibu-ibu. paraibu
.. tua. parasepuh
.. tamu-tamu. para tamu.
-
. pada1-. awalan yang membentuk kata kerja aktif,
, yang artinya sama mengerjakannya tersebut. =sama2.
.. sama kerja. padagawé. jamak2 padagarawé.
.. sama tawa. padaseuri. jamak2 padasareuri.
.. sama menghitung. padangitung. padangaritung.
-
. pada2-. awalan yang membentuk kata kerja
pasif,
, yang artinya banyak terkena pekerjaan tersebut.
. . banyak yang melihat. padamelong. jamak2 padamrelong.
.. banyak yang mencuil. padanoél. jamak2 padanaroé.
.. banyak yang menendang. padanajong.
-
. pada3-. awalan yang membentuk kata sifat,
, yang artinya sama mempunyai sifat tersebut.=sama2.
.. sama merah. padabeureum. jamak2 padabareureum.
.. sama cantik. padageulis. jamak2 padagareulis.
.. sama pinter. padapinter. jamak2 padaparinter.
.. sama tampan. padakasep. jamak2 padakarasép.
-
. pang-. Awalan yang membentuk kata kerja menjadi,
, kata benda artinya mengerjakan tersebut. =pem
. pating- = ting-.
. sa1-. awalan yang membentuk kata sifat yang artinya  satu. =se-
.. satu liter, seliter. saleter.
.. satu kuwintal. sekuwintal. sakintal.
. sa2-. awalan yang menunjukan waktu. = se-
.. satu menit, semenit. samenit.
. sa3-. awalan yang menunjukkan kata bilangan artinya satu. = se-.
.. sepuluh. sapuluh..
-
. pika-. Awalan yang membentuk kata kerja dari kata sifat,
, yang berarti mengerjakan sifat tersebut.
. mengerjakan kangen. pikasono.
. mengerjakan sayang. pikanyaah, pikaasih.
-
. ti1-. awalan yang menunjukkan kata kerja (aktif),
, yang artinya tidak sengaja.
.. ketendang. titajong. jamak2 titarajong.
.. kebentur. tidagor. jamak2 tidalagor.
.. keseléo. tijalikeuh. jamak2 tijaralikeuh
.. kepelesét, terpelesét. tikoséwad. jamak2 tikarosewad.
-
. ti2-. awalan kata sipat yang artinya keadaan sipat tersebut.
.. dalam keadaan tenggelam. titeuleum.
.. terbalik. tibalik.
.. terguling. tiguling.
-
. silih-. awalan Membentuk kata kerja menjadi,
, kata kerja aktif yang artinya saling.
.. saling tolong. silihtulung.
.. saling pukul. silihteunggeul.
-
. suku pertama pada kata dasar diulang membentuk kata benda,
, menjadi kata benda jamak1 yang artinya macam jenis benda tersebut.
.. buah-buahan. bubuahan.
.. Kecuali.
... pria. lalaki
-
. suku pertama pada kata dasar diulang membentuk kata kerja,
, menjadi kata kerja jamak1 yang artinya mengerjakan tersebut,
, berulang-ulang oleh orang tersebut.
.. bayar hutang kemana-mana. babayar.
.. bersiul-siul. héhéotan. (kalau ngahareot oleh banyak orang).
.. ketawa-ketawa. seuseurian. (kalau sareuri oleh banyak prang).
.. kumpul. kukumpul.
.. menggaruk-garuk. gagaro.
.. menggeleng-geleng. gigideg. (kalau garideug oleh banyak orang).
.. melambai-lambai. gugupay. (kalau ngagarupayan oleh banyak orang).
.. teman. babaturan. dari kata dasar batur = orang lain.
.. saudara. duduluran. dari kata dasar dulur = saudara.
-
. ting-. awalan membentuk kata kerja jamak2 aktif,
, artinya banyak yang melakukan tersebut.
..banyak yang berteriak. tingcorowok.
-
awan mega.
awas kadé, haling, hilik. jamak2 karadé.
awét {lasting, durable} awét, lana. jamak2 arawét.
. diawétkan. diawétkeun.
. mengawétkan. ngawétkeun.
. paling awét. pangawétna.
. supaya awét. ngawét-ngawét.
. diawét-awét. diawét-awét.
. suami-istri sering bertengkat. awét rajét.
ayah bapa, apa, rama, abah.
-
ayam1 {a fowl} hayam, kotok (bahasa kuno). jamak2 harayam.
. anak ayam ciak, pitik.
. ayam adu yang sudah kalah. hayam jebol.
.. lawan kata hayam garung
. ayam adu yang menang terus. hayam garung.
.. lawan kata hayam jebol.
. ayam baru netas. kumupu, hayam kumupu.
. ayam bersuara panjang dari Cianjur. hayam pelung.
. ayam betina. hayam bikang, babon. lawan kata hayam jago.
-
. ayam betina besar yang belum fuber. hayam babon,
, hayam danten. lawan kata hayam jajangkar.
. ayam bulu ékornya tumbuh ke pinggir. hayam sémpong.
. ayam bulu, kulit, daging, tulangnya hitam. hayam camani.
. ayam bulunya abu-abu totol-totol putih. hayam mutiara.
. ayam bulunya hiris. hayam renggé.
. ayam bulunya hitam, badan mérah. hayam jobang, hayam dobang.
. ayam bulunya hitam totol-totol putih. hayam carambang.
-
. ayam bulunya mérah totol-totol putih. hayam borontok.
. ayam bulunya putih totol-totol hitam atau mérah. hayam borontotok.
. ayam bulunya sedikit, gundul. hayam turundul.
. ayam bulunya seperti cemara. Hayam camara.
. ayam bulunya seperti nenas. hayam rintit.
. ayam bulunya seperti susunan sirap. hayam sirap.
-
. ayam hasil perkawinan cangéhgar dengan ayam biasa. Hayam bakisar.
. ayam hutan jantan. cangéhgar.
. ayam hutan betina. kasintu.
. ayam jantan. hayam jago. lawan kata hayam bikang.
. ayam jantan besar yang baru fuber. hayam jajangkar.
.. lawan kata hayam babon.
. ayam jantan dari Jepang berekor panjang. hayam jepun.
-
. ayam jinak. hayam lisung.
. ayam kakinya berbulu. hayam jabrig.
. ayam kerdil. ayam katé.
. ayam kerdil Siem India. ayam cempa.
. ayam sakit kembung paha keatas. hayam kakabueun.
. ayam sering bertelur. hayam kedu.
. ayam tak berekor. hayam tukung.
. ayam yang belum pernah bertelor. hayam dara.
. ayam yang diberikan kepada bidan. hayam hurip.
-
. kurang jelas penglihatan menjelang malam seperti ayam. kotokeun.
.. rabun ayam. kotokeun.
. mainan berupa ayam, permainan. hahayaman, hayam-hayaman.
. penyakit ayam. kasakit ayam, tétélo, cekak, kakabueun.
. pura-pura tidur. peureum hayam.
ayam2 hayam-, akhiran untuk nama daerah atau temoat
. nama Kampung di Désa Giri Mekar Kecamatan Cilengkrang Kota Bandung. Legok Hayam. lihat lekuk.
ayan (penyakit) sakalor. jamak2 sakalalor
ayo hayu. = mari. jamak2 harayu.
ayunan tangan ke depan ke belakang sewaktu jalan kaki. keupat.
azan adan.
azimat jimat, pamake. =jimat.

B
babat 1. babad, 2. Bagian diperut binatang(sapi, kerbau dll.)
. membabat. ngababad.
. membabatkan. ngababadkeun.
. memebabati. ngababadan.
. Nama Désa di Kecamatan Cimahi Utara Kabupatén Bandung. Cibabat.
babi babi.
babi hutan bagong, begu.
-
baca baca, aos (bahasa halus). jamak2 baca. baraca, araos.
~ baca dulu di dalam hati!
~ ~ baca heula di Jero haté!
. membaca. maca, maos (bahasa halus). jamak2 maraca, maraos.
baca Al-Qur'an. ngaji, ngaos (bahasa halus).
bacok kadék.
. jamak2 karadék.
. membacok. ngadék.
-
badak (rhinoceros son-daikus) badak.
. Nama Désa di Kecamatan Ciampéa Kabupatén Bogor. Désa Cibadak.
. Nama Désa di Kecamatan Cibeber kabupaten Cianjur. Désa Cibadak.
. Nama Désa di Kecamatan Sukasari Kabupatén Cianjur. Désa Cibadak.
. Nama Désa di Kecamatan Sukamakmur Kabupatén Bogor. Désa Cibadak.
. Nama Désa di Kecamatan Tanjungsari Kabupaten Bogor. DésaCibadak.
. Nama Kecamatan di Kabupatén Lebak. Kecamatan Cibadak.
. Nama Desa dan Kecamatan di Kabupatén Sukabumi.
.. Desa Cibadak.
.. Kecamatan Cibadak.
-
badan (bahasa kasar dan bahasa sedang) awak, waruga, salira (bahasa halus).
. badan sebelah. awak sabeulah.
.. pribahasa sunda artinya tidak punya pasangan.
. jamak2 arawak.
~ badannya tinggi besar. Awakna jangkung gedé.
. tidak mampu. teu kaawakan.
. nama Désa di Kecamatan Parongpong,
, Kabupatén Bandung Barat. Désa Ciwaruga.
badan agak gemuk dan cantik. denok.
badan agak gemuk berisi dan sehat. lingsig.
badan gemuk tidak dipelihara. demplu.
badan gemuk sekali. bayuhyuh.
badan gemuk tapi tak sehat. kambuy.
badan panas. harééng.
badan pendek besar berisi. busekel, besekel.
badan tinggi. jalugjug.
badan tinggi besar. bangbangik.
badan tinggi kecil (perempuan) lenggik.
badan tinggi kecil dan ramping (perempuan) lenjang.
-
badui (orang sunda di Banten) baduy.
badut badut, badud. = pelawak.
baduyut [Trichosanthes villosa] (nama tanaman rambat) baduyut.
. Nama jalan di kampung di Désa Cangkuang Kulon Kecamatan Dayeuh Kolot Kabupatén Bandung.
. Nama kelurahan-kelurahan di Kecamatan Bojongloa Kidul. Cibaduyut, cibaduyut kidul, Cibaduyut wétan.
. nama sungai di Kota Bandung.
-
bagaimana ? kumaha ?
. dibagaimanakan ? dikumahakeun ?
. meminta bantuan. ngumaha.
bagal (jagung) jagang. = tongkol.
. Nama Desa di Kecamatan Cikalongkulon Kabupaten Cianjur.
bagi1 bagi. jamak2 baragi.
. bagi sama banyaknya. bagi rata.
. bagi-bagikan. bagi-bagikeun.
-
. bagian, yang dibagikan. bagian.
~ Ini bagian orang tua, ini bagian anak.
~ ~ Ieu bagian kolot, ieu bagian budak.
. dapat bagian. kabagian.
. dibagi. dibagi. jamak2 dibaragi.
. dibagi-bagi. dibagi-bagi.
~ Tadi dibagi-bagi oléh anak muda.
~ ~ Tadi dibagi-bagi ku budak ngora.
. dibagikan. dibagikeun.
. kebagian. kabagian.
. membagi. ngabagi. jamak2 ngabaragi.
. membagi ke beberapa orang. bagi-bagi.
. membagikan. ngabagikeun. jamak2 ngabaragikeun.
-
. membagi-bagikankan. ngabagi-bagikeun, ngabaragikeun.
. menolong membagikan. mangbagikeun.
. pembagi. pangbagi.
. pembagian. pangbagian.
. sebagian. sabagian.
. sebelah. bagian.
~ sebelah atas dan sebelah bawah.
~ ~ Bagian luhur jeung bagian handap.
. terbagi. kabagi.
. tolong bagikan. pangbagikeun
bagi2 pikeun, eukeur, keur.
. bagi saya. keur kuring.
-
bagian bagian, bagéan, hancengan (bahasa halus).
bagian antara dua ruas bambu, tebu dan lain-lainnya. buku.
bagian pohon sisa tebang. tunggul.
bagian sungai di pinggirnya yang banyak pasir. karéés.
bagian sungai yang dangkal. babantar.
bagian sungai yang dalam dan luas. leuwi.
bagian ujung sungai. muara.
bagian tengah pohon yang paling keras. galeuh.
. beli (bahasa halus) galeuh (homonim)
bagus (bahasa halus dan bahasa sedang) saé. jamak2 saraé.
. membaguskan. nyaéan.
. paling bagus. pangsaéna.
. memperbaiki. nyaéan.
bagus (bahasa kasar) alus, hadé. jamak2 aralus. lihat baik.
. bersaing untuk bagus. paalus-alus.
. membaguskan. ngaluskeun, ngahadékeun, nyaékeun (bahasa halus).
. paling bagus. pangalusna, panghadéna, pangsaéna (bahasa halus).
-
bahagia bungah, atoh, gumbira, senang, bingah (bahasa halus).
~ Bahagia naik kelas. Atoh naik kelas. Bingah naik kelas.
. dibahagiakan. disenangkeun, dibungahkeun, digumbirakeun
. jamak2 barungah, baringah, aratoh, galumbira, sarenang.
. membahagiakan. nyenangkeun, ngabungahkeun, ngagumbirakeun, ngabingahkeun.
-
bahasa basa.
-
. bahasa anak-anak. basa budak.
.. adik. adé.
.. anjing. gogog.
.. baju. acuk. jamak2 aracuk.
.. bérak. éé, ééh. jamak2 aréé
.. berdiri. tatih. jamak2 taratih.
.. celana. acingan.
.. jalan kaki. papah. jamak2 parapah.
.. kerupuk. pupuk.
.. kencing. papang, pipis, wiwis. jamak2 Parapang, paripis.
.. kucing. eméng.
-
(bahasa anak-anak)
.. mandi. ibak, iam. jamak2 aribak.
.. makan. emam, mamam. jamak2 aremam.
.. minta. ukeun.
.. minum. eueut, mumuh. jamak2 areueut.
.. pulang. uih. jamak2 aruih.
.. sudah. atos, tos. jamak2 aratos.
.. tidur. bobo. jamak2 barobo.
.. uang. cicis.
-
. bahasa halus. basa lemes.
.. ada. nyondong. jamak2 nyarondong.
.. adik. rai, rayi.
.. adu. aben. jamak2 araben.
.. agama. agami.
.. ajar. wulang, wuruk. jamak2 warulang.
.. aju. ajeng. jamak2 arajeng.
-
(bahasa halus)
.. akan, bakal. badé. jamak2 baradé.
.. aku1, saya. abdi.
.. aku2. angken. jamak2 arangken.
.. alis. kening.
.. amat, sangat. kalintang.
.. ambil, bawa. candak. jamak2 carandak.
-
(bahasa halus)
.. anak1. putra, tuang putra. jamak2 paraputra.
.. anak2. murangkalih. jamak2 marulangkalih.
.. antar. sarengan, jajap. jamak2 jarajap.
.. antara. antawis.
.. anting-anting. sumber.
.. apalagi. sumawonten.
.. arti. hartos.
.. asal. kawit. jamak2 karawit.
.. atau. atanapi. lihat atau.
-
(bahasa halus)
.. baca. aos. jamak2 araos.
.. badan. salira.
.. bagian. hancengan. jamak2 baragian.
.. bagus. saé. jamak2 saraé.
.. bahkan, malah. malih.
.. bahu. taraju.
.. bakal, akan. badé. jamak2 baradé.
.. bakti. baktos.
.. balik. mayun. jamak2 marayun.
.. banyak. seueur. jamak2 sareueur. lihat banyak.
-
(bahasa halus)
.. bapak. rama.
.. baju. anggoan, kaway, raksukan. jamak2 aranggoan.
.. bangun (dari tidur) gugah. jamak2 garugah.
.. bantal. bantal. jamak2 barantal
.. bantu. bantos. jamak2 barantos.
.. barangkali. panginten, manawi.
.. barusan. nembé. jamak2 narembé.
.. batuk. gohgoy. jamak2 garohgoy.
.. bawa, ambil. candak. jamak2 carandak.
-
(bahasa halus)
.. bedak. pupur.
.. bekas. tilas. jamak2 tarilas.
.. belakang. pengker, pungkur. jamak3 palengker, palungkur.
.. beli. galeuh. jamak2 garaleuh.
.. belum. teu acan. jamak2 tareu acan.
.. benar. leres. jamak3 laleres.
.. benci. ceuceub.
.. bendok. udeng.
-
(bahasa halus)
.. berani. wantun. jamak2 warantun.
.. berat. abot. jamak2 arabot.
.. bergantian. piligentos.
.. beri. pasihan, paparin, lélér. jamak2 parasihan.
.. beri tahu. wawartos, unjukan.
.. berisik. baribin.
.. berkeluaga. rimbitan. jamak2 rarimbitan.
.. betis. wentis.
.. buru. bujeng. jamak2 barujeng
.. besar. ageung. jamak2 arageung
-
(bahasa halus)
.. béda. benten. jamak2 barenten.
.. bérak. kabeuratan. ka bareuratan.
.. bésan. warang.
.. bésok. énjing. jamak2 arenjing.
-
(bahasa halus)
.. biar. sawios, wios.
.. bibir. lambey.
.. bikin, buat. damel. jamak2 daramel.
.. bingung. éwed.
-
(bahasa halus)
.. bisa. iasa.
.. bisul. gambuh.
.. bukan. sanés.
.. bukti. buktos. jamak2 baruktos.
.. bulan. sasih.
-
(bahasa halus)
.. capé, mau. palay. jamak2 paralay.
.. cerai. késér, pirak. jamak2 parirak.
.. cari. pilari.
.. celana. lancingan.
.. cepat. énggal. jamak2 arénggal.
.. cerita. carios.
-
(bahasa halus)
.. cincin. lelepen, cingcin.
.. ciri, tawar. tawis. jamak2 tarawis.
.. cium. ambung. jamak2 arambung.
.. coba. cobi. jamak2 carobi.
.. cobaan. cocobi.
-
(bahasa halus)
.. cuci. wasuh. jamak2 warasuh.
.. cuci muka. tamas. jamak2 taramas.
.. cucu. putu, tuang putu. jamak2 paraputu
.. cukup. cekap. jamak2 carekap.
.. cukur. paras. jamak2 pararas
-
(bahasa halus)
.. dagang. icalan. jamak2 aricalan.
.. dagu. angkeut. jamak2 arangket.
.. dahi. taar. jamak2 taraar.
.. dahulu. kapungkur.
-
(bahasa halus)
.. dalam. lebet. jamak3 lalebet.
.. dan, sama-sama. sareng. jamak2 sarareng.
.. dandan. dangdos. jamak2 darangdos.
.. dapur. pawon. jamak2 parawon.
.. datang. sumping. jamak2 sarumping.
-
(bahasa halus)
.. dekat. caket. jamak2 caraket. lihat dekat.
.. dengan. sareng, miwah. jamak2 sarareng.
.. dengar. dangu. jamak2. darangu.
.. dengkul. dengkul.
.. depan. payun. jamak2 parayun.
.. diam. calik. jamak2 caralik.
.. diri. salira.
.. dosa. kalepatan.
.. duduk. calik. jamak2 caralik.
.. énak, rasa. raos. jamak2 raraos.
-
(bahasa halus)
.. ganti. gentos. jamak2 garentos.
.. gelang. pinggel.
.. gelung. sanggul. jamak2 saranggul.
.. gembira. bingah. jamak2 baringah.
.. géndong. emban.
.. gigi. waos. jamak2 waraos.
.. guling (bantal) pepedek.
.. gumbira. bingah. jamak2 baringah)
-
(bahasa halus)
.. habis. séép. jamak2 saréép.
.. haid. kareseban.
.. halangan. pambengan.
.. hamil. bobot, kandeg. jamak2 barobot.
.. hampura. hapunten.
.. hanya. mung, namung.
-
(bahasa halus)
.. harga. pangaos.
.. hari. dinten.
.. hari lahir. weton.
.. harus. kedah. jamak2 karedah.
.. hati. manah. jamak2 maranah.
.. hati-hati. atos-atos.
-
(bahasa halus)
.. henti, berhenti. lirén.
.. héran. hémeng.
.. hidung. pangambung.
.. hidup. jumeneng. jarumeneng.
.. hilang. ical. jamak2 arical.
.. hina. laip. jamak3 lalaip.
.. hitung. étang. jamak2 arétang.
.. hutang. sambetan, paétangan.
-
(bahasa halus)
.. ibu. ibu, tuang ibu. jamak2 para Ibu.
.. ikut. ngiring. jamak2 ngariring.
.. inap. ngawengi. jamak2 ngawarengi.
.. ingat. émut. jamak2 ngarémut.
.. ingus. umbel. Jamak2 arumbel.
.. injak. dampal. jamak2 darampal.
.. istirahat. leleson.
.. istri. geureuha, istri.
.. izin. widi. jamak2 waridi.
-
(bahasa halus)
.. jadi. janten. jamak2 jaranten.
.. jadi dilaksanakan. cios. jamak2 carios.
.. jaga. jagi. jamak2 jaragi.
.. jalan kaki. papah, angkat.
.. jangan. teu kenging.
-
(bahasa halus)
.. jarang, mahal. awis. jamak2 arawis
.. jatuh. geubis. jamak2 gareubis.
.. jauh. tebih. jamak2 tarebih.
.. jawab. waler. Jamak2 walaler.
.. jelék. awon, teu saé. jamak2 arawon.
.. jual. ginsir.
-
(bahasa halus)
.. kabar. wartos, iber.
.. kacamata. kacasoca.
.. kakak. raka, tuang raka.
.. kakék. éyang, tuang éyang, éyang pameget.
.. kaki. sampéan. jamak2 sarampéan.
.. kalah. kawon. jamak2 karawon.
.. kalau. upami.
.. kalung. kangkalung.
-
(bahasa halus)
.. kamar mandi. jamban.
.. kamu. anjeun. jamak2 aranjeun.
.. kanan. tengen.
.. kawin. jatukrami, nikah, réndéngan, ngadahup.
.. kata. saur.
-
(bahasa halus)
.. keburu. kabujeng. jamak2 kabarujeng.
.. kecewa. gegetun.
.. kecil. alit. jamak2 aralit.
.. kecuali. kajabi
.. keluar. medal. jamak2 maredal.
.. keluarga. kulawargi.
-
(bahasa halus)
.. kenal. kenal, wanoh. jamak2 karenal, waranoh.
.. kencing. kahampangan. jamak2 kaharampangan.
.. kentut. bobos. jamak2 barobos.
.. kenyang. sesek. jamak2 saresek.
-
(bahasa halus)
.. kepala. mastaka. jamak2 marastaka. (bahasa halus).
.. kepalang. kapameng, kapambeng.
.. kepilih. kaselir.
-
(bahasa halus)
.. keramas. kuramas. jamak2 karuramas.
.. keris. duhung.
.. kerja. damel. jamak2 daramel.
.. Ketahuan. kauninga.
.. ketiak. ingkab, déhé.
.. khawatir. khawatos. jamak2 kharawatos.
-
(bahasa halus)
.. kira-kira. kinten-kinten.
.. kiri. kiwa.
.. kirim. kintun. jamak2 karintun.
.. kuat. kiat. jamak2 kariat.
.. kuku. tanggay.
-
(bahasa halus)
.. kumis. rumbah.
.. kumpul. kempel. jamak2 karempel.
.. kunjung. natamu.
.. kurang. kirang. jamak2 karirang.
.. kurus. langsit.
.. kutu. puntang.
-
(bahasa halus)
.. lain. sanés.
.. laki-laki. pameget.
.. laku, payung, maju. pajeng (homonim). jamak2 parajeng.
.. lama. lami. jamak3 lalami.
.. lantaran. Jalaran, Kumargi.
.. lapar. palay tuang. jamak2 palay taruang.
.. larang. wagel, seuseul. jamak2 waragel.
-
(bahasa halus)
.. lebih, léwat. langkung. jamak2 lalangkung
.. lebih baik. langkung saé.
.. léhér. tenggek.
.. léwat, lebih. langkung. jamak2 lalangkung
-
(bahasa halus)
.. lidah. ilat.
.. lihat. tingali. jamak2 taringali.
.. ludah. ludah. jamak2 laludah.
.. lupa. lali. jamak2 lalali.
-
(bahasa halus)
.. maaf. hapunten.
.. mahal, jarang. awis. jamak2 arawis)
.. main. ameng. jamak2 arameng.
.. maju, laku, payung. pajeng (homonim). jamak2 parajeng.
-
(bahasa halus)
.. makam. makam, pajaratanp, pasaréan.
.. makan. tuang. jamak2 taruang.
.. maksud. maksad. jamak2 maraksad.
.. malah, bahkan. malih.
.. malam. wengi. jamak2 warengi.
.. malu. lingsem.
-
(bahasa halus)
.. mampir. sindang. jamak2 sarindang.
.. mandi. siram. jamak2 sariram.
.. manusia. jalmi. jamak2 jaralmi.
.. marah. bendu, wéra.
-
(bahasa halus)
.. masuk. lebet. jamak3 lalebet.
.. mata. soca. jamak2 saroca.
.. mati. pupus. jamak2 parupus.
.. mau, ngantuk. palay.
.. mayat. layon.
-
(bahasa halus)
.. menang. kénging.
.. menantu. mantu. paramantu.
.. mengerti. ngartos. jamak2 ngarartos.
.. mertua. mertua.
.. melahirkan. babar. barabar.
-
(bahasa halus)
.. mimpi. impén. jamak2 arimpén.
.. minta. pundut. jamak2 parundut.
.. minum. leueut, arot. jamak2 laleueut.
.. minyak. lisah.
-
(bahasa halus)
.. muda. anom. jamak2 aranom.
.. mudah. gampil. jamak2 garampil.
.. muka. pameunteu, raray.
.. mulai. kawit.
.. mulut. baham. jamak2 baraham.
.. muntah. luga. jamak2 laluga.
.. murah. mirah. jamak2 marirah
-
(bahasa halus)
.. nama. jenengan.
.. nasi. sangu. jamak2 sarangu.
.. nasihat. piwuruk.
.. nenek. éyang, tuang éyang, éyang istri.
.. ngantuk, mau. palay.
-
(bahasa halus)
.. obat. landong. jamak3 lalandong = berobat.
.. orang. jalmi. jamak2 jaralmi.
.. paha. paha.
.. pakai. anggo atau anggé. jamak2 aranggo, aranggé. lihat pakai.
.. pancing. pancing. jamak2 parancing.
.. panggil. saur, gentra.
.. pangku. pangkon. jamak2 parangkon
.. pantat. imbit. jamak2 arimbit.
.. pasti. tangtos.
.. payung, maju, laku. pajeng (homonim). jamak2 parajeng.
-
(bahasa halus)
.. pecah. beulah. jamak2 bareulah.
.. pegal. pegel. jamak2 paregel.
.. pegang. cepeng. jamak2 carepeng.
.. pelan. alon. jamak2 aralon.
.. pembantu. réncang.
.. pemuda. nonoman.
.. penting. peryogi.
.. penyakit. panyawat, kasawat.
.. pepatah. piwuruk.
-
(bahasa halus)
.. perbaiki. lereskeun, saéan
.. percaya. percanten.
.. perempuan, wanita. istri.
.. pergi. angkat. jamak2 arangkat.
.. peribahasa. paripaos.
.. perinci. wincik.
.. periksa. parios
-
(bahasa halus)
.. perkara. perkawis.
.. perlu. peryogi.
.. permata. sosoca.
.. permisi. permios.
.. pernah, kantos. jamak2 karantos.
.. perut. patuangan, lambut.
-
(bahasa halus)
.. pijit. peuseul. jamak2 pareuseul.
.. pipi. damis.
.. pindah. alih, ngalih.
.. pinggang. angkéng. jamak2 arangkéng.
.. pingsan. kapidara.
.. pinjam. tambut. jamak2 tarambut.
.. pribadi. pribados.
.. prihatin. prihatos.
-
(bahasa halus)
.. puasa. saum. jamak2 saraum.
.. pucat. pucet. jamak2 parucet.
.. pukul (waktu). tabuh.
.. pulang. mulih. jamak2 marulih.
-
(bahasa halus)
.. punggung, belakang. pungkur.
.. punya. kagungan. jamak2 karagungan.
.. puser. puseur.
.. pusing. puyeng. jamak2 paruyeng.
-
(bahasa halus)
.. raba. cepeng. jamak2 carepeng.
.. rajin. kersaan. jamak2 karersaan.
.. rambut. rambut.
.. rasa, énak. raos. jamak2 raraos.
.. répot. répot.
-
(bahasa halus)
.. rugi. rugel. jamak2 rarugel.
.. rumah. bumi. jamak2 barumi.
.. runding. badanten. jamak2 baradanten.
.. rupa. rupi.
-
(bahasa halus)
.. sabuk. beulitan.
.. salah. lepat. jamak2 lalepat.
.. sakit. teu damang. teu daramang.
.. sakit keras. teu damang wales.
.. salat. netepan.
.. sama. sami, dan. jamak2 sarami.
.. sama-sama. sareng. jamak2 sarareng.
.. sampai. dugi. jamak2 darugi.
.. samping. gédéng
-
(bahasa halus)
.. sangat, amat. kalintang.
.. sangka. kinten.
.. sanggul. sanggul. jamak2 saranggul.
.. sanggup. kersa.
.. saputangan. selempay.
.. sarung (kain). sinjang.
.. saudara. wargi, sadérék.
.. sawah. sérang. jamak2 sarérang.
.. saya. abdi, sim kuring.
-
(bahasa halus)
.. sebab. margi.
.. sebalikna. sawangsulna.
.. sebagian. sapalih. jamak2 saparalih.
.. sebelum. sateuacan. jamak2 sateuaracan.
.. sebentar. sakedap. jamak2 sakaredap
.. sebut. sebat. jamak2 sarebat
.. sedang. nuju. jamak2 naruju.
.. sedia. sayagi.
.. sedikit. sakedik. jamak2 sakaredik.
-
(bahasa halus)
.. segala. saniskanten.
.. selamat wilujeng.
.. selédang. kekemben.
.. selimut. kampuh.
.. sembuh. damang. jamak2 daramang.
.. semua. sadaya.
.. semuanya. sadayana.
.. senyum. mésem. jamak2 marésem.
.. seperti. sepertos.
.. sering. sering. jamak2 sarering.
.. sesak (napas). ampeg.
.. séhat, sembuh. damang, pangésto. jamak2 daramang.
-
(bahasa halus)
.. siang. siang. jamak2 sariang.
.. simpan. simpen. jamak2 sarimpen.
.. siram. sébor.
.. sisa. kantun. jamak2 karantun.
.. sisir. pamérés.
.. sore. sonten. jamak2 saronten.
-
(bahasa halus)
.. suami. caroge, tuang raka.
.. suara. suanten.
.. sudah. parantos, atos.
.. supaya. supados.
.. surat, tulis. serat.
.. suruh. piwarang.
.. susah. abot, sesah. jamak2 saresah.
.. susu. pinareup.
-
(bahasa halus)
.. tahu. uninga. jamak2 aruninga.
.. tambah. tambih. jamak2 tarambih.
.. tamu. tamu, tatamu. jamak2 taramu.
-
(bahasa halus)
.. tanda. tawis. jamak2 tarawis.
.. tangan. panangan.
.. tanggal. kaping, ping.
.. tanggung. tanggel.
.. tanggung jawab. tanggel waler.
-
(bahasa halus)
.. tangis. nangis. jamak2 narangis.
.. tanya. pariksa. jamak2 parariksa.
.. tapi. nanging.
.. tari. ibing. jamak2 aribing
.. tawar. tawis, pundut. jamak2 tarawis.
-
(bahasa halus)
.. telan. telen. jamak2 tarelen.
.. telinga. cepil. jamak2 carepil.
.. teman. réncang. jamak2 raréncang.
.. temu. tepang. jamak2 tarepang.
.. tenaga, tanagi.
.. tentu. tangtos. jamak2 tarangtos.
-
(bahasa halus)
.. terima. tampi. jamak2 tarampi.
.. terlihat. katawis. jamak2 katarawis.
.. terus. lajeng, teras. jamak2 tareras.
.. terus-terusan. teras-terasan.
.. témpo. sarantos.
-
(bahasa halus)
.. tidak ada. teu aya. jamak2 teu araya.
.. tidak mau. teu kersa. jamak2 teu karersa.
.. tidak seberapa. teu patos. jamak2 teu paratos.
.. tidur. kulem. jamak2 karulem.
-
(bahasa halus)
.. tikar. amparan.
.. tinggal. kantun. jamak2 karantun.
.. tiri. kawalon.
.. titip. wiat. jamak2 wariat.
-
(bahasa halus)
.. tongkat. teteken.
.. tonton. tonton. jamak2 taronton
.. tua. sepuh. jamak2 sarepuh.
.. tukar. liron. jamak2 laliron.
.. tuli. teu ngadangu. jamak2 teu ngadarangu
.. tulis, surat. serat. jamak2 sarerat.
.. tulisan. seratan.
-
(bahasa halus)
.. tunangan. tunangan. jamak2 tarunangan.
.. tunggu. antos. jamak2 arantos
.. turun. lungsur. jamak2 arantos.
.. turut. tumut. jamak2 tarumut.
-
(bahasa halus)
.. uang. artos.
.. ubah. robih. jamak2 rarobih.
.. uban. silalatu.
.. umur. yuswa. jamak2 yaruswa.
.. undang. ulem, haturanan.
.. untuk. haturan.
.. utama. utami.
-
(bahasa halus)
.. waktu. nalika, waktos.
.. walaupun. sanaos.
.. wanita, perempuan. istri.
.. warta, kabar. wartos, iber.
.. waspada. waspaos.
.. wudu. abdas. jamak2 arabdas.
-
. bahasa halus beraturan yang berakhiran -i, dari bahasa kasar berakhiran a.
.. agama. agami. berasal dari bahasa kasar agama.
.. coba. cobi. dari bahasa kasar coba.
.. jaga. jagi. dari bahasa kasar jaga.
.. orang. jalmi. dari bahasa kasar jalma.
.. kecuali. kajabi. dari bahasa kasar kajaba.
.. kalau. upami. dari bahasa kasar upama.
-
( bahasa halus beraturan yang berakhiran -i)
.. keluarga. kulawargi. dari bahasa kasar kulawarga.
.. rupa. rupi. dari bahasa kasar rupa.
.. semoga. mugi. dari bahasa kasar moga.
.. tenaga. tanagi. dari bahasa kasar tanaga.
.. terima. tampi. dari bahasa kasar tampa.
.. utama. utami. dari bahasa kasar utama.
-
. bahasa halus tak beraturan yang berakhiran -i.
.. atau. atanapi. dari kata dasar atawa.
.. lama. lami. dari bahasa kasar lila, heubeul.
.. penting. peryogi. dari bahasa kasar penting.
.. rumah. bumi. dari bahasa kasar imah.
.. sama. sami. dari bahasa kasar sarua.
.. saya. abdi. dari kata kasar kuring, urang.
-
. bahasa halus beraturan yang berakhiran -nten,
, mengganti satu atau dua huruf terakhir dari bahasa kasar.
.. apalagi. sumawonten. dari bahasa kasar sumawonna.
.. béda. benten. dari bahasa kasar béda.
.. jadi. janten. dari bahasa kasar jadi.
.. percaya. percanten. dari bahasa kasar percaya.
.. segala. saniskanten. dari bahasa kasar saniskara.
.. sore. sonten. dari bahasa kasar sore.
.. suara. soanten. dari bahasa kasar suara.
-
. bahasa halus tak beraturan berakhiran -nten.
.. barangkali. panginten. dari bahasa kasar meureun.
.. maaf. hapunten. dari bahasa kasar hampura
.. sangka. kinten. dari bahasa kasar duga, sangka.
-
. bahasa halus beraturan yang berakhiran -os,
, mengganti satu atau lebih, huruf terakhir dari bahasa kasar.
.. bakti. baktos. dari bahasa kasar bakti.
.. bantu. bantos. dari bahasa kasar bantu.
.. cerita. carios. dari bahasa kasar carita.
.. dandan. dangdos. dari bahasa kasar dangdan.
.. ganti. gentos. dari bahasa kasar ganti.
.. hati-hati. atos-atos. dari bahasa kasar ati-ati.
.. khawatir. hawatos. dari bahasa kasar hawatir.
.. mengerti. ngartos. dari bahasa kasar ngarti.
-
(bahasa halus beraturan yang berakhiran -os)
.. periksa. parios. dari bahasa kasar pariksa.
.. permisi. permios. dari bahasa kasar permisi.
.. pribadi. pribados. dari bahasa kasar pribadi.
.. prihatin. prihatos. dari bahasa kasar prihatin.
.. piligenti. piligentos. dari bahasa kasar piligenti.
.. rasa. raos. dari bahasa kasar rasa.
.. seperti. sepertos. dari bahasa kasar saperti.
.. supaya. supados. dari bahasa kasar supaya.
-
(bahasa halus beraturan yang berakhiran -os)
.. tentu. tangtos. dari bahasa kasar tangtu
.. tidak seberapa. teu patos. dari bahasa kasar teu pati.
.. tunggu. antos. dari bahasa kasar anti.
.. waktu. waktos. dari bahasa kasar waktu.
.. walaupun. sanaos. dari bahasa kasar sanajan.
.. warta. wartos. dari bahasa kasar warta.
.. waspada. waspaos. dari bahasa kasar waspada.
-
. bahasa halus tak beraturan yang berakhiran -os.
.. baca. aos. dari bahasa kasar baca.
.. beri tahu. wawartos.
.. biar. sawios, wios. dari bahasa kasar kajeun.
.. enak. raos. dari bahasa kasar ngeunah, genah.
.. gigi. waos. dari bahasa kasar huntu.
.. harga. pangaos. dari bahasa kasar harga.
-
(bahasa halus tak beraturan yang berakhiran -os.)
.. jadi dilaksanakan. cios. dari bahasa kasar tulus.
.. kentut. bobos. dari bahasa kasar hitut.
.. pernah. kantos. dari bahasa kasar kungsi.
.. peribahasa. paripaos. dari bahasa kasar paribasa.
.. sudah. parantos, atos. dari bahasa kasar sudah.
.. témpo. sarantos. dari bahasa kasar témpo.
.. uang. artos. dari bahasa kasar duit.
-
. bahasa halus beraturan yang huruf kedua dari belakang hurup -a-, mengganti huruf -u-.
. cukup. cekap. dari bahasa kasar cukup.
. maksud. maksad. dari bahasa kasar maksud.
. sebut. sebat. dari bahasa kasar sebut.
. terus. teras. dari bahasa kasar terus.
-
. bahasa halus yang sama dengan bahasa Indonesianya. basa lemes nu sarua jeung basa Indonesiana.
.. dengkul. dengkul.
.. ibu. ibu.
.. istri. istri.
.. kenal. kenal. jamak2 karenal.
.. ludah. ludah. jamak3 laludah.
.. makam. makam. Jamak2 marakam.
.. mertua. mertua.
.. répot. répot. jamak2 rarépot
-
(bahasa halus yang sama dengan bahasa Indonesianya)
.. paha. paha.
.. pancing. pancing. jamak2 parancing.
.. sanggul. sanggul. jamak2 saranggul.
.. siang. siang. jamak2 sariang
.. sering. sering. sarering.
.. tamu. tamu.
.. tonton. tonton. jamak2 taronton.
.. tunangan. tunangan. jamak2 tarunangan.
-
. bahasa halus sekali. basa lemes pisan.
.. datang. rawuh.
.. diam, duduk. linggih. jamak2 lalinggih.
.. duduk, diam. linggih. jamak2 lalinggih.
.. hati. galih.
.. nama. kakasih.
.. nasihat. piwejang.
.. surat. tétésan.
-
. bahasa kasar. basa kasar.
.. ada. aya. jamak2 araya.
.. adik. adi.
.. akan. arék, rék.
.. aku. aku. jamak2 araku.
.. alis. halis.
-
(bahasa kasar)
.. amat, sangat. kacida.
.. ambil. cokot. jamak2 carokot.
.. anak2. budak. jamak2 barudak.
.. antar. anteur. jamak2 aranteur.
.. anting-anting. kurabu, suweng.
.. arti. harti.
.. asal. asal. jamak2 arasal.
.. atau. atawa.
-
(bahasa kasar)
.. baca. baca. jamak2 baraca.
.. badan. awak. jamak2 arawak.
.. bagian. bagéan. jamak2 baragéan.
.. bagus. alus, hadé. jamak2 aralus.
.. bahkan. malah.
-
(bahasa kasar)
.. baju. baju. jamak2 baraju.
.. bakal. bakal. jamak2 barakal.
.. bakti. bakti.
.. balik. malik. jamak2 maralik.
.. bangun (dari tidur) hudang.
.. banyak. loba. jamak2 laloba. lihat banyak.
-
(bahasa kasar)
.. bantal. anggel. jamak2 aranggel.
.. bantu. bantu. jamak2 barantu.
.. bapak. bapa. parabapa.
.. barangkali. sugan, meureun.
.. baru. anyar. jamak2. aranyar.
.. barusan. kakara, karék.
.. barangkali. meureun.
-
(bahasa kasar)
.. batuk. batuk. jamak2 baratuk.
.. bawa. bawa. jamak2 barawa.
.. bedak. wedak. jamak2 waredak.
.. bekas. urut. jamak2 arurut.
.. belakang. tukang. jamak2 tarukang.
.. beli. beuli. jamak2 bareuli.
.. belum. acan, tacan, encan. jamak2 aracan.
-
(bahasa kasar)
.. benar. bener. jamak2 barener.
.. benci. ngéwa. jamak2 ngaréwa.
.. bendok. bendo. jamak2 barendo.
.. berani. wani. jamak2 warani.
.. berat. beurat. jamak2 bareurat.
.. berhenti, henti. eureun. jamak2 areureun.
-
(bahasa kasar)
.. beri. béré. jamak2 baréré.
.. berisik. gandeng. jamak2 garandéng.
.. berkeluarga. kurenan.
.. besar. badag, gedé. jamak2 garedé.
.. betis. bitis. jamak2 baritis.
-
(bahasa kasar)
.. béda. béda. jamak2 baréda.
.. berak. ising, ngising.
.. bésan. warang.
.. bésok. isuk. jamak2 arisuk.
.. biar. kajeun, keun.
.. bibir. biwir.
.. bikin. jieun. jamak2 jarieun.
.. bingung. bingung. jamak2 baringung.
-
(bahasa kasar)
.. bisa. bisa. jamak2 barisa.
.. bisul. bisul. jamak2 barisul.
.. bukan. lain.
.. bukti. bukti.
.. bulan. bulan.
-
(bahasa kasar)
.. capé. capé. jamak2 carapé.
.. celana. calana.
.. cepat. gancang, geuwat. jamak2 garancang
.. cerita. carita.
-
(bahasa kasar)
.. cincin. ali.
.. cium. ambeu. jamak2 arambeu.
.. coba. pecak. jamak2 parecak.
.. cocoba. godaan.
.. cuci muka. sibeungeut.
.. cukup. cukup, mahi.
.. cucu. incu. jamak2 arincu.
-
(bahasa kasar)
.. dagu. gado.
.. dahi. tarang.
.. dahulu. baheula, baréto.
.. dalam. jero. jamak2 jarero.
.. dandan. dangdan. jamak2 darangdan.
.. dapur. dapur. jamak2 darapur. jamak3 dalapur.
.. datang. datang. jamak2 daratang.
-
(bahasa kasar)
.. dekat. deukeut. lihat dekat.
.. dengar. déngé. jamak2 daréngé.
.. dengan. jeung.
.. denkul. tuur. jamak2 taluurna.
.. depan. hareup. jamak2 harareup.
.. diam. cicing. jamak2 caricing.
.. duduk. diuk. jamak2 dariuk.
.. énak. ngeunah, genah.
-
(bahasa kasar)
.. gampang. babari, gampang. jamak2 garampang.
.. ganti. ganti. jamak2 garanti.
.. gelang. geulang. jamak2 gareulang.
.. gembira. atoh, bungah, gumbira. jamak2 aratoh, barungah.
.. géndong. ais, gandong.
.. gigi. huntu.
.. guling (bantal) guguling.
-
(bahasa kasar)
.. habis. béak. jamak2 baréak.
.. haid. hed, kotoran.
.. hamil. reuneuh. rareuneuh.
.. hanya. ngan.
.. hari. poé. jamak2 paroé.
.. harus. kudu. jamak2 karudu.
.. hati. haté, angen.
-
(bahasa kasar)
.. henti, berhenti. eureun. jamak2 areureun.
.. héran. héran hélok. jamak2 haréran, harélok
.. hidung. irung. jamak2 arirung.
.. hidup. hirup. jamak2 harirup.
.. hilang. leungit. jamak2 laleungit.
.. hitung. itung. jamak2 aritung.
-
(bahasa kasar)
.. ibu. indung, biang. jamak2 arindung.
.. inap. éndong. jamak2 arendong.
.. ingat. éling, inget. jamak2 aringet.
.. ingus. lého.
.. injak. tincak. jamak2 tarincak.
.. ikut. milu. jamak2 marilu.
.. istirahat reureuh, aso, ngaso.
.. izin. idin.
-
(bahasa kasar)
.. jadi. jadi. jamak2 jaradi.
.. jaga. jaga. jamak2 jaraga.
.. jalan kaki. leumpang.
.. jangan. ulah. jamak2 arulah.
.. jarang. arang.
-
(bahasa kasar)
.. jadi dilaksanakan. tulus. jamak2 tarulus.
.. jatuh. labuh. jamak3 lalabuh.
.. jauh. jaur. jamak2 jarauh.
.. jawab. jawab. jamak2 jarawab.
.. jelék. goréng. jamak2 garoréng.
.. jual. jual. jamak2 jarual.
-
(bahasa kasar)
.. kabar. béja, kabar. jamak2 baréja.
.. kacamata. kacamata, tasma.
.. kakak. lanceuk.
.. kakék. aki.
.. kaki. suku.
-
(bahasa kasar)
.. kalah. éléh. jamak2 aréleh.
.. kalung. kongkorong.
.. kamar mandi. kakus, kamar mandi, cai.
.. kamu. manéh. jamak2 maranéh.
.. kanan. katuhu.
.. kasihan. karunya, hawatir.
-
(bahasa kasar)
.. kecewa. handeueul, hanjakal.
.. kecil. leutik. laleutik
.. kecuali. iwal, kajaba.
.. keluar. bijil. jamak2 barijil.
.. keluarga. kulawarga.
.. kenal. wawuh. jamak2 warawuh.
.. kencing. kiih. jamak2 kariih.
-
(bahasa kasar)
.. kenyang. seubeuh. jamak2 sareubeuh.
.. kepalang. kapalang. jamak2 kaparalang.
.. kepilih. kapilih. jamak2 kaparilih.
.. kerja. gawé. jamak2 garawé.
.. keramas. angir. jamak2 alangir.
.. keris. keris.
.. ketahuan. katangén.
.. ketiak. kélék. jamak2 karélék
.. kiri. Kénca. kédé. jamak2 karénca.
-
(bahasa kasar)
.. kumpul. kumpul. jamak2 karumpul.
.. kunjung. anjang. jamak2 aranjang.
.. kurang. kurang. jamak2 karurang.
.. kurus. begang, kuru. jamak2 baregang.
-
(bahasa kasar)
.. laki-laki. lalaki.
.. laku. laku, payu. jamak3 lalaku. jamak2 parayu.
.. lama. heubeul, lila. jamak2 hareubeul, lalila.
.. lapar. lapar. jamak2 lalapar.
.. lebih. leuwih. jamak3 laeuwih.
-
(bahasa kasar)
.. léhér. beuheung. jamak2 bareuheung.
.. léwat. liwat. jamak laliwat.
.. lidah. létah.
.. lihat. tempo, tenjo. jamak2 tarenjo.
.. ludah. ciduh. jamak2 cariduh.
.. lupa. poho. jamak2 paraho.
-
(bahasa kasar)
.. maap. hampura. Jamak3 halampura. jamak2 harampura.
.. mahal. mahal. jamak2 marahal.
.. main. ulin. jamak3 alulin
.. makam. astana. jamak2 arastana.
.. makan. dahar. jamak2 darahar.
.. maksud. maksud. jamak2 maraksud.
-
(bahasa kasar)
.. malam. malem, peuting.
.. malu. éra. jamak2 aréra.
.. mandi. mandi. jamak2 marandi.
.. manusia. jalma, jelema.
.. marah. ambek. jamak2 arambek.
-
(bahasa kasar)
.. masuk. abus, asup. jamak2 arabus, arasup.
.. mata. panon.
.. mati. maot, paéh. jamak2 maraot, paraéh.
.. mau. hayang. jamak2 harayang
.. mayat. mayit. jamak2 marayit.
-
(bahasa kasar)
.. melahirkan. ngajuru.
.. menang. beunang.
.. mengerti. ngarti.
.. mertua. mitoha
.. mimpi. impi.
.. minta. pénta. jamak2 parénta
.. minum. inum. jamak2 arinum.
-
(bahasa kasar)
.. muda. ngora.
.. muka. beungeut. jamak2 bareungeut.
.. mulai. mimiti.
.. mulut. sungut.
.. muntah. utah. jamak2 arutah.
.. nama. ngaran.
.. nenek. nini.
.. ngantuk. tunduh
.. nonton. lalajo.
.. obat. ubar. jamak2 arubar.
-
(bahasa kasar)
.. paha. pingping.
.. panggil. gero.
.. pangku. lahun. jamak3 lalahun
.. pantat. bujur, birit.
.. pakai. paké. jamak2 paraké. lihat pakai.
.. pegal. cangkeul. jamak2 carangkeul.
.. pegang. cekel. jamak2 carakel.
.. pelan. laun. jamak3 lalaun.
.. pembantu. badega.
.. pemuda. jajaka.
.. perbaiki. alusan, hadéan, oméan.
.. perempuan, wanita. awéwé.
.. perkara. perkara.
-
(bahasa kasar)
.. pergi. indit. arindit.
.. perinci. téték.
.. perlu. butuh, perlu. jamak2 barutuh.
.. permisi. amitan, permisi.
.. pernah. kungsi.
.. perut. beuteung. jamak2 bareuteung.
-
(bahasa kasar)
.. pijit. pencét. jamak2 parencét.
.. pinggang. cangkéng. jamak2 carangkéng.
.. pingsan. kalenger, papaéhan.
.. pinjam. injeum. jamak2 arinjeum.
.. pribadi. pribadi.
.. prihatin. prihatin.
-
(bahasa kasar)
.. puasa. puasa. jamak2 paruasa.
.. pucat. pias. jamak2 parias.
.. pukul (waktu). pukul.
.. pulamg. balik. jamak2 baralik.
.. punya. boga. jamak2 baroga.
.. punggung. tonggong.
.. puser. bujal.
.. pusing. rieut. jamak2 rarieut.
-
(bahasa kasar)
.. raba. cabak. jamak2 carabak.
.. rambut. buuk.
.. rajin. getol. jamak2 garetol.
.. renggang. anggang. jamak2 aranggang.
.. répot. ripuh. jamak2 raripuh.
.. rumah. imah. jamak2 arimah.
-
(bahasa kasar)
.. sabuk. beubeur.
.. sadar. éling. jamak2 aréling
.. sakit. gering. jamak2 garering.
.. sakit keras. gering parna.
.. salah. luput.
.. sama. sarua. jamak2 sararua.
.. sama-sama. bareng. jamak2 barareng.
.. sampai. tepi, nepi.
.. samping. gigir.
-
(bahasa kasar)
.. sangat. pohara.
.. sangka. sangka, duga.
.. saputangan. carécét, saputangan.
.. sarung (kain). samping.
.. saudara. baraya, dulur.
.. saya. déwék, kuring.
-
(bahasa kasar)
.. sebab. sabab.
.. sebagian. sawaréh.
.. sabaliknya. sabalikna.
.. sebelum. samemeh.
.. sebentar. sakeudeung. jamak2 sakareudeung.
.. sedang. eukeur, keur.
.. sedia. sadia. jamak2 saradia.
.. sedikit. saeutik. jamak2 saraeutik.
.. segala. sagala, saniskara.
-
(bahasa kasar)
.. seléndang. karémbong.
.. selimut. simbut.
.. sembuh. séhat. jamak2 saréhat.
.. semua. kabéh.
.. semuanya. saréréa
.. sendiri. sorangan.
.. senyum. imut. jamak2 arimut.
.. sering. remen. jamak2 raremen.
.. sesak napas. eungap. jamak2 areungap.
.. séhat. cageur. jamak2 calageur.
-
(bahasa kasar)
.. siang. beurang. jamak2 bareurang.
.. simpan. teundeun. jamak2 tareundeun.
.. sisa. sésa. jamak2 sarésa.
-
(bahasa kasar)
.. suami. salaki.
.. suara. sora. jamak2 sarora.
.. sudah. anggeus. jamak2 aranggeus.
.. supaya. ambéh, sangkan.
.. suruh. titah. jamak2 taritah.
.. susah. bangga. jamak2 barangga.
-
(bahasa kasar)
.. tahu. nyaho. jamak2 nyaraho.
.. tambah. tambah, émboh. jamak2 tarambah.
.. tamu. sémah. jamak2 sarémah.
.. tanda. ciri. jamak2 cariri.
.. tari. igel. jamak2 arigel. lihat tari.
.. telan. teureuy. jamak2 tareureuy.
.. telinga. ceuli. jamak2 careuli.
.. teman. batur.
.. tangan. leungeun.
-
(bahasa kasar)
.. tepang. amprok.
.. terlihat. katara.
.. terus-terusan. haben.
.. tidak mau. embung. jamak2 arembung
.. tidak seberapa. teu pati. jamak2 teu parati.
.. tidur. saré. jamak2 sararé.
.. tikar. samak. jamak2 saramak.
.. tinggal. kari.
.. tiri. téré.
.. titip. pihapé.
-
(bahasa kasar)
.. tongkat. iteuk.
.. tua. kolot. jamak2 karolot.
.. tukar. tukeur, hili.
.. tuli. torék. jamak2 tarorék.
.. tunggu. tungu, anti, dago. jamak2 tarungguan, daragoan.
.. turut. gugu.
-
(bahasa kasar)
.. undang, angkir, ondang.
.. uang. duit. jamak2 daruit.
.. ubah. robah. jamak2 rarobah.
.. untuk. pikeun, eukeur, keur.
.. waktu. basa, waktu.
.. waktu itu. harita.
.. walaupun. sanajan.
-
. bahasa kasar yang sama dengan bahasa sedang.
.. cincin. ali.
.. badan. awak.
.. batuk. batuk.
.. perempuan, wanita. awéwé.
-
. bahasa kasar yang sama dengan bahasa Indonesianya. basa kasar nu sarua jeung basa Indonesiana.
.. adu. adu. jamak2 aradu.
.. agama. agama.
.. ajar. ajar.
.. aju. aju.
.. aku. aku. mengakui. ngaku
.. anak1. anak.
.. antara. antara.
.. asal. asal. jamak2 arasal.
-
(bahasa kasar yang sama dengan bahasa Indonesianya)
.. baca. baca. jamak2 baraca.
.. badan. awak.
.. baju. baju. jamak2 baraju.
.. bakal. bakal. jamak2 barakal.
.. batuk. batuk. jamak2 baratuk.
.. bawa. bawa. jamak2 barawa.
.. bukti. bukti. jamak2 barukti
.. butuh. butuh. jamak2 barutuh.
-
(bahasa kasar yang sama dengan bahasa Indonesianya)
.. cara. cara.
.. ciri. ciri.
.. coba. coba. jamak2 caroba.
.. cukup. cukup. jamak2 carukup.
.. cukur. cukur. calukur.
-
(bahasa kasar yang sama dengan bahasa Indonesianya)
.. diri. diri.
.. dosa. dosa. jamak2 darosa
.. gelung. gelung. jamak2 garelung.
.. halangan. halangan. jamak2 haralangan.
.. harga. harga.
.. hutang. hutang. lihat hutang
-
(bahasa kasar yang sama dengan bahasa Indonesianya)
.. jadi. jadi. jamak2 jaradi.
.. jaga. jaga. jamak2 jaraga.
.. jauh. jauh. jamak2 jarauh.
.. jawab. jawab. jamak2 jarawab.
.. jual. jual. jamak2 jarual.
-
(bahasa kasar yang sama dengan bahasa Indonesianya)
.. kabar. kabar.
.. kawin. kawin. jamak2 karawin.
.. kira-kira. kira-kira.
.. kirim. kirim. jamak karirim.
.. kuat. kuat. jamak2 karuat.
.. kuku. kuku. jamak3 karuku.
.. kumis. kumis. jamak2 karumis.
-
(bahasa kasar yang sama dengan bahasa Indonesianya)
.. laku. laku. jamak1 lalaku.
.. lantaran. lantaran.
.. lapar. lapar. jamak lalapar.
.. malah. malah.
.. mandi. mandi.
.. mertua. mertua.
.. minyak. minyak. jamak2 marinyak.
.. murah. murah. jamak2 marurah.
-
(bahasa kasar yang sama dengan bahasa Indonesianya)
.. payung. payung. jamak2 parayung.
.. percaya. percaya.
.. perkara. perkara.
.. perlu. perlu.
.. permata. permata.
.. permisi. permisi.
.. penting. penting. jamak2 parenting.
.. pidato. pidato. jamak2 paridato.
.. pindah. pindah. jamak2 parindah.
.. pipi. pipi.
-
(bahasa kasar yang sama dengan bahasa Indonesianya)
.. rajin. rajin. jamak2 rarajin.
.. rasa. rasa.
.. rugi. rugi. jamak2 rarugi.
.. rupa. rupa. jamak2 rarupa
-
(bahasa kasar yang sama dengan bahasa Indonesianya)
.. salah. salah. jamak2 saralah.
.. salat. salat. jamak2 saralat.
.. sangka. sangka. jamak2 sarangka.
.. sawah. sawah. Jamak2 sarawah.
.. sebut. sebut. jamak2 sarebut
.. seperti. seperti.
-
(bahasa kasar yang sama dengan bahasa Indonesianya)
.. sisir. sisir.
.. soré. soré. jamak2 saroré.
.. Supaya. supaya.
.. surat. surat. jamak2 sarurat.
.. susah. susah. jamak sarusah
.. susu. susu.
-
(bahasa kasar yang sama dengan bahasa Indonesianya)
.. tambah. tambah. jamak2 tarambah.
.. tanda. tanda.
.. tanggal. tanggal.
.. tanggung jawab. tanggung jawab.
.. tanya. tanya. jamak2 taranya.
.. tapi. tapi.
.. tawar. tawar. jamak1 talawar.
.. terus. teras.
.. terus-terusan. terus-terusan.
-
(bahasa kasar yang sama dengan bahasa Indonesianya)
.. tinggal. tinggal.
.. tulis. tulis. jamak2 tarulis.
.. tunggu. tunggu.
.. turun. tutun. jamak2 tarurun.
.. turut. turut.
.. umur. umur. jamak2 arumur
.. utama. utama. jamak2 arutama.
.. waktu. waktu.
.. waspada. waspada.
-
. bahasa kasar sekali. basa kasar pisan.
.. ambil. gubug.
.. bawa. banjut.
.. betina. bikang. jamak2 barikang.
.. bérak. modol. jamak2 marodol.
.. bisa. becus, belul. jamak2 barecus.
-
(bahasa kasar sekali)
.. diam. ngajedog. jamak2 ngajaredog
.. hati. pucus.
.. hati-hati. ati-ati.
.. hidung. cungur.
.. jalan kaki. nyékér.
.. jadi dilaksanakan. tulus. jamak2 tarulus.
-
(bahasa kasar sekali)
.. kaki. cokor, cékér.
.. kalah. kéok. karéok.
.. kamu. sia.
.. kasihan. karunya, hawatir, watir
-
(bahasa kasar sekali)
.. kencing. mecér.
.. kenyang. bentét.
.. kepala. hulu. babatok.
.. kerja. gadag. jamak2 garadag.
.. kurus. kejéng.
.. lihat. deléh, deuleu.
-
(bahasa kasar sekali)
.. makan. nyatu, hakan. jamak2 nyaratu.
.. mati. modar, kojor. jamak2 marodar.
.. muka. bebengok.
.. pergi, pulang. mantog. jamak2 marantog
.. perut. gegembung.
.. punya. gableg. jamak2 garableg.
-
(bahasa kasar sekali)
.. rumah. gogobrog.
.. saya. aing.
.. tidur. héés, molor.
.. tangan. kokod.
.. tangis. léwéh. jamak2 laléwéh.
.. telinga. jejebir, gegeber.
-
. bahasa penengah. basa panengah.
.. makan. dahar. jamak2 darahar.
.. pulang. mulang. jamak2 marulang.
.. tidur. saré. jamak2 sararé. = bahasa kasar.
-
. bahasa sedang. basa sedeng.
.. ambil. bantun.
.. anak. pun anak.
.. antar. jajap. jamak2 jarajap.
.. badan. awak.
.. baju. anggoan.
.. balik. wangsul. jamak2 waransul.
.. bawa. bantun. jamak2 arudur.
.. beli. pésér.
.. bérak. miceun. jamak2 mariceun.
.. bisa. tiasa. jamak2 tariasa.
-
(bahasa sedang)
.. datang. dongkap. jamak2 darongkap.
.. dengar. kuping. jamak2 karuping.
.. haid. udur sasih.
.. inap. ngawengi. jamak2 ngarawengi.
.. jawab. walon. jamak2 waralon
.. jual. ical. jamak2 arical.
.. kakék. pun aki.
.. kenyang. wareg. jamak2 warareg.
.. kepilih. kapeto.
.. kunjung. deuheus.
-
(bahasa sedang)
.. lupa. hilap. jamak2 harilap.
.. makan. neda. jamak2 nareda.
.. malu. isin. jamak2 arisin.
.. mata. panon.
.. mati. tilar, ngantunkeun.
.. mau. hoyong. jamak2 haroyong.
.. melahirkan. ngalahirkeun.
.. minta. suhunkeun, teda,
-
(bahasa sedang)
.. nama. nami, wasta.
.. perempuan, wanita. awéwé.
.. pergi. mios. jamak2 marios.
.. perut. padaharan.
.. punya. gaduh. jamak2 garaduh.
.. rumah. rorompok.
-
(bahasa sedang)
.. sakit. udur. jamak2 arudur.
.. sakit keras. udur répot
.. sanggul. gelung.
.. sanggup. sanggem.
.. sanggup. sanggem. jamak2 saranggem.
.. semua. sadaya.
.. sering. mindeng. jamak2 marindeng.
.. sesak napas. sesek.
.. suami. salaki, pun lanceuk.
.. suruh. jurung. jamak2 jarurung.
-
(bahasa sedang)
.. tahu. terang. jamak2 tarerang.
.. tanya. taros.
.. tidak mau. alim, narah. jamak2 aralim.
.. tidur. mondok. jamak2 marondok
.. tuli. teu nguping. teu ngaruping.
.. untuk. kanggo, kanggé.
-
. bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya.
~ ~ basa sedeng nu sarua jeung basa lemesna.
.. adu. aben.
.. aju. ajeng.
.. akan. badé. jamak2 baradé.
.. aku. angken. jamak2 arangken.
.. antara. antawis.
.. arti. hartos.
.. asal. kawit. jamak2 karawit.
.. atau. atanapi.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. bagus. saé. jamak2 saraé.
.. bahkan. malah. malih.
.. balik. mayun. jamak2 marayun.
.. bantu. bantos. barantos.
.. bakal. badé. jamak2 baradé.
.. bakti. baktos.
.. banyak. seueur. jamak2 sareueur.
.. barusan. nembé. jamak2 narembé.
.. barangkali. manawi. jamak2 maranawi.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. bedak. pupur.
.. bekas. tilas. jamak2 tarilas.
.. belakang. pengker, pungkur.
.. belum. teu acan. jamak2 teu aracan.
.. benar. leres. jamak3 laleres.
.. benci. ceuceub.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. berani. wantun. jamak2 warantun
.. berat. abot. jamak2 arabot.
.. bergantian. piligentos.
.. beri. pasihan. jamak2 parasihan.
.. berisik. baribin.
.. berkeluarga. kurenan.
.. berunding. badanten. jamak baradanten.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. besar. ageung. jamak2 arageung.
.. besok. énjing.
.. béda. benten. jamak2 barenten.
.. biar. sawios.
.. bikin. damel. jamak2 daramel.
.. bingung. éwed.
.. bukti. buktos.
.. bulan. sasih.
.. butuh. peryogi.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. cepat. énggal. jamak2 arénggal.
.. cerita. carios. jamak2 cararios.
.. ciri. tawis. jamak2 tarawis.
.. coba. cobi.
.. cobaan. cocobi.
.. cukup. cekap. jamak2 carekap.
.. cukur. paras. jamak2 pararas.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. dahulu. kapungkur.
.. dalam. lebet. jamak3 lalebet.
.. dandan. dangdan. jamak2 darangdan.
.. dapur. pawon. jamak2 parawon.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. dekat. caket. lihat dekat.
.. dengan. sareng, miwah.
.. depan. payun. jamak2 parayun.
.. dosa. kalepatan
.. duit. artos.
.. énak, rasa. raos. jamak2 raraos.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. gampang. gampil. jamak2 garampil
.. ganti. gentos. jamak2 garentos.
.. gembira. bingah. jamak2 baringah.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. habis. séép. jamak2 saréép
.. halangan. pambengan.
.. hamil. kakandungan.
.. hanya. mung, namung.
.. harga. pangaos.
.. hari. dinten.
.. harus. kedah. jamak2 karedah.
.. hati-hati. atos-atos.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. heran. hémeng.
.. hilang. ical. jamak2 arical.
.. hitung. étang.
.. hutang. sambetan, paetangan.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. ingat. émut.
.. injak. dampal. jamak2 darampal.
.. izin. widi.
.. jadi. janten. jamak2 jaranten.
.. jadi dilaksanakan. cios. jamak2 carios.
.. jaga. jagi. jamak2 jaragi.
.. jangan. teu kenging.
.. jauh. tebih.
.. jelék. awon, teu saé.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. kabar. wartos.
.. kacamata. kacasoca.
.. kalung. kongkorong.
.. kamar mandi. jamban.
.. kawin. jatukrami, nikah, réndéngan, ngadahup.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. kecewa. gegetun.
.. kecil. alit.
.. kecuali. kajabi.
.. keluar. medal.
.. keluarga. kulawargi.
.. kenal. kenal, wanoh. jamak2 karenal, waranoh.
.. kepalang. kapambeng.
.. kencing. kahampangan.
.. kentut. bobos.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. kerja. damel
.. keris. duhung.
.. kira-kira. kinten-kinten.
.. kirim. kintun.
.. kuat. kiat.
.. kumpul. kempel.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. kurang. kirang.
.. lain. sanés.
.. lama. lami.
.. lantaran. Jalaran, kumargi.
.. laku. pajeng.
.. laki-laki. lalaki.
.. lebih. langkung
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. maaf. hapunten.
.. malah, bahkan. malih
.. malam. wengi.
.. manusia. jalmi.
.. masuk. lebet. jamak2 lalebet.
.. menang. kénging.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. mimpi. impén.
.. minyak. lisah.
.. muda. anom.
.. ngantuk. tungduh.
.. nonton. nonton.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. pakai. anggo atau anggé. jamak2 aranggo, aranggé. lihat pakai.
.. panggil. saur, gentra.
.. pangku. pangkon. jamak2 parangkon.
.. pegal. pegel. jamak2 paregel.
.. pegang. cepeng. jamak2 carepeng.
.. pelan. alon.
.. pemuda. nonoman.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. perbaiki. saéan, lereskeun.
.. percaya. percanten.
.. perinci. wincik.
.. perkara. perkawis.
.. perlu. peryogi.
.. permata. sosoca.
.. permisi. permios.
.. pernah. kantos.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. pidato. biantara.
.. pinjam. tambut.
.. pingsan. kapidara.
.. pucat. pucet.
.. pukul (waktu). tabuh.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. répot. répot. jamak2 rarépot.
.. rajin. kersaan.
.. rubah. robih. jamak2 rarobih.
.. rugi. rugel. jamak2 rarugel.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. salah. lepat.
.. salat. netepan.
.. sama. sami.
.. sama-sama. sareng.
.. samping. gédéng.
.. sampai. dugi.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. sangat. kalintang.
.. sangka. kinten.
.. saputangan. salempay.
.. sarung (kain). sinjang.
.. saya. abdi, sim kuring.
.. saudara. saderék, wargi.
.. sawah. sérang.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. semua. sadaya.
.. semuanya. sadayana.
.. sebab. margi.
.. sebagian. sepalih.
.. sebaliknya. sawangsulna.
.. sebelum. sateuacan.
.. sebentar. sakedap. jamak2 sakaredap.
.. sebut. sebat. jamak2 sarebat.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. sedang. nuju. jamak2 naruju.
.. sedia. sayogi.
.. sedikit. sakedik. jamak2 sakaredik.
.. segala. saniskanten.
.. seperti. sapertos.
.. sering. sering.
.. séhat. damang, pangésto. jamak2 daramang
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. siang. siang.
.. siram. sébor.
.. sisa. kantun.
.. sisir. pamérés.
.. simpan. simpen. jamak2 sarimpen.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. sore. sonten.
.. suara. soanten.
.. sudah. parantos, atos.
.. supaya. supados.
.. surat. serat.
.. susah. abot, sesah. jamak2 saresah)
.. susu. pinareup.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. tambah. tambih.
.. tamu. tamu, tatamu.
.. tanda. tawis.
.. tanggung jawab. tangel waler.
.. tapi. nanging.
.. tari. ibing.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. teman. réncang.
.. terlihat. katawis.
.. terus. lajeng, terus.
.. terus-terusan. teras-terasan.
.. tidak ada. teu aya.
.. tikar. amparan.
.. tinggal. kantun.
.. tiri. kawalon.
.. titip. wiat. jamak2 wariat.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. tukar. liron.
.. tulis. serat.
.. tunggu. antos.
.. turun. lungsur.
.. turut. tumut.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa halusnya)
.. ubah. robih.
.. umur. yuswa.
.. undang. ulem, haturanan calik.
.. untuk. kanggo.
.. upama. upami.
.. utama. utami.
.. waktu. nalika, waktos
.. waktu itu. waktos éta.
.. walaupun. sanaos.
.. waspada. waspaos.
-
. bahasa sedang yang sama dengan bahasa kasarnya.
~ ~ basa sedeng nu sarua jeung basa kasarna.
.. adik. adik.
.. ajar. ajar.
.. alis. halis.
.. anak. budak.
.. antar. anteur.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa kasarnya)
.. baca. baca. jamak2 naraca
.. bagian. bagéan.
.. bantal. bantal.
.. bapak. bapa.
.. batuk. batuk. jamak2 baratuk.
.. berhenti, henti. eureun. jamak2 areureun.
.. bendo. bendo.
.. bésan. bésan.
.. bibir. biwir.
.. bisul. bisul. jamak2 barisul.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa kasarnya)
.. capé. capé. jamak2 carapé.
.. celana. calana.
.. cincin. ali, cingcin.
.. cium (bau). ambeu.
.. cuci muka. sibeungeut.
.. cucu. incu.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa kasarnya)
.. dagu. gado.
.. dahi. tarang.
.. dengkul. tuur.
.. diri. diri.
.. diam. cicing. jamak2 caricing.
.. duduk. diuk. jamak2 dariuk
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa kasarnya)
.. gelang. geulang.
.. gelung. gelung.
.. gigi. huntu.
.. guling (bantal) guguling.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa kasarnya)
.. hati. haté, angen.
.. hidung. irung.
.. hidup. hirup.
.. hudang. hudang
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa kasarnya)
.. ibu.indung, biang.
.. ingus. umbel.
.. Jalan kaki. leumpang.
.. jatuh. labuh.
.. kacamata. kacamata.
.. kakak. lanceuk.
.. kaki. suku.
.. kanan. katuhu.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa kasarnya)
.. kepala. sirah.
.. keramas. angir.
.. ketahuan. katangén.
.. ketiak. kélék.
.. kencing. kiih. jamak2 kariih.
.. kiri. kédé, kénca.
.. kuku. kuku.
.. kurus. begang, kuru. jamak2 baregang, karuru.
.. léhér. beuheung.
.. lidah. létah.
.. ludah. ciduh.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa kasarnya)
.. main. ulin.
.. marah. ambek.
.. mengerti. ngartos.
.. minum. inum.
.. muka. beungeut.
.. muntah. utah.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa kasarnya)
.. nénék. nini.
.. obat. ubar,
.. paha. pingping.
.. pancing. pancing.
.. pantat. bujur, birit.
.. payung. payung.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa kasarnya)
.. perempuan. awéwé.
.. pindah. pindah.
.. pinggang. cangkéng
.. pipi. pipi.
.. puasa. puasa.
.. punggung. tonggong.
.. rambut. buuk.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa kasarnya)
.. sabuk. beubeur.
.. selendang. karémbong.
.. selimut. simbut.
.. sendiri. sorangan.
.. senyum. imut.
-
(bahasa sedang yang sama dengan bahasa kasarnya)
.. tangan. leungeun.
.. telan. teureuy
.. telinga. ceuli.
.. tongkat. iteuk.
.. tua. kolot.
-
bahasa sunda yang kata dasarnya berawalan huruf c-,
, menjadi kata kerja aktif, huruf c- tersebut berubah menjadi ny-.
. bercerita. nyarita. berasal dari kata dasar carita=cerita.
. melarang. nyarek. berasal dari kata dasar carek=larang.
. melelahkan. nyapékeun. berasal dari kata dasar cape=lelah.
. meludah. nyiduh. berasal dari kata dasar ciduh=ludah.
-
. memainkan. nyo'o. berasal dari kata dasar mainkan=co'o.
. membawa. nyandak (bahasa halus).
.. berasal dari kata dasar candak=bawa.
. memakaikan celana. nyalanaan.
.. berasal dari kata dasar calana=celana.
. memegang, meraba. nyepeng (bahasa sedang dan bahasa halus).
.. berasal dari kata dasar cepeng=pegang.
. memegang. nyekel (bahasa kasar).
.. berasal dari kata dasar cekel=pegang.
-
. menampar. nyabok. berasal dari kata dasar cabok=tampar.
. menandai. nyirian. berasal dari kata dasar ciri=tanda.
. mencabut. nyabut. berasal dari kata dasar cabut=cabut.
. mencakar. nyakar. berasal dari kata dasar cakar=cakar.
. mencampur. nyampur. berasal dari kata dasar campur=campur.
-
. mencium. nyium. berasal dari kata dasar cium=cium.
. mencoba. nyobi (bahasa halus).
.. berasal dari kata dasar cobi=coba.
. mencoba. nyoba (bahasa kasar).
.. berasal dari kata dasar coba=coba.
. mencoret. nyoret. berasal dari kata dasar coret=coret.
. mencubit. nyiwit. berasal dari kata dasar ciwit=cubit.
. mencukupi. nyekapan (bahasa halusdan bahasa sedang)
.. berasal dari kata dasar cekap=cukup.
. mencukupi. nyukupan (bahasa kasar)
.. berasal dari kata dasar cukup=cukup.
-
. mendekat. nyaketan (bahasa halus).
.. berasal dari kata dasar caket=dekat.
. mendiami. nyicingan. dari kata dasar cicing=cicing.
. mendiamkan. nyicingkeun. berasal dari kata dasar cicing=diam.
. mengairi. nyaian. berasal dari kata dasar cai=air.
. mengambil. nyokot (bahasa kasar)
.. berasal dari kata dasar cokot=ambil (bahasa kasar).
-
. menjadi ereksi. nyelegeng.
.. berasal dari kata dasar celegeng=éréksi.
. menuangkan. nyicikeun. berasal dari kata dasar cici=tuang.
. menyembuhkan. nyageurkeun. berasal dari kata dasar cageur=sembuh.
. meraba. nyabak (bahasa kasar).
.. berasal dari kata dasar cabak=raba.
. meraba, memegang. nyepeng (bahasa sedang dan bahasa halus).
.. berasal dari kata dasar cepeng=pegang.
-
bahasa sunda yang kata dasarnya berawalan berawalan huruf s-,
, menjadi kata kerja aktif, huruf s- tersebut berubah menjadi ny-.
. bertamu. nyemah. berasal dari kata dasar semah=semah.
. menajamkan. nyeukeutan. berasal dari kata dasar seukeut=tajam.
. menceraikan. nyerahkeun. berasal dari kata dasar serah=cerai.
. mengenyangkan. nyebeuhkeun.
.. berasal dari kata dasar seubeuh=kenyang.
. mengiris. nyiksik. berasal dari kata dasar siksik=iris.
. menidurkan. nyarékeun. berasal dari kata dasar saré=tidur.
. menulis (bahasa halus) nyerat.
.. berasal dari kata dasar serat=tulis.
-
. menyalahkan. nyalahkeun. berasal dari kata dasar salah=salah.
. menyamakan. nyamikeun (bahasa halus).
.. berasal dari kata dasar sami=sama
. menyamakan. nyaruakeun (bahasa kasar).
.. berasal dari kata dasar sarua=sama.
. menyediakan. nyayogikeun (bahasa halus dan bahasa sedang).
.. berasal dari kata dasar sayogi=sedia.
. menyediakan. nyadiakeun (bahasa kasar).
.. berasal dari kata dasar sadia=sedia.
. menyembuhkan. nyageurkeun. berasal dari kata dasar cageur=sembuh.
-
. menyisakan. nyésakeun. berasal dari kata dasar sésa=sisa.
. menyisir. nyisir. berasal dari kata dasar sisir=sisir.
. menyurati. nyeratan (bahasa halus)
.. berasal dari kata dasar serat=surat
. menyurati. nyuratan (bahasa kasar)
.. berasal dari kata dasar surat=surat
. menyusahkan. nyesahkeun (bahasa halus dan bahasa sedang).
.. berasal dari kata dasar sesah=susah.
. menyusahkan. nyusahkeun (bahasa kasar).
.. berasal dari kata dasar susah=susah.
. menyusui. nyusuan. dari kata dasar susu=susu.
-
bahasa sunda yang kata dasarnya berawalan berawalan huruf t-,
, menjadi kata kerja aktif, huruf t- tersebut berubah menjadi n-.
. berdiri. nantung. berasal dari kata dasar tangtung=berdiri
. bertanya. nanya (bahasa kasar).
.. berasal dari kata dasar tanya=tanya.
. bertanya. naros (bahasa sedang).
.. berasal dari kata dasar taros=tanya.
. menambah. nambih (bahasa halus dan sedang).
.. berasal dari kata dasar tambih=tambah.
. menambah. nambah (bahasa kasar).
.. berasal dari kata dasar tambah=tambah.
. menerima. nampi (bahasa halus dan bahasa sedang).
.. berasal dari kata dasar tampi=terima.
. menerima. nampa (bahasa kasar).
.. berasal dari kata dasar tampa=terima.
. mengendap. namper. berasal dari kata dasar tamper=endap.
-
bahkan malah, malih (bahasa halus). = malah.
bahu taktak, taraju (bahasa halus), pundak.
bahwa yén.
-
baik1 alus, hadé, jamak2 aralus, saraé. = bagus
. kebaikan. kaalusan, kahadéan.
. perbaiki. ngalusan, ngahadéan.
baik1 (bahasa halus) saé. jamak2 saraé.
baik2 (kelakuan) bageur, saé manah (bahasa halus).
. jamak2 balageur.
-
baja waja. jamak2 waraja.
bajak bajag, waluku.
baju (bahasa kasar dan bahasa sedang) baju. jamak2 baraju.
. dibaju. dibaju. jamak2 dibaraju.
. dipakaikan bajunya, diberi baju. bajuan. jamak2 barajuan.
baju (bahasa halus) raksukan, anggoan, kaway.
baju (bahasa anak-anak) acuk. jamak2 aracuk.
. dibaju. diacuk.
-
baka abadi, langgeng, baka. = kekal.
bakar {burn} duruk, beuleum. jamak2 daruruk, bareuleum.
. dibakar. diduruk, dibeuleum. jamak2 didaruruk, dibareuleum.
. kebakaran. kahuruan.
. membakar. ngaduruk, ngadurukan, meuleum. jamak2 ngadaruruk, ngbareuleum.
. terbakar. kaduruk. kabeuleum. jamak2 kadaruruk. kabareuleum.
. yang akan dibakar. durukkeun, beuleumeum.
bakal bakal, badé (bahasa halus). jamak2 barakal, baradé.
-
bakal jadi pi- + -eun. lihat konfiks pi- + -eun
. bakal jadi. pijadieun.
. bakal jadi anak. pianakeun, pibudakeun.
. bakal jadi bagus. pialuseun, pisaéeun.
. bakal jadi besar. pigedéeun, piageungeun (bahasa halus).
. bakal jadi bosan. piboseneun.
. bakal jadi istri. pibojoeun.
. bakal jadi rumah. piimaheun.
. bakal jadi suami. pisalakieun, picarogéeun (bahasa halus).
. bakal jadi takut. pikasieuneun.
. bakal jadi tua. pikoloteun.
-
bakau [mangrove] babakoan.
baki baki.
baki bulat dari logam (dari bahasa tamil, talam). talem.
. Nama Désa di Kecamatan Cipongkor Kabupatén Bandung Barat. Citalem.
bakti (bahasa halus dan sedang) baktos.
bakti (bahasa kasar) bakti.
. jamak1 babakti.
. jamak2 barakti.
bakul boboko.
bakul besar. said.
-
balai balé.
. balai-balai, balé-balé.
. balai désa. balé désa.
. balai kota. balé kota.
balairung balérong, pendopo.
balas bales, wales. 1. membalas. ngabales.
~ Saya tidak akan bisa membalas ke kebaikan Bapak.
~ ~ Abdi moal bisa ngabales kana kasaén Bapa.
balik1 malik, mayun (bahasa halus).
. membalik. malik.
. sebaliknya. sabalikna, sawangsulna (bahasa halus).
. terbali. tibalik
balik2 (bahasa halus) mulih.
balik2 (bahasa kasar) balik.
. kata antar untuk balik. jung. jung balik.
balik2 (bahasa kasar sekali) mantog. jamak2 marantog
balik2 (bahasa penengah) mulang. jamak2 marulang.
balik2 (bahasa sedang) wangsul. jamak2 warangsul.
-
baling-baling kolécér.
balut bengker, beber.
bambu awi, haur. jamak2 arawi. = buluh= aur.
. bambu apus [Gigantoehloa apus]. awi apus.
. bambu betung [Dendocalamus asper]. awi bitung. = betung.
. bambu besar. awi gombong, awi andong (bahasa Bogor).
.. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Bogor.
-
. bambu hitam. awi wulung.
. bambu kuning, bambu gading [Bambusa vulgaris]. haur kuning.
. bambu muda. iwung.
. bambu putih. awi temen.
. bambu tali. awi tali.
. bambu tutul, bambu pelang [Gigantoehloa wraji]. awi tutul.
-
. bunga bambu. eumbreuk, eumreuk.
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Bogor. Ciawi.
. Nama Désa dan Kecamatan di Tasikmalaya. Ciawi.
. Nama Désa di Kecamatan Palimanan Kabupaen Cirebon. Ciawi.
. Nama Désa di Kecamatan Wanayasa Kabupaen Purwakarta. Ciawi.
-
. Nama Désa di Kecamatan Karangnunggal Kabupaen Tasikmalaya. Ciawi.
. Nama Désa di Kecamatan Banjarharjo, Brebes, Jawa Tengah. Ciawi.
. Nama Kecamatan di Kuningan. Ciawi Gebang.
. bambu/papan penutup mayat dalam kuburan. padung.
.. Nama-nama Désa di Kecamatan Cibiru Kota Bandung.
... Cipadung, Cipadung kidul, cipadung kulon.
-
banci banci.
bandel bedegong. jamak2 baredegong.
bandeng [Chanoschanos] bandeng. anak bandeng nanar.
bandotan [Ageratum conyzoides L] babandotan.
bangau bango, belekok.
bangbung (sejenis kumbang) Bangbung. anak bangbung kuuk.
bangga agul, reueus. jamak2 aragul, rareueus.
-
bangkai bangké, bugang. jamak2 barangké.
bangkang bedang, bedogong.
bangkit cengkat.
bangku kecil jojodog.
banglé [Zingiber cassumunar, syn. Z. purpureum Roxb.] panglai.
bangsa bangsa.
bangsawan ménak.
-
bangun (dari tidur) hudang, gugah (bahasa halus). jamak2 harudang, garugah.
. dibangunkan. dihudangkeun, digugahkeun.
. membangunkan. ngahudangkeun, ngagugahkeun.
. menolong membangunkan. manghudangkeun, manggugahkeun.
. terbangunkan. kahudangkeun, kagugahkeun.
. tolong bangunkan. panghudangkeun, panggugahkeun (bahasa halus).
-
bangun (pertengahan dari tidur) lilir. jamak2 lalilir.
bangun (dari duduk) cengkat. jamak2 carengkat.
bangun (bangunan) wangun, kuriak.
. membangun. ngawangun.
~ Membangun sekolah di korupsi. Ngawangun sakola dikorupsi.
bangunan wangunan.
bangunan darurat untuk berdagang. jongko.
bangunan belum selesai. rangkay.
-
banjir banjir, caah. jamak2 balanjir, caraah.
. kebanjiran. kacaahan.
bantal angel, anggel, bantal (bahasa halus). jamak2 arangel.
bantal guling. guguling, pepedek (bahasa halus).
banténg [Bos sondaicus] banténg. 1. anak banténg. bangkanang.
. Nama Désa di Kecamatan Ciampéa Kabupatén Bogor. Cibanténg.
. Nama Kecamatan di Sukaresmi Kabupatén Cianjur. Cibanténg.
banting banting, babét, beubeut.
. membanting. ngabanting, meubeut.
. membantingkan. ngbantingkeun, ngababétkeun, ngabeubeutkeun.
-
bantu bantu, bantos (bahasa halus). jamak2 barantuan, barantos.
. bantuan. bantuan
. bersaing untuk banyak. paloba-loba.
. membantu. mantuan, ngabantos, ngabantu.
. minta dibantu. bantuan.
banyak réa, loba, seueur (bahasa halus). jamak2 raréa, laloba, sareueur.
~ Yang tidak banyak didatangi. Nu teu réa didatangan.
. banyak lawan kata sedikit (bahasa halus) seueur sabalikna sakedik.
. banyak lawan kata sedikit (bahasa kasar) loba sabalikna saeutik.
. banyakan. reaan, lobaan, seueuran.
. banyak-banyak rarea, laloba, sareueur.
. ditambah banyaknya. diréaan, dilobaan, diseueuran.
. membanyak. ngalobaan, ngareaan, nyeueuran.
. membanyaki. ngalobaan, ngareaan, nyeueuran.
. membanyakkan. ngalobakeun, ngareakeun, nyeueurkeun.
. memperbanyak++
. kebanyakan. kalobaan, karéaan, kaseueuran.
. perbanyakan++
. sebanyak. saloba, saseueur.
. ++ saloba-loba, sarea-rea, saseueur-seur.
. sebanyak-banyaknya. saloba-lobana, saréa-réana, saseueur-seueurna.
. terbanyak. panglobana, pangreana, pangseeurna.
-
banyak (bahasa kuno) jenuk.
. Nama Désa di Kecamatan Cipongkor Kabupatén Bandung Barat. Cijenuk.
banyak bicara (anak-anak) celémbéng.
banyak makan. rewog
banyak omong. réwél. jamak2 raréwél.
-
bapak bapa, rama (bahasa halus), apa, abah.
. berbapak. bapaan.
. jamak2 bapak. parabapa.
. giliran bapak. bapaeun.
bapak kamu tuang rama.
bapak saya pun bapak.
-
bara ruhak, bugel.
. ada baranya, diberi bara. ruhakan.
. Cibugel, Kecamatan di Kabupatén Sumedang.
barang barang.
barangkali meureun, sugan.
. jamak1 susuganan.
barangkali (bahasa halus) manawi, panginten.
. jamak1 mamanawian.
-
barat kulon. jamak2 karulon.
. berada di barat. kuloneun.
. Jawa Barat. Jawa Kulon.
. kebarat-baratan. kakulonan.
. lawan kata. wétan = timur.
. menghadap barat, menuju barat. ngulon.
. orang yang ada di barat. urang kulon.
-
baring kedeng, géléhé, golér. jamak2 galorér
. berbaring. ngedeng, ngagéléhé, ngagolér.
. tidur-tiduran. kekedengan, gégéléhéan.
baris baris, aleut. jamak2 bararis, araleut.
. berbaris ngaleut.
baru1 anyar, weuteuh, énggal (bahasa halus).
. jamak2 alanyar, wareuteuh, arénggal.
barusan bieu, kakara, karék, nembé (bahasa halus), cikénéh.
berhubung patali.
-
basah baseuh, cipruk, jibreg. jamak2 baraseuh, caripreuk, jalibrek.
. basahi. baseuhan.
. membasahi. ngabaseuhan.
basah kuyup. rancucut, cipruk, jibreg.
basi bari. jamak2 barari.
batal batal, bedo, bolay. jamak2 baratal.
batang pohon pisang. gebog.
batas wates. jamak2 warates.
-
batu {stone} batu.
. berbatu. aya batuna.
. beri batu. batuan.
. membatu. ngabatu, jadi batu.
. Nama Kecamatan di Kabupaten Garut. Kecamatan Cibatu.
. Nama Désa di Kecamatan Cibatu Selatan Kabupatén Garut.
.. Desa Cibatu.
. Nama Désa di Kecamatan Cikarang Selatan Kabupatén Bekasi.
.. Desa Cibatu.
. Nama Kecamatan di Kabupaten Purwakarta.
.. Kecamatan Cibatu.
-
batu kapur apu.
batu karang. karang. lihat tahi lalat, andeng-andeng.
batuk {cough} (bahasa halus) gohgoy. jamak2 garohgoy.
batuk {cough} (bahasa kasar dan bahasa sedang) batuk. jamak2 baratuk.
batuk terus. kéhkéh, ngéhkéh.
bau1 bau. jamak2 barau.
bau2 angseu, ambeu.
bau air kencing. hangseur, pesing.
-
bau amis. hanyir.
bau bangkai busuk. biuk.
. Nama desa di kecamatan Ciranjang Kabupaten Cianjur.
.. Desa Cibiuk.
. Nama Kecamatan di Kabupaten Garut. Kecamatan Cibiuk.
bau darah. hangru.
bau pakéan kotor. hapeuk
bau terbakar. hangit.
-
bawa (bahasa halus) (kata kerja) candak, jayak (jarang dipakai).
. bahasa inggris, bring.
. dibawakan dicandakkeun.
. jamak2 candak. carandak.
. membawa. nyandak. jamak2 nyarandak
. membawakan. nyandakkeun.
-
. menolong membawakan mangnyandakkeun.
. pembawa, bawanya. candakna
. rupa-rupa yang dibawa. cacandakan. kata benda. jamak2.
. silahkan bawa. candakan.
. terbawa. kacandak.
. tolong bawakan. pangcandakkeun.
. yang akan dibawa. candakeun.
-
bawa (bahasa kasar) bawa, cokot, ma'an.
. bawa kemana-mana. babawa.
. bawakan. bawakeun. barawakeun
. bawanya. bawana. barawana.
. dibawa. dibawa. jamak2 dibarawa.
. dibawa kemana-mana. dibabawa.
. dibawakan. dibawakeun. jamak2 dibarawakeun
. jamak2 bawa. barawa.
-
. membawa mawa. jamak2 marawa, mawaan, ma'an (jarang dipakai)
. membawa-bawa. mamawa.
. membawakan. mawakeun.
. membawanya. mawana.
. menolong membawakan. mangmawakeun. jamak2 mangmarawakeun.
. pembawa. pamawa, anu mawa, nu mawa.
. rupa-rupa yang dibawa. babawaan, barangbawa. .
. rupa-rupa yang akan dibawa. babawaeun. kata benda. .
-
. silahkan bawa. bawaan, ba'an (jarang dipakai), Pék barawa.
. terbawa. kabawa.
. terbawa-bawa kababawa.
. terbawa kemana-mana. kabawa-bawa.
. tolong bawakan. pangmawakeun.
. yang akan dibawa. bawaeun. .
. yang membawanya. pamawana.
-
bawa (bahasa kasar sekali) gubug, banjut.
bawa (bahasa sedang) bantun.
bawa senjata. sorén.
bawah handap. jamak2 harandap.
. ada di bawah. sahandapeun.
. bawah lawan kata atas. handap sabalikna luhur.
. di bawah. di handap. jamak2 di harandap.
. paling bawah. panghandapna.
-
bawal [stromatcoides cinereus] bawal
bawang bawang. jamak2 barawang.
. bunga bawang. ulated.
. satuan bawang (satu buah). sasihung.
bawang benggala [Allium fistulosum] bawang banggala.
~ bawang besar berasal dari Cina atau India.
~ ~ bawang gede asal ti Cina atawa India.
bawang mérah bawang beureum.
bawang putih bawang bodas.
bawang daun bawang daun.
bayang impleng.
. membayangkan. ngimpleng.
bayang-bayang kalangkang.
bayangan kalangkang, sawangan.
-
bayar {pay} bayar. jamak2 balayar.
. akan bayar. pimayareun.
. bayar hutang kemana-mana jamak2. babayar.
. bayar terus. mayaran. jamak2 malayaran.
. bayaran. bayaran
. bayarkan. bayarkeun.
. bayarnya. bayarna.
-
. dibayar. dibayar.
~ apa yang dibeli harus dibayar. naon nu dibeuli kudu dibayar.
. dibayarkan. dibayarkeun.
. iuran, gaji. bayaran.
. jamak2 bayar. balayar.
. kebayar. kabayar.
. membayar. mayar, ngabayar. jamak2 malayar, ngabalayar.
. membayari. mayaran.
-
. membayarkan mayarkeun.
. menolong membayarkan. mangmayarkeun.
. pembayar. tukang mayar.
. pembayaran++
. silahkan bayar. Pék bayar.
. untuk dibayar. bayareun.
. terbayar kabayar.
. tolong bayarkan. pangmayarkeun.
. yang akan dibayar. bayareun.
. ++pamayar.
-
bayar hutang. taur.
. membayar hutang. naur.
bayam [amarantus] bayem.
bayi orok.
. mempunyai bayi. orokan.
. bayi mainan. orok-orokan.
-
beberapa sababaraha. lihat berapa, seberapa.
. beberapa kali. sababaraha kali.
. beberapa tahun ke belakang. sababaraha taun ka tukang.
bedah belék. membedah. ngabelék.
bedak bedak, wedak, pupur (bahasa halus dan bahasa sedang). jamak2 waredak.
. membedaki. ngawedakan.
-
beduk bedug.
. Nama Désa di Kecamatan Ciawi Kabupatén Bogor. Cibedug
. Nama Désa di Kecamatan Rongga Kabupatén Bandung Barat. Cibedug
. nama Sungai di Kota Bandung. Cibedug.
beduk kecil. dogdog.
begini kieu.
-
begitu kitu, baruk. jamak2 karitu.
. jangan begitu. ulah kitu.
. Nama Désa di Kecamatan Pacét Kabupatén Bandung. Cikitu
bejat bejad.
bekal bekel. (aktif) mekel.
. membekali. méré bekel, mekelan.
. membekalkan. mekelkeun.
. berbekal. mekel
-
bekam bekem.
bekas urut, tilas (bahasa halus dan bahasa sedang). lihat pijat.
. jamak2 arurut, tarilas.
bekas luka pada kepala. pitak.
bekas tangkai kelapa yang kering. langari
. Nama Désa di Kecamatan Gununghalu Kabupatén Bandung Barat. Cilangari.
beku gibleg, kimpel.
. membeku ngagibleg.
-
belacan tarasi.
belacan campuran. délan
belaga légég
-
belah beulah. jamak2 bareulah.
. belahan. beulahan. jamak2 beubeulahan.
. belahannya. beulahanna. jamak2 beubeulahanna.
. dibelah. dibeulah. jamak2 dibareulah.
. membelah. ngabeulah. jamak2 ngabareulah
. sebelah. sabeulah.
. terbelah. kabeulah.
-
belai usap. jamak2 arusap.
. belaian. usapan.
. dibelai. diusapan. jamak2 diarusapan.
. membelai ngusapan. jamak2 ngarusapan.
belajar diajar, diwarah, diwurukan. jamak2 dialajar. lihat ajar.
belajar (tentang Al Qur'an) aji, aos (bahasa halus).
-
belakang (bahasa kasar) tukang. jamak2 tarukang.
. membelakangi. nukangan. jamak2 narukangan
. dibelakang. ditukang. jamak2 ditarukang
belakang (bahasa halus dan bahasa sedang) pengker, pungkur.
. jamak2 palengker.
. membelakangi. mengkeran.
. dibelakang. dipengker, dipungkur.
-
belalai tulalé.
belalak polotot.
. membelalak. molotot. jamak2 marolotot.
belalang simeut. jamak2 sarimeut.
belalang sembah. congcorang.
-
Belanda {Netherland} Walanda.
belang coréléng, welang.
. ular belang. oray welang.
belas welas.
. duabelas duawelas.
belati balati
belatung bilatung, anak kucing.
belepotan lamokot.
belerang walirang.
-
beli {buy} (bahasa halus) galeuh. jamak2 garaleuh.
. bagian tengah pohon yang paling keras. galeuh (homonim)
. belinya. galeuhna. jamak2 garaleuhna.
. dibeli. digaleuh. jamak2 digaraleuh.
. dibelikan. digaleuhkeun. jamak2 digaraleuhkeun.
-
. jamak2 beli. garaleuh.
. membeli ngagaleuh. jamak2 ngagaraleuh
. membelinya. ngagaleuhna. jamak2 ngagaraleuhna
. membelikan ngagaleuhkeun. jamak2 ngagaraleuhkeun.
-
. menolong membelikan. manggaleuhkeun.
. pembeli. anu ngagaleuh, nu ngagaleuh.
. rupa-rupa yang dibeli. gagaleuhan, babalén. jamak2.
. silahkan beli. galeuhan, Pék garaleuh.
. terbeli kagaleuh.
. tolong belikan. panggaleuhkeun.
. yang akan dibeli. galeuheun.
-
beli (bahasa kasar) beuli.
. belinya. beulina.
. dibeli. dibeuli. jamak2 dibelian.
~ Mobilnya sudah dibeli. Mobilna geus dibeuli.
~ Barang dagangannya dibeli oléh warga.
~ ~ Barang daganganna dibeulian ku warga.
. dibelikan. dibeulikeun.
. jamak2 beli. bareuli.
-
. lawan kata. jual.
. membeli meuli.
. membeli jamak2. mareuli.
~ orang-orang yang kaya beli mobil.
~ ~ Jelema nu baleunghar mareuli mobil.
. membelikan meulikeun.
. menolong membelikan. mangmeulikeun.
. menyenangkan. meuli-meuli.
-
. pembeli anu meuli, nu meuli.
. pembelian pameulian.
. pura-pura beli. meumeulian.
. rupa-rupa yang dibeli. beubeulian, barangbeuli, babalén.
-
. rupa-rupa yang akan dibeuli. beubeulieun. kata benda jamak 1c.
. silahkan beli. beulian, Pék mareuli.
. terbeli kabeuli.
~ Tidak terbeli. teu kabeuli.
. tolong belikan. pangmeulikeun.
. yang akan dibeli. beulieun. kata benda.
-
beli (bahasa sedang) pésér. kata kerja
. belinya. mésérna.
. dibeli. dipésér.
. dibelikan dipésérkeun.
. jamak2 beli. palésér.
. membeli mésér. jamak2 malésér.
. membelikan mésérkeun.
-
. menolong membelikan. mangmésérkeun.
. pembeli. anu mésér, nu mésér.
. pembelian paméséran.
. silahkan beli. péséran, pék malésér.
. terbeli kapésér.
. tolong belikan. pangmésérkeun.
. yang akan dibeli. péséreun.
-
beli sesuatu kemahalan dan atau jelek. kabalejo.
beliau anjeun.
belibis waliwis.
belikat walikat.
belimbing wuluh [avewrrhoa bilimbi l.] balimbing, calincing.
belinjo [Gnetum gnemon] tangkil. =melinjo.
-
belit beulit, lilit.
. membelit. meulit, ngalilit.
. membelitkan. meulitkeun, ngalilitkeun.
. terbelit. kabeulit.
-
belum (bahasa kasar) acan, tacan, encan, can (singkatannya).
.. Saya belum tahu. Kuring can nyaho.
. jamak2 aracan.
.. Anak-anak juga belum tahu. Barudak ge aracan nyaho.
sebelumnya. saacanna.
-
belum (bahasa halus dan sedang) teu acan. jamak2 teu aracan.
. Saya belum tahu. Abdi teu acan terang.
. sebelumnya. sateuacanna.
.. Terimakasih sebelumnya. Nuhun sateuacanna.
-
belum menikah. léngoh.
belum tentu biheung.
beluntas baruntas, baluntas. Bahasa latin, pluchea indica (l.) less.
belut [monopterus albus] belut.
belut besar. lubang.
-
benak otak, uteuk. = otak.
benalu mangandeuh.
benam keueum. 1. membenam. ngeueum.
benang {sewing thread} bola, benang, kantéh.
. benang kapas. benang kapas.
. benang mas. benang emas.
. benang sutra. benang sutra.
. bola dalam bahasa indonesia = benda bulat.
. istilah bola dalam basa sunda karena kebiasaan dahulu,
, benang di gulung bulat seperti bola.
-
benar (bahasa halus) leres. jamak2 laleres. =betul.
benar (bahasa kasar) bener. jamak2 balener.
. benarkan. benerkeun.
. hal-hal yang jadi benar. bebeneran.
. kebenaran. kabeneran.
. membenarkan. menerkeun.
. sebenarnya. sabenerna.
. usaha untuk jadi benar. bebener.
benar balég, eucreug. jamak2. baraleg, aleucreug.
. Kerja harus benar. Digawé kudu balég.
-
benci cua, ijid, ngéwa, ceuceub (bahasa halus). = tidak suka. jamak2 arijid.
. mengakibatkan jadi benci. pikacuaeun.
. mengakibatkan jadi benci. pikaijideun.
benda banda.
. harta benda. harta banda.
bendéra bandéra.
bendok bendo, udeng (bahasa halus).
bendungan waduk (berasal dari bahasa Jawa).
. bendungan yang ada di Jawa Barat (tempat wisata). Waduk nu aya di Jawa kulon (tempat wisata).
.. 1. Waduk Cirata di kabupatén Bandung Kulon.
.. 2. Waduk Darma di kabupatén Kuningan.
.. 3. Waduk Jatiluhur di kabupatén Purwakarta.
.. 4. Waduk Saguling di kabupatén Bandung.
-
benggala banggala.
. bawang benggala [Allium fistulosum] bawang banggala.
. kambing benggala. embé banggala.
. Nama Désa di Kecamatan Campaka Mulya Kabupaten Cianjur. Désa Cibanggala.
bengkak bareuh, pelendung. jamak2 barareuh.
. membengkak. melendung.
bengkak bibir mata karena lama menangis. cindul.
bengkak muka. bengep.
bengkuang [pandanus antrocarpus] bangkuang. jamak2 barangkuang.
bengong olohok. jamak2 arolohok.
. bunga durian. olohok.
-
benih bibit, binih.
bening (berasal dari bahasa Indonesia) bening.
. Nama Désa di Kecamatan Pamijahan Kabupatén Bogor. Cibening.
. Nama Désa di Kecamatan Setu Kabupatén Bogor. Cibening.
-
bening hérang, wening. jamak2 harérang.
. Membeningkan (kata kerja) ngaherangkeun.
. Nama Désa di Kecamatan Banjasari Kabupatén Ciamis. Cihérang.
. Nama Désa di Kecamatan Ciwidey Kabupatén Bandung.Sukawening
. Nama Désa di kecamatan Darmaga Kabupatén Bogor. Cihérang.
. Nama Désa di Kecamatan Karangtengah Kabupatén Cianjur. Cihérang.
. Nama Désa di Kecamatan Nagreg Kabupatén Bandung. Cihérang.
. Nama Désa di Kecamatan Pacet Kabupatén Cianjur. Cihérang
-
bentak bentak, sentak, porongos, haok
. membentak. nyentak, morongos.
bentuk wangun.
-
bentur dagor. jamak2 dalagor
. dibentur. didagor. aktif didagoran. jamak2 didalagoran.
. dibenturkan. didagorkeun. jamak2 didalagorkeun.
. kebentur. tidagor. jamak2 tidadalagor (kebentur beberapakali)
. membentur. ngadagor. aktif ngadagoran.
. membentur-benturkan. ngadagor-dagorkeun, ngadalagorkeun.
. membenturkan. ngadagorkeun.
. terbentur. kadagor.
benua banua
-
ber1 -an1. Akhiran yang menunjukkan kata bilangan yang artinya kumpulan.
.. berdua. duaan, dua urang.
.. bertiga. tiluan, tilu urang.
-
ber2-. -an. akhiran membentuk kata benda yang berarti punya atau mengandung benda tersebut.
. berair. caian. jamak2 caraian.
. berbuah. buahan. Jamak2 baruahan.
. berdarah. getihan. jamak2 garetihan.
. berekor. buntutan. jamak2 baruntutan
. bersayap. jangjangan. jamak2 jarangjangan.
-
ber3-. Awalan membentuk kata kerja menjadi kata kerja aktif,
, yang artinya dalam keadaan tersebut.
. bercampur. pagalo.
. berganti. paganti, pagentos (bahasa halus).
. berpisah. papisah.
-
berabe barabe.
berada di. -eun.
.. berada di kanan. katuhueun.
.. berada di kiri. kéncaeun.
.. berada di Barat. kuloneun.
.. berada di timur. wétaneun.
.. berada di Utara. Kaléreun.
.. berada di Selatan. kiduleun.
-
berair caian. jamak2 caraian.
berak ising, ngising, modol, miceun, kabeuratan (bahasa halus)
berakibat matak.
berambut buluan, buukan. jamak2 baruluan, baruukan.
beranda tepas.
berang-berang séro.
-
berani wani, wantun (bahasa halus dan sedang), wantér, ludeung, teuneung, sonagar.
. jamak2 berani. warani, laludeung, warantun, tareuneung.
. keberanian. kawani, kawantun.
. memberanikan diri. ngawani-wani manéh.
. pemberani. wanian, wantunan.
-
berani mengemukakan kesalahan didepan orangnya yang membuat kesalahan. poksang.
berangkat (bahasa kasar) indit. jamak2 arindit.
berangkat (bahasa sedang) mios. jamak2 marios.
berangkat (bahasa lemes) angkat. jamak2 arangkat
berapa ? sabaraha ? lihat seberapa, beberapa.
~ Kamu kelas berapa ? Manéh kelas sabaraha ?
-
beras béas.
. beras kencur. béas cikur.
beras-beras (pohon) [Antidesma bunius] huni.
. Nama Désa di Kecamatan Cimaung Kabupatén Bandung. Pasir Huni. lihat gunung.
beras campur mérah dengan putih. béas borontok
beras kecil-kecil (sisa pengggilingan) beunyeur.
berat beurat, abot (bahasa halus). jamak2 bareurat, arabot.
. lawan kata hampang.
berat (kecil tapi padat) ampeg. jamak2 arampeg.
. lawan kata ngoléang.
-
berbicara ngomong, nyarita, nyarios.
. bicara. omong, carita, carios.
berbinar cureuleuk.
berbuah buahan. jamak2 baruahan
bercermin ngeunteung.
. cermin eunteung.
-
berdarah getihan.
berdasarkan dumasar.
berdiri tangtung, adeg, ngadeg (bahasa halus). aktif nangtung, ngadeg.
. kata antar untuk nangtung. jung nangtung.
. diberdirikan. ditangtungkeun, diadegkeun.
. mendirikan. nantungkeun, ngadegkeun.
. Nama Désa Di Kacamatan Cigombong Kabupatén Bogor. Desa Ciadeg
berdiri (Bahasa anak-anak) tatih.
berdiri (kaki terbuka lebar) jegang, ngajegang.
berdiri terus. janteng, ngajanteng.
-
berékor buntutan.
berenang ngojay. jamak2 ngarojay.
. renang. ojay.
bergantian piligenti, piligentos (bahasa halus).
bergidig puringkak, puriding.
. aktif muringkak, muriding.
bergoyang ngagéol, ngagitek. jamak2 ngagareol.
berhadapan pahareup-hareup.
-
berhenti eureun, lirén (bahasa halus). jamak2 areureun.
. menghentikan ngereunkeun, ngalirénkeun.
. kata antar. reg. reg eureun.
berhenti (tentang hujan). raat, liren (bahasa halus dan sedang).
berhenti sebentar randeg, ngarandeg.ngeureunkeun.
berhenti hujan raat.
-
beri (bahasa halus) paparin, lélér.
. memberi. maparin.
beri (bahasa kasar) béré. jamak2 baréré.
. memberi méré.
~ Memberi uang untuk ongkos.
~ ~ Méré duit keur ongkos.
. pemberian. paméré.
. suka memberi béréhan.
. orang untuk diberi. béréeun.
. silahkan beri. béréan.
beri (bahasa sedang) pasihan. jamak2 parasihan.
. memberi. masihan.
. memberikan. masihkeun.
~ Kita bisa memberikan do'a.
~ ~ Urang tiasa masihkeun du'a.
-
beri contoh buruk. piruca.
. memberi contoh buruk. mirucaan.
beri ke pemilik atau yang berhak atau karena di minta (bahasa kasar) bikeun.
beri ke pemilik atau yang berhak atau karena di minta (bahasa halus) wangsulkeun, paparinkeun.
. jamak2 barikeun.
. memberi. mikeun.
. lawan kata. tampa, tarima.
-
beri kepada kekasih. pahugi.
. memberi kepada kekasih. mahugi.
beri tambahan karena rugi. tombok.
. memberi tambahan karena rugi. nombok.
beri tahu (bahasa kasar) bebeja. pupulih.
beri tahu (bahasa sedang dan bahasa halus) unjukan, wawartos.
beri-beri biri-biri.
-
berikan sanggakeun.
beringin [Ficus benyamina] caringin.
. beringin daun lebat sampai bawah. caringin kurung.
. beringin mati karena sudah tua. caringin rumbak. lihat pohon besar yang mati karena sudah tua.
. beringin tumbang. caringin sungsang.
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Bogor. Caringin.
. nama Kecamatan di Garut, sukabumi. caringin
-
berisi (tentang biji tanaman) beuneur.
berisik gandéng, baribin (bahasa halus). jamak2 garandeng, rareang.
. gandeng dalam bahasa indonesia =berdekatan, berdampingan.
berita beja, warta, wartos (bahasa halus), warti (bahasa halus).
berjalan bersama ngaleut.
berjanggut janggotan. jamak2 jaranggotan.
-
berkaitan patali.
berkarat taihiangan. jamak2 tarahiangan.
berkelahi gelut. jamak2 garelut.
berkembang beukah, mekar. jamak2 bareukah.
. Nama Désa di Kecamatan Cileunyi Kabupatén Bandung. Cimekar.
-
berkenaan ngeunaan.
berkilau mencrang. jamak2 malencrang.
berkumis kumisan. jamak2 karumisan.
berkumpul sekeluarga. riung mungpulung.
berlangsung lumangsung.
berlutut deku.
berpakaian bagus. ginding.
-
bersalaman sasalaman.
bersama bareng, reujeung, sareng (bahasa halus).
bersamaan babarengan, barung.
bersama-sama rampak.
bersayap jajangan. jamak2 jarangjangan.
bersetubuh jima, sapatemon, saresmi.
bersih bersih, beresih. jamak2. bararesih.
. membersihkan, mengkhitan. ngaberesihan.
bersin beresin.
bersua papanggih, papendak, patepang, patepung, amprok.
. temu. panggih, pendak, tepang, tepung.
-
bertelur ngendog. jamak2 ngarendog.
bertemu papanggih, papendak, patepang, patepung, amprok.
. temu. panggih, pendak, tepang, tepung.
bertugas mancen. berasal dari kata dasar pancen = tugas.
beruang1 biruang.
beruang2 boga duit,
beruang madu. ontohod.
berudu buruy.
. Nama Désa di Kecamatan Padalarang Kabupatén Bandung Barat. Ciburuy.
. Nama Désa di Kecamatan Cigombong Kabupatén Bogor.
berunding badami, barempug. jamak2 baradami.
berupa mangrupa.
berwujud bungkeuleukan.
-
besar (bahasa halus dan bahasa sedang) ageung. jamak arageung
. bakal jadi besar.piageungeun.
. besar-besar.arageung, ageung-ageung.
. besarkan.ageungkeun.
. dibesar-besarkan.diageung-ageungkeun.
. dibesarkan.diageungkeun.
-
. kebesaran.kaageungan.
. membesar. ngaageungan.
. menolong membesarkan. mangageungkeun.
. paling besar, terbesar. pangageungna.
. sebesar. saageung.
. sebesar-besarnya. saageung-ageungna.
. tolong besarkan. pangageungkeun.
besar gedé, agung. jamak2 garede.
~ Besar mana rumah kamu dengan rumah saya.
~ ~ Gedé mana imah manéh jeung imah kuring.
. babasan : gedé hulu=besar kepala. artinya : Sombong, angkuh.
. bakal jadi besar. pigedéeun.
. besar-besar. garedé, gedé-gedé.
. besarkan. gedékeun.
. dibesar-besarkan. digedé-gedékeun.
. dibesarkan. digedékeun.
-
. kebesaran. Kagedéan.
. membesar. ngagedéan.
. menolong membesarkan. manggedékeun.
. paling besar, terbesar. panggedena.
. pembesar. pangagung, gegedén.
. sebesar. sagedé.
. sebesar-besarnya. sagedé-gedéna.
. tolong besarkan. panggedékeun.
-
besar (dan bagus, untuk bangunan) agréng.
besar (dan jelék) badag. jamak2 baradag.
besar (matanya) bolotot.
. bunga cabai. bolotot.
besar péndék. buntet
besar tenaga. rosa.
besét besét. 1. membeset. ngabesét
besi {iron} beusi, wesi (dari bahasa jawa).
-
betah betah. = kerasan.
beterbangan rabeng.
betina (untuk binatang) bikang. jamak2 barikang. lawan kata jalu, jago
betis bitis, wentis (bahasa halus).
beton beton. lihat biji nangka.
-
betul bener, balég, eucreug, leres (bahasa halus). jamak2. balener, baraleg, aleucreug, laleres. =bener
~ Kerja harus benar.
~ ~ Digawé kudu balég.
. kebetulan. kabeneran.
. membetulkan. ngabenerkeun.
. sebetulnya. sabenerna.
-
betung (bambu besar)[Dendrocalamus asper] bitung.
. Nama Désa di Kecamatan Pamijahan Kabupatén Bogor.
.. Cibitung Kulon dan Cibitung Wetan.
. Nama Désa di Kecamatan Rongga Kabupatén Bandung. Cibitung.
. Nama Désa Di Kecamatan Tenjolaya Kabupaten Bogor.
.. Cibitung Tengah.
. Nama Kecamatan di Kabupatén Bekasi dan Sukabumi. Cibitung.
-
bébas bébas. jamak2 barebas.
bébék meri.
bébék manila éntog.
béca béca.
. aktif. ngabeca. jamak2 ngabaréca.
bécék cebrék.
bécék dan berlumbur. belok, jeblog.
-
béda (bahasa halus dan sedang) bénten. jamak2 barénten.
. dibédakan. dibéntenkeun.
. membédakan. ngabéntenkeun.
. membédabedakan. ngabénten-béntenkeun.
béda (bahasa kasar) béda, kacék. jamak2 baréda.
~ Sapi dengan kerbau béda. Sapi jeung munding béda.
. berbeda-beda. teu sarua.
. dibédakan. dibédakan.
. lawan kata. sarua.
. jamak2. bareda.
. membédakan. ngabédakeun. jamak2 ngabarédakeun.
. menbéda-bédakan. ngabéda-bédakeun, pilih kasih.
béda (karena waktu) géséh.
~ Potrét masa anak-anak béda dengan sudah tua.
~ ~ Potrét keur budak géséh jeung geus kolot.
. lawan kata. angger.
-
bél bél, lonceng.
béla bela. 1. membela. ngabela.
bélok péngkol, tikung.
. bélokan. péngkolan, tikungan.
. bélokkan. péngkolkeun.
. membélok. méngkol, nikung.
. membélokkan. méngkolkeun.
. tolong bélokkan. pangméngkolkeun.
-
béngkok béngkok, bingkeng, bengkung.
. jamak2 baréngkok, baringkeng.
.. Nama Désa Di Kecamatan Bojongpicung Kabupaten Cianjur.
... Désa Cibaréngkok.
béngkok dan kaku (tentang tangan) kengkong.
bénjol jendol.
béngsin béngsin.
bénténg (tembok) banon (berasal dari sangsakerta)
. Nama Désa di Kecamatan Sukaraja Kabupaten Bogor. Désa Cibanon.
béntrok cékcok, pasalia.
-
béo [Graculla religiosa] béo.
. membéo. ngabéo.
bérak ising, kabeuratan (bahasa halus), podol (bahasa kasar sekali), miceun (bahasa sedang).
. aktif ngising, modol. jamak2 marodol, mariceun
bérak (bahasa anak-anak) éé, é-é, ééh.
bérak éncér. méncrét.
-
bésan besan, warang (bahasa halus).
bésék bésék, pipiti.
bésok isuk, isukan, énjing (bahasa halus). lihat pagi
. bésoknya. isukna.
~ Waktu bésoknya mau di operasi.
~ ~ Basa isukna rek di operasi.
. pagi-pagi. isuk-isuk.
bétét ékék.
-
biar kajeun, antep, inkeun, keun, sawios (bahasa halus). jamak2 arantep.
. membiarkan. ngantepkeun.
. dibiarkan. dianteupkeun.
biar (bahasa halus) sawios, wios.
-
biasa biasa.
. membiasakan. ngabiasakeun.
. membiasakan diri. ngabiasakan manéh.
. kebiasaan. kabiasaan, adat.
. dibiasakan. dibiasakeun.
. biasanya. biasana.
-
biasa disuruh. purah.
. biasa disuruh mencuci pakaian. purah nyeuseuh.
biawak bayawak.
biaya biaya, ongkos, waragad.
. biayanya. biayana.
~ Biayanya mémang agak mahal. Biayana mémang rada mahal.
-
bibir biwir, lambey (hahasa Halus), lambé (bahasa halus).
. babasan : ipis biwir=tipis bibir. artinya : gampang menangis.
bibir anyaman dari bambu sepanjang sisinya. wengku
bibir bengkak. jeding.
bibit (tanaman) bibit, binih, petétan.
bibit kelapa kitri.
-
bicara (bahasa halus) saur .
bicara (bahasa halus pisan) lahir.
bicara (bahasa kasar) omong.
. berbicara ngomong.
. kata antar untuk ngomong. pok. Pok ngomong.
-
bicara (bahasa kasar pisan) bacot, bangus.
bicara (bahasa sedang) sanggem.
bicara (tak jelas karena sakit) réro.
bicara (tak jelas, tua, tak bergigi) tawéhwoh.
bicara (tak berarti) balelol.
bicara (tak keruan) aco, benclang-benclung. 1. berbicara tak keruan. ngaco.
-
bidadari widadari.
bidan paraji, indung beurang.
bidang widang. Pada segala rupa bidang. Dina sagala rupa widang.
bidik kécéng.
-
bijaksana wijaksana.
biji siki. 1. berbiji. sikian.
biji mangga pelok.
biji nangka beton.
biji yang berisi dan besar-besar beneur. sebalikna hapa.
-
bikin jieun, damel (bahasa halus). = buat.
. bikinan. jieunan. damelan.
. dibikin. dijieun, didamel.
. membikin. nyieun, ngadamel.
bila lamun, mun (singkatan dari lamun).
bilangan wilangan.
bilangan yang tak tentu banyaknya. watara, watawis (bahasa halus).
-
bimbang bingbang.
bimbing bingbing.
binahong [Anredera corditalia] binahong.
binasa binasa.
binatang sato. jamak2 sarato.
binatang peliharaan. ingon. lihat pelihara.
. jamak2 (untuk sendiri) ingon-ingon.
. jamak2 (untuk orang banyak) ngaringon.
-
bingbin (Pinanga javana) bingbin.
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Kuningan. Cibingbin.
. Nama Désa di Kecamatan Bojong Kabupatén Purwakarta.
bingkisan berkat.
-
bingung bingung, éwed (bahasa halus), kéder, liwung.
. Nama sungai di Bogor, Depok, Jakarta. Ciliwung.
bini (bahasa kasar) pamajikan.
bini (bahasa halus) istri, bojo, garwa, geureuha, rai atau rayi.
-
binong [Tetrameles kNudiflora] binong.
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Bogor . Cibinong.
. Nama Désa di kecamatan Gunung Sindur Kabupatén Bogor. Cibinong.
. Nama Kecamatan di Kabupatén Cianjur. Cibinong.
bintang {star} béntang.
. Nama Désa di Kecamatan Cisééng Kabupatén Bogor. Cibéntang.
-
biola biola, piul.
biri-biri domba.
biru {blue} biru, bulao, paul. jamak2 bariru.
. Nama Désa dan di Kecamatan Cileunyi di Kabupatén Bandung.
.. Cibiru hilir dan Cibiru Wétan.
. Nama Désa di Kecamatan Majalaya Kabupatén Bandung. Biru.
. Nama Désa di Kecamatan Biru kota bandung. Pasir Biru.
. Nama Kecamatan di Kota Bandung. Cibiru.
. nama Désa di Kecamatan Cibiru kota bandung. Pasir Biru. lihat biru.
-
bis beus. = bus.
bisa1 (bahasa halus) tiasa. jamak2 tariasa.
bisa1 (bahasa kasar) bisa. jamak2 barisa.
bisa1 (bahasa kasar sekali) begug, becus, belul.
bisa1 (bahasa sedang) iasa, yasa.
bisa2 (ular) peurah.
. bisa ular. peurah oray.
bisa jadi. boa
-
bisik haréwos. jamak2 hararéwos.
. berbisik. ngaharéwos. jamak2 ngahararéwos.
. membisiki. ngaharéwosan. jamak2 ngahararéwossan.
bising gandéng.
bisu pireu, pégo. jamak2 parireu.
bisul bisul, gambuh (bahasa halus).
bisul kecil. cénang
blangkon bendo.
-
bopéng garok.
bocor bocor. jamak2 balocor.
bocor kecil miis.
bodoh {stupid} belet, biko, bodo (bahasa halus).
bodoh boloho (bahasa sunda daerah kuningan/rancah).
bohong bohong, wadul, rahul, rahong(singkatan dari rahul gede bohong).
. jamak2 barohong, waradul, rarahul. = bual.
. membohong. ngabohong, ngawadul. jamak2 ngabarohong, ngawaradul.
bokor (mangkuk berkaki terbuat dari kuningan). bokor.
. Nama Désa di Kecamatan Cibeber kabupaten Cianjur. Désa Cibokor.
bola bal.
. sepak bola. maén bal.
. bola dalam bahasa sunda= benang.
-
boléh kaci, kenging (bahasa halus).
. tidak boléh meniru. teu kaci niron.
. kain kaci, terbuat dari kapas halus. kaci, lawon kaci.
boléh (bahasa halus) kenging.
-
boléh (bahasa kasar) beunang, meunang. lihat dapat.
. Badak di Ujungkulon hanya boléh di lihat saja.
~ Badak di Ujungkulon ngan beunang di lalajoan wungkul.
. Tidak boléh disisakan. Teu meunang disesakeun.
bolong kohok, totos. jamak2 karohok, tarotos.
bolos mangkir.
-
boncéng boncéng.
. membonceng. ngaboncéng.
bondol [Munia maja] bondol.
bonéka bonéka, orok-orokan atau oorokan.
. boneka yang terbuat dari kayu. golék.
. wayang yang terbuat dari kayu. wayang golék.
. kesenian wayang khas sunda. wayang golek.
bongkar bongkar.
. membongkar ngabongkar.
bongkar bangunan. ruag, kakat.
. membongkar bangunan atau rumah. ngaruag.
bonus péling.
bordil bordél.
-
boros hambur, awuntah, olok.
borong bajong.
bosan bosen. jamak2 barosen.
. mudah bosan. bosenan.
bra kutang, béha.
brotowali (tanaman) andawali. Bahasa latin, tinospora crispa (l.) miers hook & them)
-
buah buah, mangga.
. bakal jadi buah. pibuaheun.
. berbuah. buahan.
. buah-buahan. bubuahan.
. buah tiruan. buah-buahan.
-
. ginjal. kabubuahan.
. jamak2 buah. baruah.
. rupa-rupa buah. bubuahan.
. berbuah banyak. leubeut.
. kekasih. buah haté, buah ati.
-
buah-buahan. bubuahan.
. lihat anggur, apel, delima, duku, durian, gandaria,
. lihat kurma, mangga, manggis, ménténg, pepaya, pisang.
. lihat rambutan, nanas, nangka, salak, sawo, semangka, sirsak.
buah enau belum dikupas caruluk.
buah enau sudah dikupas cangkaléng.
buah pinang tua jebug.
-
bual rahul, rahong. = bohong.
buang piceun. jamak2 pariceun.
. dibuang. dipiceun. Jamak2 dipariceun.
. membuang. miceun. jamak2 mariceun.
. terbuang. kapiceun. kapariceun.
buang muka. paléngos, lieus.
. membuang muka. maléngos, ngalieus.
buang ingus sringsring.
membuang ingus nyingsring. jamak2 nyalingsring.
-
buas galak.
. binatang buas. sato galak.
buat jieun, damel (bahasa halus). = bikin. lihat kerja.
. buatan. jieunan, damelan.
. dibuat. dijieun, didamel. jamak2 dijarieunmm didaramel.
. jamak2 jarieun, daramel.
. membuat. nyieun, ngadamel.
~ Membuat seragam dikorupsi. Nyieun saragam di korupsi.
. terus-terusan membuat. nyieunan, ngadamelan.
-
buat gembira orang yang sedang bersedih. upah
. dibuat gembira orang yang sedang bersedih. diupahan
. membuat gembira orang yang sedang bersedih. ngupahan
. upah dalam bahasa indonesia = gaji
buaya buaya, buhaya. anak buaya bocokok.
. Nama Kecamatan di Karawang. Cibuaya.
bubar buyar.
bubung wuwung.
-
bubur bubur.
. bubur ayam. bubur hayam.
. bubur beras putih. bubur bodas.
. bubur beras putih dicampur gula merah. bubur merah.
. bubur sumsum, bubur dari tepung beras. bubur lemu.
. bubur putih ditengah bubur merah. bubur baro.
. membubur, membuat bubur, makan bubur. ngabubur.
. Cibubur di Jakarta Timur.
-
budak budak. jamak2 barudak.
. anak muda. budak ngora.
. budak belian. budak beulian.
. orang tua tapi kelakuan seperti budak. bubudakeun.
-
bugil bulucun.
buih budah. jamak2 barudah. =busa
bujang jajaka.
bujur imbit.
buka buka, polongo, purak.
. dibuka. dibuka, dipurak.
. membuka. muka, murak.
. membukakan. mukakeun.
bukan lain, sanés (bahasa halus).
. yang lainnya. nu lainna, nu sanésna.
-
bukit pasir, gugunungan.
. nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Bandung. Pasir Jambu.
. Nama Désa di Banjaran Kabupatén Bandung. Pasir Mulya. lihat mulia.
. Nama Désa di Cimaung Kabupatén Bandung. Pasir Huni. lihat beras-beras.
. Nama Désa di Kecamatan Cibeunying Kidul kota Bandung. Pasir Layung.
.. layung= lembayung
. Pasir dalam bahasa sunda =keusik
bukti bukti, buktos (bahasa halus).
. buktinya. buktina. buktosna.
. dibuktikan. dibuktikeun, dibuktoskeun.
. membuktikan. ngabuktikeun, ngabuktoskeun.
buku buku.
-
bulan (waktu) bulan, sasih (bahasa halus).
. bulan arab. bulan arab.
.. 1. Muharam atau sura,
.. 2. safar,
.. 3. rabiulawal,
.. 4. rabiulahir,
.. 5. jumadilawal,
-
.. 6. jumadilahir,
.. 7. rajab,
.. 8. saban
.. 9. ramadan,
.. 10. sawal atau dulhijah,
.. 11. dulkaidah,
.. 12. dulhijah.
-
. bulan maséhi. bulan maséhi.
.. 1. Januari
.. 2. Pebruari
.. 3. Maret.
.. 4. April.
.. 5. Méi.
.. 6. Juni
-
.. 7. Juli.
.. 8. Agustus
.. 9. Séptémber
.. 10. Oktober.
.. 11. Nopémber.
.. 12. Désémber).
. bulan muda. bulan ngora.
-
. bulan Jawa atau bulan Sunda.
.. 1. Muharam/Sura,
.. 2. sapar,
.. 3. mulud,
.. 4. silih mulud,
.. 5. jumadilawal,
.. 6. jumadilahir,
-
.. 7. rajab,
.. 8. rewah,
.. 9. puasa,
.. 10. sawal,
.. 11. hapit,
.. 12. rayagung/haji.
-
. bulan sunda kuno (tahun saka)
.. 1. Kartika.
.. 2. Margasira.
.. 3. Posya.
.. 4. Maga.
.. 5. Palaguna.
.. 6. Setra.
-
.. 7. Wesaka.
.. 8. Yesta.
.. 9. Asada.
.. 10. Srawana.
.. 11. Badra.
.. 12. Asuji.
-
. bulanan. bulanan.
bulan (nama satelit) bulan.
. bulan purnama, bulan penuh. bulan purnama, gedé bulan.
. bulan sabit. bulan sapasi.
. terang bulan. caang bulan.
-
bulat bunder, buleud. 1. sekeliling. sabundereun.
bulu bulu.
. bulu alis. bulu halis.
. bulu ayam. bulu hayam.
. bulu mata. bulu panon, bulu soca (bahasa halus).
-
bulu bambu, bulu padi. mérang (gatal ke kulit).
. Nama Désa di Kecamatan Padalarang Kabupatén Bandung.
buluh awi, buluh. = bambu.
. Nama Désa di Kecamatan Cidaun Kabupaten Cianjur. Désa Cibuluh.
bumbu bumbu, bungbu (dari bahasa jawa), samara.
bumi bumi, dunya.
buncis (phaseolus vulgaris) buncis.
buncit buncir, bucitreuk.
bundar buleud, bunder.
-
bunga kembang, puspa, sekar. jamak2 kekembangan.
. berbunga. kembangan.
. berbunga jamak2. karembangan.
. bunga tiruan. kembang-kembangan.
. rupa-rupa bunga. kekembangan.
. mercon. kembang api.
. nama Désa di Kecamatan Kertasari Kabupatén Bandung. Cikembang.
-
bunga alang-alang (saccharum koenigii atau imperata kunigii) ancul.
bunga bambu (bambusa) eumbreuk, eumreuk.
bunga bawang [Allium] ulated.
bunga belinjo [Gnetum gnemon] uceng.
bunga cabai [capsicum annum] bolotot.
bunga cabai rawit [capsicum frustescens] méncéngés.
bunga durian [durio zibethinus] olohok.
bunga enau [arenga saccharifera] pengis.
bunga génjér [charis flava] gélényé.
bunga honje (Etlingera hemisphaerica) comrang.
. http://id.wikipedia.org/wiki/Honje_hutan
-
bunga jaat jalinger.
bunga jambu air [engonia aquurea] lenyap.
bunga jambu batu [psidium guajava] karuk.
bunga jarak [ricinus communis] uing.
bunga jengkol [pithrllobium lobatum] mérékényényén.
bunga jeruk [Citrus] angkruk, angkés.
bunga jotang [spilanthes acinella] puntung.
-
bunga kaso [saccharum glaga] curiwis.
bunga kelapa [cocos nucifera] suligar.
bunga kemiri [aleurites mokiccana] rinduy.
bunga kencur [kaempferia galanga] jelengut.
bunga kentang [Solarium tuberosum] boled.
bunga kulur [artocarpus communis] pelepes, embol.
bunga kunyit [curcuma domestika] bandul.
-
bunga labu [cucurbitaceak] aléwoh.
bunga leunca [solanum nigrum] pengit.
bunga leungkuas [alpina galanga] jamotrot.
bunga limus [mangifera foetida] seleksek.
bunga lopang cacas.
bunga mulai mekar mangkak.
bunga sudah mekar ligar.
-
bunga padi [Oryza] ringsang.
bunga pepaya [Carica papaya] ingwang.
bunga petai [Parha speciosa] pendul.
bunga pinang [Areca catecku] mayang.
bunga pisang jantung.
. Nama Kelurahan di Jakarta Barat. Cijantung
-
bunga rampai manglé.
bunga rotan bubuay.
bunga salak [Zalacca edulis] gojod atau sedek.
bunga singkong [Manihot utilissima] dingdet.
-
bunga talas [Colocasia esculenta] ancal.
bunga tebu [Saccharum officinarum] badaus.
bunga tembakau [Nicotiana tabacum] bosongot.
bunga terung moncorong.
bunga ubi jalar [Ipomoea batatas] téla.
bunga yang mulai berkembang atau mekar. mangkak
bunga yang sudah berkembang dan mulai berjatuhan. ligar.
-
bungkam bungkem.
bungkuk bongkok, dongko.
bungkus bungkus.
. bungkusan. bungkusan.
. dibungkus. dibungkus. jamak2 di barungkus.
. dibungkuskan. dibungkuskeun. di barungkuskeun.
. membungkus. ngabungkus. jamak2 ngabarungkus.
. membungkuskan. ngabungkuskeun.
. rupa-ripa bungkusan.
-
bungkus dengan kain. bulen.
. bungkusan dengan kain. buntelan
. membungkus dengan kain. ngabulen.
bungkus dengan daun pisang. pincuk.
. membungkus dengan daun pisang. mincuk.
. apa-apa yang dibungkus. pincukan.
bunglon londok.
buni [Antidesma bunius L] huni. http://id.wikipedia.org/wiki/Buni
bunting (bahasa kasar) reuneuh. jamak2 rareuneuh. = bunting.
bunting (bahasa halus) bobot, ngandeg.
bunting (bahasa sedang) kakandungan.
-
buntu {closed, shut off} buntu.
. membuntukan. ngabuntukeun.
. kebuntuan. kanbuntuan.
. Nama Désa di Kecamatan Bandung Kulon Kota Bandung. Cibuntu.
. Nama Désa di Kecamatan Ciampea Kabupatén Bogor. Cibuntu.
. Nama Sungai Di Kota Bandung. Cibuntu.
-
bunuh paéhan. jamak2 paraéhan.
. bunuh diri. maéhan manéh. jamak2 maraéhan manéh.
. dibunuh. dipaéhan. jamak2 diparaéhan
. membunuh. maéhan. jamak2 maraéhan.
. terbunuh, pingsan. kapaéhan. jamak2 kaparaéhan.
bunyi sada, sora. jamak2 sarada sarora.
. berbunyi. disada, soraan. jamak2 disarada, saroraan.
. membunyikan. nyadakeun. jamak2 nyaradakeun.
bunyi air mendidih. sahéng. = suara.
-
buru buru, boro, bujeng (bahasa halus).
. memburu. moro, ngabujeng.
buru-buru gurunggusuh.
buruh kuli.
buruk goréng, awon (bahasa Halus). jamak2 garoreng, arawon.
burung manuk.
. nama Kecamatan di Provinsi Banten. Cimanuk.
-
bus beus. = bis.
busa budah. jamak2 barudah. =buih.
. berbusa. ngabusa, busaan.
busuk buruk. jamak2 baruruk.
busur gondéwa.
. Nama Désa di Kecamatan Pacét Kabupatén Bandung. Cigondewa.
. Nama Désa di Kecamatn Margaasih Kabupatén Bandung. Cigondewa Hilir.
. Nama sungai di Kota Bandung.
. Nama Kelurahan-kelurahan di Kecamatan Bandung Kulon Kota Bandung.
.. Cigondewa Kalér, Cigondewa Kidul, Cigondewa Rahayu.
-
buta lolong.
. buta dalam bahasa sunda = raksasa.
buta sebelah. pécak.
butuh butuh, peryogi.
. dibutuhkan. dibutuhkeun.
. kebutuhan. kabutuhan.
. kebutuhannya. kabutuhanna.
. membutuhkan. ngabutuhkeun.
buyut uyut.
. buyut perempuan. Uyut istri.
. buyut laki-laki. uyut pameget.

C
cabai [capsicum] cabé. jamak2 carabé.
. bunga cabai. bolotot.
. kecabaian, merasa pedas karena makan cabé. seuhah.
cabai merah [Capsicum annum] cabé beureum.
cabai rawit [capsicum frustescens] céngék. 1. bunga cabai rawit. méncéngés.
cabang (pohon) dahan.
cabang dua cagak . jamak2 caragak.
cabul jorang.
-
cabut cabut, dudut (bulu ayam, rambut) .
. mencabut. nyabut, ngadudut.
. mencabuti. nyabutan, ngadudutan.
~ sedang mencabuti bulu ayam. Keur ngadudutan bulu hayam.
cacar kuris.
cacat cacad, tanpadaksa.
cacing {worm} cacing.
cacingan (penyakit) cacingeun.
-
cadas (lapisan tanah yg keras) cadas.
. Nama Désa di Kecamatan Ciampea Kabupatén Bogor. Cicadas
. Nama Désa di Kecamatan Cibeunying Kidul Kota Bandung. Cicadas.
. Nama Désa di Kecamatan Gunung Putri Kabupatén Bogor. Cicadas.
. Nama Désa di Kecamatan Rongga Kabupatén Bandung Barat. Cicadas.
. Nama sungai di Kota Bandung. Cicadas.
cadel cadel
cahaya abar.
-
cair lééh. jamak2 laleeh.
. mencair lééh
cairan gula aren kinca.
cakar cakar, kaut, koét.
. mencakar. nyakar, ngoét.
cakar (ayam) koréh.
. mencakar-cakar (biasanya cari makanan di tanah). kokoreh.
-
cakep kasép. jamak2 karasép.
cambang godég. jamak2 garodég.
. bercambang. godégan. jamak2 garodégan.
cambuk pecut. (kata benda)
. mecambuk. mecut. (kata kerja)
campak tampek.
-
campur campur, galo.
. bercampuran, jadi campur. pagalo.
. dicampurkan. dicampurkeun, digalokeun.
. mencampur. nyampur, ngagalo.
. mencampurkan. nyampurkeun, ngagalokeun.
. nama Désa di Kecamatan Bojongsoang Kabupatén Bandung. cipagalo.
canda ocon, heureuy. jamak2 arocon, hareureuy.
candi candi.
. Candi yang ada di Jawa barat. Candi nu aya di Jawa Kulon.
.. Candi Bojongmenje, kabupaten Bandung.
.. Candi Cangkuang, kabupaten Garut.
. Candi yang lainnya. Candi nu lainna.
.. Candi Borobudur.
.. Candi Kalasan.
.. Candi Mendut.
.. Candi Pawon.
.. Candi Sewu.
cangkang cangkang.
cangklong padud, padudan.
-
cangkir besar dari bambu (Subang). bekong.
cangkir besar pake tutup. emuk
cangkok cangkok.
cangkuk cangkok.
cangkul {a hoe} pacul. jamak2 paracul.
. mencangkul. macul. jamak2 maracul.
. Mencangkuli. maculan.
-
cantik geulis. jamak2 gareulis.
. bakal jadi cantik. pigeuliseun.
. mempunyai perasaan cantik. gumeulis.
. Nama daerah di Propinsi Banten. Cigeulis.
. nama panggilan atau kesayangan. eulis, euis.
. paling cantik, tercantik. panggeulisna
-
cantik (manis dan lucu) saranten (jarang dipakai).
. Nama Désa di Kecamatan Arcamanik Kota Bandung.
.. Desa Cisaranten kulon dan Desa Cisaranten Bina Harapan.
. Nama Desa Di Kecamatan Cikadu Kabupaten Cianjur. Cisaranten.
. Nama Désa Di Kecamatan Rancasari kota bandung. Cisaranten Kidul.
. Nama Désa di Kecamatan Ujungberung kota Bandung. Cisaranten wetan.
-
capai hontal. jamak2 harontal.
. tercapai. kahontal. jamak2 kaharontal.
~ Kemajuan bangsa kita cepat tercapai.
~ ~ Kamajengan bangsa urang énggal kahontal.
capék capé, palay (bahasa halus). lihat mau (bahasa halus).
capung papatong.
cara cara.
cari siar, téang, pilari (bahasa halus).
. dicari. disiar, ditéang, dipilari.
.. jamak2 disariar, ditareang, dipilari.
. jamak2. sariar, tareang, pilari.
. mencari. nyiar, néang, milari. jamak2 nyariar, nareangan, milarian.
. mencarikan.
. menolong mencarikan. mangnyiarkeun, mangneangkeun, mangmilarikeun.
. tolong carikan. pangnyiarkeun, pangneangankeun, pangmilarikeun.
-
catat catet. 1. di catat. dicatet.
~ Terus dicatat oléh pensil. Tuluy dicatet ku patlot.
cat cét.
catat catet. jamak2 caratet.
. catatan catetan.
. dicatat dicatet.
. dicatatkan dicatetkeun.
. mencatat. nyatet
cawat cawet, cangcut.
-
cebol béké, katé.
cecak cakcak.
cegah cegah, wagel (bahasa halus).
. dicegah. dicegah, diwagel.
. mencegah. nyegah, ngawagel.
cegat pegat. lihat putus.
. mencegat. megat
. tempat untuk mencegat. pamegatan.
.. Nama kampung di Desa Mekarjaya Kabupaten Garut.
ceguk [quisqualis indica l] bidani.
cekik cekék.
cela cawad. 1. mencela. nyawad.
celah sela.
-
celaka cilaka. jamak2 carilaka.
. dicelakakan. di cilakakeun.
. mencelakakan. nyilakakeun.
. kecelakaan. kacilakaan.
-
celana calana, lancingan (bahasa halus).
. bakal jadi celana. picalanaeun.
. dicelana. dicalana, dilancingan.
. memakaikan celana. nyalanaan.
celana dalam cawet, cangcut, kolor.
celotéh bacéo.
celurit arit. jamak2 ararit.
-
cemara [Casuarina eqnisetifolia] camara
cemas hariwang. jamak2 harariwang
cemberut camberut, baeud, berengut.
cemburu timburu.
cempaka campaka.
-
cempedak [artocarpus champeden] campedak.
cendawan supa.
cendrawasih candrawasih.
cengkih [Eugenia aromatica] cengkéh
cengkerik jangkrik.
cepat geuwat, énggal (bahasa halus), gancang. jamak2 garancang, arénggal.
cepat besar (untuk anak-anak) bongsor.
-
cerai serah, pirak (bahasa halus), késér (bahasa halus).
. diceraikan. diserahkeun, di pirakeun.
. menceraikan, nyerahkeun, mirak.
~ Setuju menceraikan pamajikan. Satuju nyerahkeun pamajikan.
. diceraikan. diserahkeun, dipirak.
~ Istri itu mau diceraikan. Pamajikan teh rék diserahkeun.
cerdas pinter, calakan. =pintar.
ceroboh coroboh.
ceremai [Phyllanthus acidus] ceremé.
ceréwét céréwéd.
ceria marahmay.
-
cerita (bahasa halus dan sedang) carios.
. bercerita. nyarios.
. diceritakan. dicarioskeun.
. menceritakan. nyarioskeun.
. terceritakan. kacarioskeun.
cerita (bahasa kasar) carita.
. bercerita. nyarita.
. diceritakan. dicaritakeun.
. menceritakan. nyaritakeun.
. terceritakan. kacaritakeun.
cerita direka. dongéng.
cerita sejarah. babad.
cermin eunteung, kaca.
. bercermin. ngeunteung, ngaca.
. beri cermin. eunteungan.
. berhadapan (biasanya rumah atau bangunan) paeunteung-eunteung.
. teladan. pieunteungan.
. Nama Kampung di Désa Bale Endah Kecamatan Bale endah Kabupatén Bandung. Cieunteung.
-
ceroboh sologoto.
cerpén (cerita pendék) carpon (carita pondok)
cerutu surutu.
cetak citak.
cébok cécéwok, isang, ombéh (bahasa halus).
cédok sédok
céléngan céngcéléngan.
-
cibir begég, jebi.
. mencibir. ngabegég.
. mencibirkan. ngabegégan
cicak cakcak.
cicip icip.
cicipi raosan.
-
cincin (bahasa kasar dan bahasa sedang) ali.
. Nama Désa/Kelurahan di Kecamatan Soréang Kabupatén Bandung.
cincin (bahasa halus) lélépén, cingcin.
cingcang cacag. jamak2 caracag.
cincau {cyclea barbata} cingcau, camcauh.
-
cinta cinta, bogoh, asmara.
~ Saya udah gak cinta kamu. Abdi tos teu bogoh ka anjeun.
. Nama Désa di Kecamatan Pamijahan Kabupaten Bogor. Ciasmara.
cinta sepihak ambon.
ciri ciri. lihat tanda.
. diberi ciri. dicirian.
. kelihatan. kaciri, katingali.
cita-cita cita-cita.
-
cium cium.
. mencium. nyium. jamak2 nyiuman.
. kata antar untuk cium. celengok. celengok nyium.
cium (bau) ambeu, ambung (bahasa halus), angseu.
. mencium. ngambeu, ngangseu.
-
coba coba, cobi (bahasa halus). jamak2 caroba, carobi.
. cobaan. cobaan, cobian. jamak2 carobaan, carobian.
. dicoba. dicoba, dicobi. dicaroba. dicarobi.
. mencoba. nyoba, nyobi. jamak2 nyaroba, nyarobi.
. mencobai. nyobaan, nyobian. jamak2 nyarobaan, nyarobian.
coba supaya pas. pecak.
. mencoba supaya pas. mecak.
cobaan gogoda, Cocobi (bahasa sedang dan bahasa Halus)
-
cobék coét.
coblos colok.
cocok1 akur. jamak2 arakur.
cocok2 cocog.
coklat coklat
colok colok.
. dicolok. dicolok. jamak2 dicarolok.
. mencolok. nyolok. jamak2 nyarolok
. tercolok. kacolok. jamak2 kacarolok.
-
contoh conto, umpama.
copot leupas, coplok.
corak kelir.
corét corét. jamak2 carorét.
. mencorét. nyorét. jamak2 nyarorét.
corét (banyak corétan) rocét.
corong corong.
-
cubit ciwit. jamak2 cariwit.
. mencubit. nyiwit. jamak2 nyariwit.
cuci kumbah, wasuh (bahasa halus). jamak2 karumbah, warasuh.
. mencuci ngumbah, ngawasuh. jamak2 ngarumbah, ngawarasuh.
cuci baju seuseuh. jamak2 sareuseuh.
. mencuci baju. nyeuseuh
cuci beras. isik.
. mencuci beras ngisikan. jamak2 ngarisikan.
-
cuci muka. sibeungeut, tamas (bahasa halus).
cuci baju. seuseuh
. cucian baju. seuseuhan (jamak).
. cuciannya. seuseuhanna.
. mencuci baju. nyeuseuh.
cucu incu (singkatan: cu), putu (bahasa halus).
cucuk cucuk. = duri.
cucur cuhcur.
-
cuil toél.
. dicuil. ditoél.
. mencuil. noél.
cukup cukup, cekap (bahasa halus), mahi. jamak2 marahi, carekap.
. mencukupi. nyukupan, nyekapan.
. Nama Desa di Kecamatan Caringin Kabupaten Garut.
. Nama Kota di Propinsi Jawa Barat. Cimahi.
. Nama Kecamatan di Cimahi. Cimahi (Selatan, tengah dan selatan).
. nama Kecamatan di Kuningan. Cimahi.
-
cukup (bilangannya/hitungannya). jejeg.
cukup (sudah memenuhi kebutuhan) cumpon, caos (bahasa halus).
cukur cukur, paras (bahasa halus). jamak2 carukur. pararas.
. dicukur. dicukur.
. bercukur. nyukur.
. mencukuri. nyukuran.
-
culik culik. jamak2 carulik.
. menculik. nyulik. jamak2 nyarulik.
cuma ukur, baé, ngan, mung, wungkul.
cungkil congkél, cokél.
. mencungkil. nyongkél, nyokel. jamak2 nyarokél
curam lungkawing, gurawés.
curang licik.
curi badog, paok, paling.
. mencuri maok. maling.
curi (bahasa karawang) banjut.

D
dada dada.
dadak dadak. 1. mendadak. ngadadak.
dadap [elythrina lithosperma] dadap.
. Nama Désa di Kecamatan Campaka Kabupatén Cianjur. Cidadap.
. nama Kecamatan di Kota Bandung, dan Kabupatén Sukabumi. Cidadap.
dadap serep [elythrina subumbrans hassk. merr.] dadap lesang, dadap limit, dadap minyak.
dadung dadung, tambang gedé.
-
daérah daérah, wewengkon, tatar, wilayah, lelewek, mandala.
daftar daptar.
. daftar 1. bahasa kasar sekali, 2. bahasa kasar, 3. bahasa sedang, 4. bahasa halus, 5. bahasa halus sekali, 6. bahasa anak-anak, 7. bahasa penengah.
.. adik. 2. adi. 3. adi. 4. rayi, rai.
.. adu. 2. adu. 3. adu. 4. aben.
.. ajar. 2. ajar. 3. ajar. 4.wulang, wuruk.
.. aju. 2. aju. 3. ajeng. 4. ajeng.
.. anak. 2. anak. 3. pun anak. 4. putra, tuang putra. 
.. asal. 2. asal. 3. kawit. 4. kawit.
-
.. baju. 2. baju. 3. baju. 4. raksukan, anggoan. 6.acuk.
.. belum. 2. acan,tacan, encan. 3. teu acan. 4. teu acan.
.. berdiri. 2. tangtung. 3. tangtung. 4. adeg, ngadeg. 6. tatih.
.. béda. 2. béda. 3. bénten. 4. bénten.
-
.. kakék. 2. aki. 3. pun aki. 4. éyang, tuan éyang.
.. kencing. 2. kiih. 3. kahampangan. 4. kahampangan. 6. pipis, wiwis.
.. makan. 1. nyatu, hakan. 2. dahar. 3. neda. 4. tuang. 6. emam, mamam.
.. mandi. 2. mandi. 3. mandi. 4. siram. 6. ibak.
.. masuk. 2. abus,asup. 3. lebet, 4. lebet.
.. mata. 2. panon. 3. panon. 4. soca.
-
.. perempuan. 2. awewe. 3. awewe. 4. istri.
.. uang. 2. duit. 3. artos. 4. artos. 6. cicis.
dagang dagang, icalan (bahasa halus). jamak2 daragang.
dagu gado, angkeut (bahasa halus). jamak2 garado, arangkeut.
dagu (ke depan) cadok
dahaga halahab, hanaang.
-
dahak reuhak, riak (bahasa halus).
. mendahak. ngareuhak.
. berdahak. reuhakan.
. beberapa kali mendahak. ruhak-reuhak.
dahi tarang, taar (bahasa halus).
dahan kering. pangpung.
dahaga halabhab, hanaang. =haus
dahulu baréto, baheula, kapungkur (bahasa halus). jamak2 bahareula.
. mendahulukan. mihilakeun.
-
dalam jero, lebet (bahasa halus). lihat isi.
. di dalam. di jero, di lebet.
~ baca dulu di dalam hati!
~ ~ baca heula di Jero haté!
. diberi lebih dalam lagi. jeroan.
. lawan kata. déét. = dangkal.
damai tengtrem. jamak2 tarengtem.
damar [Agathis dammara Warb] ki damar.
damping réndéng.
. berdampingan. ngaréndéng.
dan sarta, tur, ogé, jeung, sareng (bahasa halus). lihat tambah.
. jamak2, berduaan atau lebih. sasarengan.
dan sebagainya (dsb.) jeung sajabana (jsb.)
-
danau situ. =telaga=situ.
. danau yang ada di Jawa Barat (tempat wisata).
.. 1. Situ Bagendit di Kabupatén Garut
.. 2. Situ Cangkuang di Kabupatén Garut
.. 3. Situ Ciburuy di Kabupatén Bandung Kulon
.. 4. Situ Cileunca di Kabupatén Bandung
.. 5. Situ Gede di kota Tasikmalaya
.. 6. Situ Lido di Kabupatén Sukabumi
.. 7. Situ Panjalu di Kabupatén Ciamis
.. 8. Situ Patenggang di Kabupatén Bandung
.. 9. Situ Sangiang di Kabupatén Majalengka
-
. Nama Kecamatan di Kabupatén Sumedang. Cisitu.
. Baris ke tujuh lagu Bubuy Bulan. Situ Ciburuy.
danau alam talaga, situhiang.
-
dandan (bahasa halus) dangdos.
. mendandani. ngadangdosan.
. berdandan, memperbaiki. ngadangdosan.
. didandani, diperbaiki. didangdosaan.
. dandanan. dangdosanan.
-
dandan (bahasa kasar) dangdan.
. mendandani. ngadangdanan.
. berdandan, memperbaiki. ngadangdan.
. didandani. didangdanan.
. dandanan. dangdanan.
dandang langseng, sééng.
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Bogor. Cisééng .
-
dangkal déét. jamak2 daréét.
. lawan kata. jero = dalam.
dapat1 (bahasa halus) tiasa, iasa, yasa.
dapat1 (bahasa kasar) bisa, belul.
dapat1 (bahasa kasar sekali) begug, becus.
-
dapat2 beunang, kenging (bahasa halus). jamak2 bareunang, karenging. lihat boléh.
. didapatkan. dibeunangkeun, dikengingkeun.
. mendapat. meunang, kenging. jamak2 mareunang, karenging. lihat menang.
. mendapatkan. meunangkeun, ngengingkeun.
dapur dapur (bahasa kasar), pawon (bahasa halus dan sedang).
. jamak2 darapur, parawon.
-
darah getih. jamak2 garetih.
. berdarah. getihan. jamak2 garetihan.
. penyakit yang mengeluarkan darah (perempuan). ngagetih.
darah beku. marus.
dari ti, tina, kawit.
~ Kakek saya dari Cianjur. Aki kuring ti Cianjur.
-
dari mana timanten.
daripada manan, tinimbang, tibatan, batan.
~ daripada main lebih baik belajar. batan ulin mending diajar.
dari tadi titadi.
datar rata.
datang (bahasa kasar) datang. jamak2 daratang.
. datangnya. datangna. jamak2 daratangna.
. didatangi, didatangan.
. didatangkan. didatangkeun.
. kata antar untuk datang. jol. jol datang.
. mendatangkan. ngadatangkeun.
-
datang (bahasa halus) sumping.
. selamat datang {welcome} wilujeng sumping.
datang (bahasa halus sekali) rawuh.
datang (bahasa sedang) dongkap.
datang tiba-tiba torojol. aktif norojol
~ Masih pagi sekali dia sudah datang nyampeur. Isuk keneh pisan manehna geus norojol nyampeur.
datangi jugjug. 1. mendatangi. ngajugjug.
datangi tempat lawan. jorag, ontrog. 1. mendatangi. ngajorag, ngontrog.
-
daun daun.
. jamak2 daraun.
. berdaun. daunan, ngabogaan daun, aya daunan, jadi daunna.
. Nama Kecamatan di Kabupaten Cianjur. Kecamatan Cidaun.
daun kelapa kering. barangbang, kakari, baralak.
daun kering. kalakay.
-
daun muda pucuk. jamak2 parucuk.
daun muda gebang (Coryphautan) pondoh.
. Nama Jalan/tempat di Désa Cinunuk Kecamatan Cileunyi Kabupatén Bandung.
daun pisang kering. kararas.
daun sendok (plantago mayor l.) ki urat, ceuli, osuli uncal.
dawat mangsi. =tinta
daya tanaga, kakuatan.
-
debar ratug.
debat sawala.
debu kebul. jamak2 karebul
dedak huut.
degung (gamelan sunda) degung.
deham déhém. melakukan deham. ngadéhém.
dekam dekem.
. mendekam. ngadekem.
-
dekat (kata sifat) caket (bahasa halus dan sedang). jamak2 caraket.
. berdekatan. pacaket.
. dari dekat. ti kacaketan. jamak2 ti caraketan.
. dekat sekali. caket pisan. jamak2 caraket pisan
. dekat-dekat. caket-caket.
. dekati. caketan. jamak2 caraketan.
. dekatkan (kata kerja) caketkeun. jamak2 caraketkeun.
-
. dekatnya. caketna. jamak2 caraketna.
. didekat. caket.
. didekati (kata kerja) dicaketan. jamak2 caraketan.
. didekatkan (kata kerja) dicaketkeun. jamak2 dicaraketkeun.
. deudeukeutan++
. kedekatan. kacaketan.
-
. lawan kata tebih = jauh.
. mendekat (kata kerja) nyaket. jamak2 nyaraket.
. mendekati (kata kerja) nyaketan. jamak2 nyaraketan.
-
. mendekatkan (kata kerja) nyaketkeun. jamak2 nyaraketkeun.
. menolong mendekatkan. mangdeukeutkeun.
. pendekatan++
. terdekat (kata sifat) pangcaketna. jamak2 pangcaraketna.
. tolong dekatkan. pangcaketkeun
-
dekat (kata sifat) deukeut (bahasa kasar). jamak2 dareukeut.
. berdekatan. padekeut.
. dari dekat. ti kadekeutan. jamak2 ti kadareukeutan.
. dekat sekali. deukeut pisan. jamak2 dareukeut pisan.
. dekat-dekat. deukeut-deukeut.
. dekati. deukeutan. jamak2 dareukeutan.
. dekatkan (kata kerja) deukeutkeun. jamak2 dareukeutkeun.
-
. dekatnya. deukeutna. jamak2 dareukeutna.
. didekat. deukeut.
. didekati (kata kerja) dideukeutan. jamak2 didareukeutan.
. didekatkan (kata kerja) dideukeutkeun.
. jamak2 didareukeutkeun.
. kedekatan. kadeukeutan.
-
. mendekat (kata kerja) ngadeukeut, nyaket.
.. jamak2 ngadarakeut, nyaraket.
. lawan kata jauh (bahasa kasar), tebih (bahasa halus dan sedang) = jauh.
. mendekati (kata kerja) ngadeukeutan, nyaketan.
.. jamak2 ngadareukeutan, nyaraketan.
-
. mendekatkan (kata kerja) ngadekeutkeun.
.. jamak2 ngadareukeutkeun.
. menolong mendekatkan. mangdeukeutkeun.
. pendekatan++
. terdekat (kata sifat) pangdeukeutna.
.. jamak2 pangdareukeutna.
. tolong dekatkan. pangdeukeutkeun.
-
dekat landes.
. keluarga dekat. baraya landes.
delapan (8) {eight} dalapan.
delapan tahun. sawindu.
delima [Punica granatum] dalima
demam muriang (bahasa kasar dan sedang), nyenyepan (bahasa halus).
.. jamak2 maruriang. = meriang.
demi demi.
demikian kitu. jamak2 karitu
-
dengan reujeung, eujeung, jeung, sinareng. lihat dan, tambah.
dengan (bahasa halus) sareng, miwah.
dengar (bahasa kasar) déngé, reungeu, pireng.
. dengar-dengar. dedengean.
. dengarkan. déngékeun, reungeukeun.
. didengarkan. didéngékeun.
. mendengar. ngadéngé, ngareungeu.
. mendengarkan ngadéngékeun, ngarengeukeun.
-
. mendengarkan. ngadédéngékeun, ngareungeukeun.
. segala yang terdengar. dédéngéan, reureungeuan, rurunguan.
. terdengar. kadéngé, kareungeu.
. pendengaran. pangdéngé, pangreungeu, pangrungu.
. lawan kata torék, teu ngadéngé.
-
dengar (bahasa sedang) kuping.
. dengar-dengar. kukupingan.
. dengarkan. kupingkeun.
. didengakan. dikupingkeun.
. kuping dalam bahasa indonesia=telinga.
. mendengar. nguping.
. mendengarkan ngupingkeun.
. pendengaran. panguping.
. terdengar. kakuping.
. segala yang terdengar. kukupingan.
. lawan kata. teu nguping.
-
dengar (bahasa halus) dangu, piharsa atau piarsa.
. dengar-dengar. dadanguan.
. dengarkan. dangukeun.
. didengarkan. didangukeun
. mendengar. ngadangu, miharsa atau miarsa.
. mendengarkan. ngadangukeun.
. terdengar. kadangu.
. pendengaran. pangdangu.
. yang mendengarkan. pamiarsa, anu ngadangukeun.
. lawan kata. teu ngadangu.
-
dengar (dengan penuh seksama) bandung.
. didengarkan. dibandungan.
. mendengarkan. ngabandungan.
~ Murid sedang mendengarkan Gurunya. Murid eukeur ngabandungan Guruna.
. Nama Kabupatén di Provinsi Jawa Barat. Kabupatén Bandung.
.. berdiri tanggal 20 April 1641.
.. www.bandungkab.go.id
-
. Nama Kabupatén di Provinsi Jawa Barat.
.. Kabupatén Bandung Barat .
... berdiri tanggal 2 Januari 2007
... http://www.bandungbaratkab.go.id
. Nama kota di Provinsi Jawa Barat. Kota Bandung.
.. berdiri tanggal 25 September 1810.
.. http://bandung.go.id/
-
denging jelengeng mendenging.
. mendenging. ngajelengéng
dengkul tuur. jamak2 taluur.
dengkur kérék. jamak2 karérék.
. mendengkur. ngérék. jamak2 ngarérék.
-
depa deupa.
. sedepa. sedeupa.
depan hareup, payun (bahasa halus).
. berhadapan. pahareup-hareup, papayun-payun.
dermawan béréhan.
derak derekdek. 1. berderak. ngaderekdek.
-
derum (berlutut dng kedua kaki depan atau dng keempat kakinya: kerbau, lembu) derum.
. Nama Désa di Kecamatan Caringin Kabupatén Bogor.
désak sedek, séréd, desek.
. menDésak. nyedek, nyered, ngadesek.
. teDésak. kasedek, kaséréd, kadesek.
~ Terdésak oléh godaan sétan. Kaséréd ku gogoda sétan.
-
déndéng dééng, kéré.
désa désa, lembur.
. peDésaan. paDésaan.
déwasa balég. jamak2 baraleg.
-
dhuhur lohor.
di di, dina.
. di sawah. di sawah.
. di kebun. di kebon.
. di langit. di langit.
. di sekolah. di sakola.
-
di1-. di-. awalan membentuk kata kerja aktif yang berarti,
, melakukan kerja tersebut.
. dibakar. diduruk, dibeuleum. jamak2 didaruruk, di bareuleum.
. dibuat. dijieun, didamel (bahasa halus). jamak2 dijarieun, didaramel.
. dilihat. ditingali
. dililit. dibeulit. jamak2 dibareulit.
. dipakai. dipaké, dianggo (bahasa halus). jamak2 diparake, diaranggo.
. dipompa. dikompa.
-
di2- di-. awalan membentuk kata kerja pasif yang berarti kena pekerjaan tersebut.
. diambil. dicokot, dicandak (bahasa halus).
. dibawa. dibawa.
. dipukul. diteungeul.
-
di3- di-. awalan membentuk kata benda menjadi kata kerja aktif,
, yang berarti memakai tersebut.
. dicelana. dicalana, dilancingan.
. disamping. disamping.
. disanggul. di sanggul.
-
di4-. awalan membentuk kata benda menjadi kata kerja pasif yang berarti kena pekerjaan tersebut.
. dicangkul. dipacul.
. digunting. digunting.
-
dia manéhna, anjeunna, mantenna (bahasa halus).
. kalian maranéh, aranjeun, haridep. Jamak2.
dialék lentong.jamak2 lalentong.
diam (bahasa halus) calik. jamak2 caralik.
. mendiami, menduduki. nyalikan. jamak2 nyaralikan.
-
diam (bahasa halus sekali) linggih. jamak3 lalingih.
. mendiami. ngalinggihan
diam (bahasa kasar dan bahasa sedang) cicing. jamak2 caricing.
~ Harus diam di rumah. kudu cicing di imah.
. diamkan. cicingkeun. jamak2 caricingkeun.
. didiami. dicicingan. jamak2 dicaricingan.
. didiamkan. dicicingkeun. jamak2 dicaricingkeun.
. mendiami. nyicingan. Jamak2 nyaricingan.
. mendiamkan. nyicingkeun. Jamak2 nyaricingkeun.
. tempat untuk mendiami. panyicingan.
. tolong diamkan. pangnyicingkeun.
-
diam (bahasa kasar sekali) jedog, ngajedog.
diam (makanan ditenggorokan) pelag, kabuhulan.
diam (sambil berpikir) huleng. jamak2 haruleng.
. aktif. ngahuleng. jamak2 ngaharuleng.
diam (tidak bersuara) jempé. jamak2 jarempé.
-
diang duru, déang (bahasa halus).
. berdiang. siduru, sidéang.
diantara diantara.
diatas diluhur, luhureun. jamak2 dilaluhur. lihat atas.
dibawah dihandap, handapeun.
. semuanya dibawah jamak2. diharandap. lihat bawah.
-
didih golak. jamak2 garolak.
. dididikan. digolakkeun.
. didihkan. golakkeun.
. mendidih. ngagolak.jamak2 ngagarolak.
. mendidihkan. ngagolakkeun.
didik wuruk, atik.
. mendidik, ngatik. Pendidikan atikan.
~ Membangun lembaga pendidikan. Ngawangun lembaga atikan.
~ Tidak rajin mendidik masyarakat. henteu getol ngatik masarakat
-
dijelaskan. dijelaskkeun, diécéskeun, dijentrékeun.
dikelilingi dikubeng
dikit eutik, kedik (bahasa halus). lihat sedikit.
dikit sekali. ménél.
dilakukan dilakonan.
diléparkan dialungkeun, dibalangkeun, dibalédogkeun.
dinas dines. jamak2 darines.
-
dingin1 tiis (untuk benda). jamak2 tariis.
. beri dingin. tiisan.
. dinginkan. tiiskeun.
. kedinginan. katiisan. jamak2 katariisan.
. mendinginkan. niiskeun. nariiskeun
. tempat untuk beristirahat (dingin dan sunyi). paniisan.
-
dingin2 tiris (untuk suhu).
dingklik jojodog.
dipakai (kata kerja) dipaké. lihat pakai.
diperbaiki diomean.
diri1 diri, manéh, salira (bahasa halus).
. membiasakan diri. membiasakan manéh.
-
diri2 tangtung, adeg (bahasa halus).
. didirikan. diadegkeun
. mendirikan. nantungkeun, ngadegkeun.
disana diditu. lihat sana.
disebabkan pédah.
diséntri tajam.
disini didieu. lihat sini.
-
do (tangga nada ke I) da
do'a du'a. jamak2 daru'a.
. mendo'a. ngadu'a. jamak2 ngadaru'a.
. mendo'akan. ngadu'akeun. jamak2 ngadaru'akeun.
~ Mendo'akan supaya cepat sehat. ngadu'akeun sing enggal cageur.
doang wungkul.
dompét lokét.
dongkol jéngkél, keuheul.
-
dorong dorong, sorong. jamak2 darorong
. didorong. didorong. jamak2 didarorong.
. mendorong. ngadorong. jamak2 ngadarorong.
. menolong mendorongkan. mangdorongkeun.
. tolong dorongkan. pangdorongkeun.
Mobil mogok sedang didorong oléh tiga orang.
mobil mogok keur didarorong ku tilu urang.
. dorongan. dorongan.
. dorong-mendorong, saling dorong. silih dorong.
-
. mendorong. ngadorong. jamak2 ngadarorong.
~ Anak-anak sedang mendorong mobil mogok. Barudak keur ngadarorong mobil mogok.
. mendorongkan. ngadorongkeun. jamak2 ngadororongkeun.
. pendorong. anu ngadorong. jamak2 anu ngadarorong.
. terdorong. kadorong. jamak2 kadarorong.
~ Meja terdorong oléh yang mengantri. Meja Kadarorong ku nu ngantri.
dorong dengan kaki. jejek. 1. mendorong. ngajejek.
dosa dosa, kalepatan (bahasa halus), doraka.
-
dua (2) dua. jamak2 darua.
. berdua. duaan. jamak2 daruaan.
. berduaan. paduduaan.
. dua belas. dua belas.
. dua puluh. dua puluh.
. dua puluh lima. salawe, dua puluh lima.
. dua puluh satu. salikur.
. dua puluh dua. dualikur.
. kedua. kadua. jamak2 kadaruan.
. satu, dua, tiga {one, two, three}. hiji, dua, tilu.
. seperdua. saperdua, satengah.
. untuk berdua. duaaneun
dua belas (12), selosin. salosin, dua belas.
dua puluh (20). sakodi, dua puluh.
-
dua puluh satu (21). salikur, dua puluh hiji.
dua puluh dua (22). dualikur, dua puluh dua.
dua puluh lima (25). limalikur, salawé, dua puluh lima.
duduk (bahasa halus) calik. jamak2 caralik. Gék calik. 1. mendudukkan. nyalikkeun.
duduk (bahasa halus sekali) linggih. Gék linggih.
-
duduk (bahasa kasar dan bahasa sedang) diuk. jamak2 dariuk.
. kata antar untuk diuk. gék. gék diuk.
duduk (bahasa sunda kuno) dépok
. tempat duduk. padépokan.
. Nama Kota Madya di Propinsi Jawa Barat. Dépok
duduk diatas bahu. punggu.
. mendudukan diatas bahu. munggu.
. didudukan diatas bahu. dipunggu
duduk kaki dilipat dua-duanya dibawah paha. sila.
duduk perempuan kaki dilipat ke pinggir dibawah paha. émok.
-
duga sangka, duga, sangki (bahasa halus), kinten (bahasa halus).
. menduga. nyangka, nyangki.
dugaan sangkaan.
duku (Lansium domesticum) dukuh
dukung rojong. jamak2 rarojong.
. didukung. dirojong.
. dukungan. rojongan.
. mendukung. ngarojong. Jamak2 ngararojong
.. Mendukung kegiatan 17 agustusan. Ngarojong kagiatan 17 Agustusan.
-
dulu baheula, kapungkur (bahasa halus), heula, bareto.
. paling dulu. pangbaheula.
~ Karya sastra sunda paling dulu abad 16.
~ ~ Karya sastra sunda pangbaheulana abad 16.
. nanti dulu. ké heula.
. lebih dulu. ti payun.
.. Silahkan lebih dulu. Mangga ti payun.
-
dulunya baheulana.
dunia dunya.
. lawan kata akhérat. ahérat.
. sedunia. sadunya.
dupa menyan. =kemenyan.
durhaka doraka.
duri cucuk. jamak2 carucuk.
-
duri ikan termakan dan diam di tenggorokan. kabeureuyan
durian [durio zibethinus] durian, durén, kadu. jamak2 karadu.
. Bunga durian. olohok.
. Nama Désa dan Kecamatan Kabupatén Cianjur.
.. Desa Cikadu dan Kecamatan Cikadu.
. Nama Désa di Kecamatan Sindangkerta Kabupatén Bandung Barat.
.. Cikadu.
. Nama Kecamatan di Cianjur. Cikadu.
. Nama sungai di Kota Bandung. Cidurian.
dusta wadul, bohong.
duyun aleut.
. berduyun-duyun. ngaleut.

E
ejan heujeun. 1. mengejan. ngaheujeun.
elang heulang.
. Nama Désa di Kecamatan Ciparay Kabupatén Bandung.
elus usap. jamak2 arusap.
emak ema.
-
emas emas.
. Nama Desa dan Kecamatan di Kabupaten Sukabumi.
. Nama Kecamatan di Cianjur. Ciemas.
embun ibun.
emosi amarah.
empat (4) {for} opat.
. berempat opatan.
. empat, lima, enam {for, five, six}. opat, lima, genep.
. perempatan parapatan.
. seperempat saparapat.
-
empat belas meter persegi. sabata, opat welas meter pasagi.
empat puluh (40). saraju (biasanya menghitung ikan), opat puluh.
empedu hamperu.
empuk hipu, emoy, beyé. jamak2 haripu.
-
enam (6) {six} genep.
. enam puluh {sixty}. genep puluh.
. enam belas {sixteen} genap welas.
. berenam. genepan.
enam puluh sawidak.
enau (arenga saccharifera) kawung.
. bunga enau. pengis.
. buah enau, kolang-kaling. caruluk, cangkaleng.
. pohon enau yang sudah tidah berbuah. bogor.
.. nama Kabupatén dan kotamadya di propinsi jawa barat. Bogor.
-
enek seueul.
encok incok. jamak2 arincok
endap tamper. jamak2 taramper.
. mengendap. namper.
enggak moal. jamak2 maroal.
enggan wegah. jamak2 waregah.
-
enggang [Aceros plicatus subruficollis] rangkong.
engkau manéh, silaing, anjeun, hideup.
eram sileungleum, nyileungleum.
erti arti.
. mengerti. ngarti, ngartos (bahasa halus).

é
écéng [limnocharis flava] écéng.
écéng gondok [eichornia crassipes] écéng gondok.
écér écér, kécér, kéténg.
égois aing-aingan.
éja éjah.
-
éjék poyok.
ékor buntut. 1. berékor. buntutan.
éksak pasti, tangtu, tangtos (bahasa halus), puguh.
élak cingcet, kelid. jamak2 caringcet.
. mengélak. nyingcet, ngelid.
-
élang [falco pondicerianus] heulang.
. elang hitam [Spilornis cheela] heulang hideung.
. elang putih [Haliastur indus intermedius] heulang bodas.
élok alus, sae (bahasa halus). jamak2 aralus, sarae.
. membuat elok. ngalusan, nyaean.
énak ngeunah, genah, raos (halus).
. keénakan. kangeunahan.
. seénaknya. sangeunahna.
. cicipi. raosan. lihat rasa.
-
éncér éncér.
. mengéncérkan. ngéncérkeun
éncok incok.
éréksi celegeng.
. menjadi éréksi. nyelegeng.
ésok isukan.
éxsim késrék.

F
fa (tangga nada ke empat) ti.
fathah (tanda suara a dalam abjad Arab) jabar.
fitnah pitnah atau pitenah.
fonologi (kata benda) {phonology} fonologi.
. Fonologi ilmu berkenaan suara bahasa. Fonologi élmu ngenaan sora basa.
. ilmu fonolgi. élmu fonologi.
furnitur mebel, mebeler

G
gaak { a crow} gaak.
. suara gaak. ngelak.
gabah bangsal.
gabung kantét.
. digabungkan. di kantétkeun.
gabus (ikan) bogo. http://id.wikipedia.org/wiki/Ikan_gabus
. Nama Désa di Kecamatan Darmaraja Kabupatén sumedang. Cibogo.
. Nama Désa di Kecamatan Padahérang Kabupatén Bandung.
. Nama Kecamatan di Kabupatén Subang. Cibogo.
-
gadai gadé. jamak2 garadé.
. digadai. digadé.
. digadaikan. digadékeun. jamak2 digaradékeun.
. jamak4. guda-gade.
. menggadai. ngagadé.
. menggadaikan. ngagadékeun. jamak2 ngagaradékeun.
. pegadaian. pagadéan, pakgadé, tempat gadé.
-
gading gading.
gadis parawan, mojang, wanoja.
gado tambul.
gaduh gandeng, baribin (bahasa halus). jamak2 garandeng.
gadung [Dioscorea hispida] gadung.
. Nama Désa di Kecamatan Cibeunying Kaler Kota Bandung. Cigadung.
-
gagal bolay.
gagang cangkul. doran.
gagang golok. pérah.
gagang senapan. pohpor.
gagap. arap'ap-eureup'eup.
gagu pireu, pégo, teu bisa ngomong.
gajah [Elephas Maximus] gajah.
. anak gajah ménél.
-
gaji gajih. lihat lemak.
galah gantar.
galak galak, harak. jamak2 garalak, hararak
gali gali, kali..
-
gambar gambar. jamak2 garambar. 1. menggambar. ngagambar.
gambir[Uncaria gambir] gambir.
gampang (bahasa halus dan bahasa sedang) gampil.jamak garampil.
gampang (bahasa kasar) gampang, babari, céték. jamak2 garampang.
gampang bangun dari tidur. goréjag.
gampang marah. baranggasan.
gampang menangis. épésmé'ér.
gampang sakit. berewit, ririwit.
gampang tergoda. élodan
gamelan (seperangkat alat musik) gamelan.
. Gamelan Bali.
. Gamelan Jawa.
. Gamelan Sunda.
-
ganas kejem, telenges.
. ganas dalam bahasa sunda = nanas=nenas.
gandaria [Bouea macrophylla] gandaria.
gandarusa [justicia gendarussa l. burm. f.] handarusa.
gangu ganggu.
. menganggu. ngaganggu.
. apa-apa yang yang mengganggu. gangguan.
. diganggu. diganggu.
-
ganjal ganjel.
. mengganjal. ngaganjel.
ganjil (bilangan) gangsal.
.lawan kata genap. sabalikna jangkep.
ganjil ahéng. jamak2 araheng.
ganteng kasep. jamak2 karasep. = tampan.
. mempunyai perasaan ganteng. gumasép
-
ganti ganti, genti, gentos (bahasa halus). jamak2 garanti, garentos.
. mengganti. ngaganti, ngagentos.
. berganti. paganti, pagentos.
nama Désa di Désa/kelurahan di Kecamatan Coblong Kota Bandung. Cipaganti.
gantung gayot.
gapura kaca-kaca.
-
garam uyah, garem.
. memberi garam. ngauyahan.
garang galak.
garap garap.
. menggarap. ngagarap.
garis garis, gurat.
garpu garpu.
garuda garuda, galudra.
garuk garo. jamak2 gagaro.
. menggaruk. ngagaro.
-
gasing panggal.
gatal ateul. jamak2 arateul.
. nama Désa di Kecamatan Regol Kota Bandung. Ciateul.
gawang gawang.
gayam [Inocarpus edulis] (buahnya enak dimakan) gayam.
.. Nama Désa di Kecamatan Banjarsari Kabupatén Ciamis.
gayung gayung, siwur.
gayut gayot.
-
gebang (Coryphautan) gebang.
. Sigebang, di Kabupatén Cirebon.
gebrak gebrag.
gebuk gebug.
. menggebuk. ngagebuk.
. menggebuki. ngagebukan.
. gebukan. gebugan.
gedé gedé, ageung.
gedung gedong.
gegabah gagabah, léléwodéh, lalawora.
-
gelap poék peteng. jamak2 paroék.
gelap gulita poek mongkleng.
gelar jujuluk.
gelang geulang, pinggel (bahasa halus).
. karét gelang. karét geulang.
-
gelatik [Munia oryzivora] galatik.
. wawangsalan isinya gelatik :
.. manuk hawuk beureum suku. artinya burung kelabu merah kaki.
.. katingal keur imut leutik. artinya terlihat sedang senyum kecil.
geledah garadah, rahrah.
. menggeledah ngagaradah, ngarahrah.
geletak golér. jamak2 galolér. 1. menggeletak. ngagolér.
-
geli géték.
geliat kuliat. menggeliat. nguliat.
gelinding gorolong, géréléng.
. menggelinding. ngagorolong, ngagéréléng.
. nama Kelurahan di Kecamatan Régol Kota Bandung. Cigéréléng.
-
gelisah galisah, guligah. = resah.
gelitik élékéték. 1. menggelitik. ngélékéték. 2. digelitik. diélékéték.
gelondong golondong.
gelora galura.
gelung gelung, sanggul (bahasa halus). jamak2 garelung, saranggul. =sanggul
. digelung. digelung, disanggul. jamak2 digarelung, disaranggul.
-
gembala angon. jamak2 arangon.
. mengembala. ngangon.
gembira senang, gumbira, bungah, bingah (bahasa halus), atoh.
. jamak2 serenang, galumbira, barungah, baringah, aratoh.
gembos kempés.
gembul rewog. jamak2 rarewog.
gembung kembung.
-
gemerlap gurilap.
gemes gemes. jamak2 garemes.
gemetar dégdég, geter.
. menjadi gemetar. ngadégdég, ngageter.
gemilang gumilang.
gempa lini.
gemuk lintuh, bayuhyuh, busekel. jamak2 lalintuh.
gemuruh gumuruh.
-
genap jangkep. lawan kata : gangsal.
gendang kendang.
gendut bureuteu. jamak2 barureuteu, barucitreuk.
gendut (anak cacingan) bucitreuk.
genggam keupeul. jamak2 kareupeul. = kepal
. menggegam. ngeupeul. jamak2 ngareupeul
. digemgam. dikeupeul. jamak2 dikareupeul
. segenggam. sakeupeul.
genit centil.
genténg kenténg.
gentong gentong, buyung. = tempayan.
-
gerah hareudang, bayeungyang.
geraham careham.
gerak usik, obah. jamak2 arusik.
gerak terus (tentang anak sedang bermain) pijah.
. bergerak. mijah.
gerakan ékor. képot.
. menggerak-gerakkan ékor. kupat-képot.
-
geraknya badan obahna awak. kata kerja aktif untuk badan :
. berdiri. nantung.
. bersandar. nyarandé.
. duduk. diuk.
. merangkak. ngorondang atau ngarandang.
-
. sujud. sujud.
. telungkup. nangkuban.
. terlentang. nangkarak.
. tiarap. ngadapang.
. tiarap (maju) ngalangsud).
-
geraknya kaki obahna suku. kata kerja aktif untuk kaki :
. jingkat. jéngké.
. menendang. najong. berasal dari kata dasar tajong.
. menendang ke belakang. néjéh. berasal dari kata dasar téjéh.
. menendang tinggi keatas. nalapung. berasal dari kata dasar talapung.
. menginjak. nincak. berasal dari kata dasar tincak.
. menyépak. nyépak. berasal dari kata dasar sepak.
-
geraknya kepala obahna sirah. kata kerja aktif untuk kepala :
. géléng. gideg atawa godeg.
. géléng-géléng. gigideg atawa gogodeg.
. menengadah. tanggah.
. mengangguk. ungeuk.
. menoléh. ngalieuk.
. menunduk. tungkul.
. terkulai. ngaléhléh
-
geraknya mata obahna panon. kata kerja aktif untuk mata :
. melék. beunta.
. melihat. nempo.
. melirik. ngarérét.
. melotot. molotot.
. melotot (sambil marah), muncereng.
. mengedip. ngiceup.
. Mengintip. noong.
. merem. peureum.
-
geraknya mulut obahna sungut. kata kerja aktif untuk mulut :
. mangap. calangap.
. memoncong. manyun.
. mencibir. ngajebian.
. menganga. calangap.
-
. menyenggih. nyéréngeh.
. menyeringai. ngarenyoh.
. menutup mulut. balem.
. menyongnyong. manyun.
. senyum. imut.
. tawa. seuri.
-
geraknya tangan obahna leungeun. Kata kerja aktif untuk tangan :
. garuk-garuk. gagaro jamak2. dari kata dasar garo = garuk.
. garuk-garuk tak gatal (orang bingung atau kesal). gagaro teu ateul.
. melambai-melambai. gugupaijamak2. dari kata dasar gupai =lambai.
. melempar. ngalung. dari kata dasar alung = lempar.
. melempar (ke badan). malédog. dari kata dasar balédog = lempar.
. melipat. ngalipet. dari kata dasar lipet = lipet
. memancing. nguseup.
-
. membawa. mawa. berasal dari kata dasar bawa = bawa.
. membacok. ngadék. dari kata dasar kadek = bacok.
. membelah. meulah. dari kata dasar beulah = belah.
. membungkus. mungkus. dari kata dasar bungkus
-
. memegang, mengenggam. nyekel.
. memeluk. nangkeup. dari kata dasar tangkeup.
. memijit. mencét. dari kata dasar pencét.
. memijit-mijit. mencétan. dari kata dasar pencét.
. memukul(ke badan). neunggeul. dari kata dasar teungeul.
. memungut. mulung. dari kata dasar pulung.
-
. menakol(ke benda). nakol.
. menampar. nampiling, nyabok.
. menandatangan. neken, nawis (bahasa halus).
. menangkap. néwak.
. menangkap (yang dilemparkan). nyanggap.
. menangkis. nakis.
. menating. nanggeuy.
. menarik. metot. berasal dari kata dasar betot.
-
. mencambuk. mecut. berasal dari kata dasar pecut .
. mencakar. nyakar. berasal dari kata dasar cakar .
. mencakar. ngorowot++
. mencatat. nyatet.
. mencingcang. nyacag. berasal dari kata dasar cacag.
-
. mencubit. nyiwit. berasal dari kata dasar ciwit.
. mencubit (lebih besar dan kuat). ngajembél.
. mencuil. noél. berasal dari kata dasar toél.
. mencolék. nyolék. berasal dari kata dasar colék.
. mencolok. nyolok. berasal dari kata dasar colok.
. mencomot. nyomot. berasal dari kata dasar comot.
. mencungkil. nyokél. berasal dari kata dasar cokél.
-
. mendorong. ngadorong.
. menekan. neueul. berasal dari kata dasar teueul.
. menepuk. nepak. berasal dari kata dasar tepak.
. mengambil. nyokot. berasal dari kata dasar cokot.
. mengampelas. ngahampelas.
. mengangkat. ngajungjung, ngangkat.
-
. mengelus, mengusap. ngusap. berasal dari kata dasar usap.
. mengepal. meureup. berasal dari kata dasar peureup.
. mengepal (ada isinya). ngeupeul.
. mengepit. ngélék. berasal dari kata dasar kélék.
-
. menggapai, menjangkau. ngarongkong.
. menggenggam, memegang, nyekel.
. menggosok. ngagosok.
. menggunting. ngagunting.
. mengiprat. ngéprét.
. mengiris. nyiksik. berasal dari kata dasar siksik.
. mengusap, mengelus. ngusap.
-
. meninju, menonjok. ninju, nonjok.
. menjangkau, menggapai. ngarongkong.
. menjitak. néké. berasal dari kata dasar téké.
. menulis. nulis. berasal dari kata dasar tulis.
. menungkup. nungkup.
. menusuk. nojos.
. menunjuk. nunjuk. berasal dari kata dasar tunjuk.
. menuntun. nuntun. berasal dari kata dasar tuntun.
. menuntun. nuyun
-
. menyentil. nyintreuk. berasal dari kata dasar sinteuk.
. menyerut. nyugu. berasal dari kata dasar sugu.
. menyetrika. ngalicin.
. menyetir. nyetir.
. menyiram. nyimbeuh.
. menyisir. nyisir. berasal dari kata dasar sisir.
-
. meraba. nyabak. berasal dari kata dasar cabak.
. meremas. ngarames.
. merangkul. ngaléng.
. meraup. ngarawu. berasal dari kata dasar rawu.
. sedekap. sidakep.
. tepuk-tangan. keprok, emprak.
. tolak-pinggang. melak cangkéng
-
geram amek, ambek, carékan, seuseulan, bendu (bahasa halus).
gerbang gapura.
gergaji ragaji.
. digergaji. diragaji
. mengergaji. ngaragaji.
. tempat untuk menggergaji. pangragajian.
.. Nama Kampung Désa Kayu Ambon Kecamatan Lembang Kabupaten Bandung Barat.
-
gerhana samagaha.
gerhana bulan. samagaha bulan.
gerhana matahari. samagaha panonpoe.
gerigi régé. 1. bergerigi. rérégéan.
-
gerimis girimis.
gerinda gurinda.
gerobak gorobag.
gerombolon gorombolan.
gertak sentak. 1. menggertak nyentak.
gerutu kukulutus.
-
gesit cingceng. jamak2 caringceng.
getah geutah, leugeut.
getar geter, eundeur.
getol getol, leket.
-
géléng kepala godeg.
géléng-geléng kepala gogodeg jamak2.
géndong akod, gandong, géndong. jamak2 arakod, garandong.
. menggendong. ngakod, ngagandong.
-
géndong pakai kain panjang (bahasa kasar dan bahasa sedeng) ais. jamak2 arais.
. menggendong. ngais.
~ Sedang menggendong adi. keur ngais adi.
. yang di géndong. aisan.
géndong pakai kain panjang (bahasa halus) emban.
génjér {charis flava} génjér.
-
géologi (berasal dari bahasa latin) (kata benda) géologi.
. Ilmu berkenaan keadaan dalam tanah. élmu ngeunaan kaayaan jero taneuh.
. élmu berkenaan keadaan lapisan-lapiasan bumi tau tanah.
. Ilmu geologi. élmu geologi
.. artinya : élmu ngenaaan kaayaan lapisan-lapisan bumi atawa taneuh.
gésér gésér, ised, késér.
. menggeser. ngised, ngésér.
gésér sama kaki kesamping. tokér.
-
gigi huntu, waos (bahasa halus). jamak2 haruntu. tak bergigi lemong.
gigi patah pohang.
gigil dégdég. jamak2 darégdég.
. menggigil. ngadégdég.
gigil (karena dingin) hodhod.
. menggigil. ngahodhod.
-
gigit gégél.jamak2 garegel.
. digigit. digégél. jamak2 digarégél.
. menggigit. ngégél. jamak2 ngagarégél.
. tergigit. kagégél.
gigit (kuda) sogot. 1. menggigit (kuda). nyogot.
-
gila burung, gélo, édan, eusleum, palung, sinting.
gilas géléng. jamak2 garéléng.
. digilaskan. digéléngkeun.
. gelinding. géréléng. lihat gelinding.
. menggilas. ngagéléng.
. menggilaskan. ngagéléngkeun.
. tergilas. kagéléng.
-
gilir gilir.
giliran1 giliran.
giliran2-. eun-. kata benda + -eun.
. giliran Bapak. bapaeun.
. giliran barat. giliran kulon
. giliran ibu. indungeun.
. giliran kanan. giliran katuhu.
-
. giliran kiri. giliran kenca.
. giliran saya. déwékeun, kuringeun, abdieun, sim abdieun.
. giliran selatan. giliran kidul.
. giliran timur. giliran wétan.
. giliran utara. giliran kalér.
-
gimana kumaha. jamak2 karumaha.
gimana sehat kumaha damang.
ginjal ginjel, kabubuahan.
girang senang, gumbira, bungah, bingah, atoh. jamak2 serenang, galumbira, barungah, baringah, aratoh.
gitu kitu, kituh.
-
goblok, bodoh sekali. goblog. jamak2 garoblog.
. kegoblokan. kagoblogan. jamak2 kagaroblogan.
goda goda, doja. jamak2 garoda, daroja.
. godaan-godaan gogoda.
. menggoda. ngagoda.
. tergoda. kagoda.
-
godaan dodoja.
godok godog. jamak2 garodog. =rebus.
. menggodok, merebus. ngagodok.
golok bedog. jamak2 baredog.
. bahasa kirata : dibebed sina ngajedog. Artinya: diikat supaya diam (kebiasaan kalau golok dibawa diikat di pinggang).
gondok gondongeun, bareuh dina sisi beuheung jelema.
gondrong gondrong, jabrig.
gong goong.
-
goréng goréng.
. menggoréng. ngagoréng.
goréng tanpa minyak sangray.
. menggoréng tanpa minyak. nyangray. jamak2 nyalangray.
. baris kedua lagu bubuy bulan. Bubuy bulan sangray béntang.
-
gorés baréd. jamak2 bararéd.
gorobak gerobak.
gosok gosok, kosok.
gosok badan. ruru. jamak2 raruru.
. menggosok badan. ngaruru. jamak2 ngararuru.
-
gosong tutung. jamak2 tarutung.
goyang inggeung.
goyang (badan) géol, gitek.
. bergoyang. ngagéol, ngagitek. jamak2 ngagaréol, ngagaritek.
gramatika tatabasa.
-
gua guha.
. Nama Désa di Kecamatan Sukanagara di Kabupatén Cianjur. Ciguha.
gubernur gupernur.
guci guci.
gudang padi leuit.
gugup geumpeur.
-
gugur (musim) gugur.
. Nama Désa di Kecamatatan Parongpong Kabupatén Bandung Barat.
.. Cigugur Girang.
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Ciamis. Cigugur.
. Nama Kecamatan di Ciamis dan Kuningan. CiGugur.
gula gula.
-
guling guling. jamak2 garuling.
. digulingkan. digulingkeun. jamak2 di garulingkeun.
. jamak4 gulang-guling.
. (jamak4) ngaguling-gulingkeun.
. menggulingkan. ngagulingkeun. jamak2 ngagarulingkeun.
guling (bantal panjang dan bulat) guguling, pepedek (bahasa halus)
gulita mongkleng.
. gelap gulita. poek mongkleng.
gulung golong. jamak2 garolong.
. digulung. digolong. jamak2 digarolong.
. menggulung. ngagolong. jamak2 ngagarolong.
-
guna guna. jamak2 garuna.
. digunakan. digunakeun.
. menggunakeun. ngagunakeun. jamak2 ngagarunakeun.
.. Tidak menggunakan mesin. Henteu ngagunakeun mesin.
gunakan gunakeun.
-
guncang oyag, inggeung.
gundul gundul, dugul, bolenang, purutul, teu buluan. jamak2 darugul.
gunting gunting.
. digunting. digunting.
. menggunting. ngagunting.
guntur guludug.
-
gunung gunung.
. menggunung. ngagunung.
. pegunungan. pagunungan.
. Nama-nama tempat yang memakai kata gunung:
.. Gunung sabeulah. lihat sebelah.
.. Gunung lipung.
.. Gunung roay.
.. Gunung sari.
-
.. Gunung gadog.
.. Gunung pereng.
.. Gunung awi.
.. Gunung jambé.
.. Gunung putat.
.. Gunung Ki-Cau.
.. Gunung Pongpok.
-
gunung kecil hunyur.
gunung (kakinya) tutugan.
gunung kecil dan rendah. pasir. = bukit.
. Nama Blok di Désa Jelegong Kecamatan Rancaékék Kabupatén Bandung. Cipasir.
. digunakan untuk nama tempat atau daerah.
.. Pasir Angin. lihat angin
.. Pasir Biru. lihat biru.
-
.. Pasir Endah. lihat indah.
.. Pasir Jambu. lihat jambu.
.. Pasir Jati. lihat jati.
.. Pasir Halang. lihat halang.
.. Pasir Kaliki. Kaliki = ++
... Nama Désa di Kecamatan Cicendo Kota Bandung. Pasir Kaliki.
-
.. Pasir Mulya. lihat mulia.
.. Pasir Muncang. lihat kemiri.
.. Pasir Langu. langu= ...
.. Pasir Layung. lihat lembayung.
... nama Désa di Kecamatan Cisarua Kabupatén Bandung Barat.
-
gurau heureuy, gonjak, guyon, ocon. jamak2 hareureuy, garuyon
gurih pelem. jamak2 parelem.
guru guru, tukang ngajar.
. Kirata : gugu dan ditiru artinya : harus turut (dipatuhi) dan ditiru (dicontoh)
guruh guruh, guludug.
gusar amek, ambek, carékan, seuseulan, bendu (bahasa halus).
gusi gugusi, caheum.
. Nama Désa di Kecamatan Kiaracondong Kotamadya Bandung. Cicaheum.
gusur gusur. 1. menggusur. ngagusur.
guyon ocon.

H
hadap hareup. 1. menghadapi. nyangharapeun. lihat depan.
hadir aya, hadir
habis béak, séép (bahasa halus), cacap.
. menghabiskan, menghabisi méakkeun, nyéépkeun.
. keburu habis. béakeun.
. habis-habisan. bébéakan, séséépan.
habis modal. potol.
habis sama sekali. ledis, korédas, béak pisan.
habis semuanya. bébéakan.
habis tenaga (jalan kaki) mopo.
-
hafal apal.
haid hed, kotoran, kareseban (bahasa halus).
haid (bahasa sedang) udur sasih.
hal hal, perkara, perkawis (bahasa Halus).
halaman1 (buku) kaca.
-
halaman2 (rumah) pakarangan.
. di halaman. di pakarangan.
. halaman depan. buruan.
. halaman belakang. pipir.
-
halangan (bahasa kasar) halangan, pinding.
. halangan. halangan.
. menghalangi. ngahalangan, mindingan.
. terhalang. kahalangan.
. penghalang. panghalang.
. Nama Désa di Kecamatan Cisarua Kabupatén Bandung Barat. Pasir Halang
-
halangan (bahasa halus dan bahasa halus) pamengan, pambengan.
halilintar kilat, gelap.
halis halis, kening (bahasa halus).
halus lemes. jamak2 lalemes.
~ Kulit perempuan lebih halus daripada laki-laki. Kulit awewe lewih lemes manan lalaki.
. Bahasa halus. Basa lemes.
. Bahasa halus sekali. Basa lemes pisan.
-
hambur awuntah.
hamil (bahasa kasar) reuneuh. jamak2 rareuneuh. = bunting.
hamil (bahasa halus) bobot, ngandeg.
hamil (bahasa sedang) kakandungan.
hampelas hampelas.
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Bandung Barat. Cihampelas.
hampir ampir, méh.
-
hancur ancur, ajur. jamak2 arancur.
. menghancurkan. ngancurkeun.
handuk anduk. jamak2 aranduk.
hangat haneut, baleuy.
. suasana hangat. haneuteun.
. waktu antara jam 7-9 pagi-pagi. wanci haneut moyan.
hangus tutung. jamak2 tarutung.
hantu jurig, ririwa.
hantu (burung) bueuk.
hanya (bahasa halus) namung, amung, mung.
hanya (bahasa kasar) ukur, ngan.
. punya pinsil hanya satu. boga patlot ngan hiji.
. hanya dia yang ikut. ngan manehna nu milu.
hanyut palid. jamak2 paralid.
. judul lagu sunda. Sorban palid. artinya sorban hanyut.
.. sorban Palid. http://www.index-of-mp3.com/get-download-sorban_palid.html
-
hafal apal. jamak2 arapal.
. dihafalkan. diapalkeun.
. hafalan. apalan.
. hafalkan. apalkeun.
. menghafal, menghafalkan. ngapalkeun.
hapus pupus. jamak2 parupus.
. penghapus. panghapus, pamupus.
. menghapus. mupus.
. semua dihapus. pupusan.
. dihapus. dihapus.
. terhapus. kahapus.
-
harap harep.
. harapan harepan.
. mengharap. ngaharep.
hardik sentak.
-
harga harga, pangaos (bahasa halus).
. dihargai. dihargaan.
. menghargai. ngahargaan.
. seharga. saharga, sapangaos.
harga diri. ajén.
. menghargai, menghormati. ngajénan. jamak2 ngarajénan.
-
hari poé, dinten (bahasa halus).
~ Dari hari ke hari umur kita berkurang.
~ ~ Ti poé ka poé umur urang ngurangan.
. dijemur. dipoé. jamak2 diparoe.
. nama hari (sunda kuno)
.. minggu. radite.
.. senin. soma.
.. selasa. anggara.
.. rabu. buda.
.. kamis. respati.
.. Jum'at. sukra.
.. Sabtu. Tumpek.
. sehari. sapoé, sadinten (bahasa halus)
. sehari-hari. sapopoé, sadidinten.
. sehari-harinya. sapopoena, sadidintenna
. sepanjang hari. sapopoé, sadidinten.
. sepanjang harinya. sapopoena, sadidintenna.
. menjemur. moé. jamak2 maroe.
hari lahir. wedal, weton (bahasa halus).
harimau maung, lodaya.
. nama Désa/Kelurahan dan Kecamatan di Kabupatén Bandung,
, Propinsi Jawa Barat. Cimaung.
. anak harimau. juag, aum.
-
harta pakaya.
harta-benda rajabrana.
harum seungit, wangi. jamak2 sareungit, warangi. =wangi.
harus kudu, kedah (bahasa halus). jamak2 karudu, karedah. =mesti
. diharuskan. dikudukeun, dikedahkeun.
. mengharuskan. ngudukeun, ngedahkeun.
. seharusnya. sawadina, sakuduna, sakedahna.
-
hasil hasil. jamak2 harasil.
hati haté, ati, angen, kalbu (asal dari bahasa Arab).
. kekasih. buah haté. buah ati.
. niat atau pikiran yang baik. hadé haté.
. iri, dengki, goréng hati (sapi, ayam dan lain-lain). goréng haté.
. pikirannya sama. sahaté.
. harapan besar. gédé haté.
-
hati (bahasa halus) manah.
hati (bahasa halus sekali. galih.
hati (bahasa kasar sekali) pucus.
hati-hati (bahasa kasar) ati-ati, gumati.
hati-hati (bahasa sedang dan bahasa halus) atos-atos.
haus halahab, hanaang.
-
hemat irit, rikrik.
hentakkan tangan (tali). kenyed.
hentakkan kaki. tenjrag. menghentakkan kaki. ténjrag.
henti eureun, lirén (bahasa halus). jamak2 areureun.
. berhenti. eureun.
~ Mobil berhenti dulu di salah satu bélokan. Mobil eureun heula di salah sahiji péngkolan.
. dihentikan. dieureunkeun.
. hentikan. eureunkeun.
. menghentikan. ngeureunkeun.
. terhentikan. kaeureunkeun
-
héboh guyur, gujrud, éar, geunjleung.
héran héran, helok, hemeng, hookeun. jamak2 harookkeun.
. ikut merasa heran. manghérankeun.
hérnia burut. jamak2 barurut.
héwan sato. 1. kelompok yang termasuk héwan. sasatoan.
héwani héwani, ngabogaan sifat seperti sato.
-
hias hias.
hibur hibur, lipur.
hiburan hiburan, panglipur, senang-senang.
hidangan idangan.
hidung irung, pangambung (bahasa halus). jamak2 arirung.
. baris 11 lagu Néng Geulis. irung mancung, pipi konéng.
.. artinya : hidung mancung, pipi konéng.
. hidung cacat di ujungnya. irung pongés.
. hidung mancung. Bangir.
. hidung pésék. demés.
-
hidung (bahasa kasar pisan) cungur.
hidup hirup, jumeneng (bahasa halus). jamak2 harirup.
. kehidupan. kahirupan.
. menghidupkan. ngahirupkeun.
hijau héjo. jamak2 hararéjo.
. memberi warna hijau, menjadi warna hijau. ngahéjoan
-
hijau sekali. héjo ngagedod.
hijau tua. héjo kolot.
hilang leungit, ical (bahasa halus), sirna, iles.
. menghilang. ngaleungit.
. menghilangkan. ngaleungitkeun, ngicalkeun.
. kehilangan. kaleungitan, kaicalan..
-
himpit dempét. jamak2 darempét.
. menghimpit. ngadempét. jamak2 ngadarempét.
. dihimpit. didempét. jamak2 didarempét.
. terhimpit. kadempét. jamak2 kadarempét.
hina hina, hina, laip (bahasa halus). jamak2 harina.
. menghina. ngahina. jamak2 ngaharina.
hinggap eunteup. jamak2 areunteup.
-
hisap sedot, seuseup. jamak2 saredot.
. mengisap. nyedot.
hitam hideung. jamak2 hararideung.
. Nama Désa di Kecamatan Parongpong Kabupatén Bandung Barat. Cihideung.
. Nama Kecamatan di Tasikmalaya. Cihideung.
-
hitam (bagian pada biji mata). hihideung.
. hitamnya (bagian pada biji mata). hihideungna.
hitam sekali. hideung lestreng, hideung cakeutreuk, hideung meles, hideung pisan.
hitam tua. hideung kolot.
-
hitung itung, bilang, étang (bahasa halus). jamak2 aritung, aretang.
. dihitu
. menghitung. ngitung, ngétang..
. menghitungi. ngitungan.
. memperhitungkan. balitungan.
. hitungan. itungan.
hitungan itungan, étangan
-
homonim kecap sangaran, kecap anu sarua tapi hartina béda..
. 1. bagian tengah pohon yang paling keras, 2. beli (bahasa halus). galeuh
. 1. laku, 2. maju, 3. payung. pajeng (bahasa halus).
. 1. lemak, 2. upah. gajih.
. 1. kuning, 2. kunyit. konéng.
. 1. tidur (bahasa anak-anak), 2. lapuk. bobo.
honjé (Etlingera hemisphaerica) honjé.
-
hormat hormat.
. menghormat. ngahormat.
hujan hujan. jamak2 harujan.
. kata antar untuk hujan. cur. Cur hujan.
. kehujanan. kahujanan.
. berhujan-hujan. huhujanan.
-
hujan berhenti. raat, lirén (bahasa halus).
hujan terus. ngecrek.
humor heureuy, guyon, banyol. jamak2 hareureuy, garuyon, baranyol.
huruf aksara, caraka, hurup.
. macam-macam huruf. cacarakan.
.. cacarakan Jawa aya 20 aksara.
.. cacarakan Latén aya 26 aksara.
.. cacarakan Sunda aya 25 aksara.
... 1. ha
... 2. na
... 3. ca
... 4. ra
... 5. ka
... 6. da
... 7. ta
... 8. sa
... 9. wa
... 10. la
... 11. pa
... 12. ja
... 13. ya
... 14. nya
... 15. ma
... 16. ga
... 17. ba
... 18. nga
... 19. a
... 20. é
... 21. i
... 22. o
... 23. u
... 24. e
... 25. eu
hutan leuweung. jamak2 laleuweung.
-
hutan lebat leuweung geledegan.
hutan rimba leuweung geledegan.
hutang1 (bahasa halus) tambut.
. pinjam. tambut. (homonim)
. dihutang. ditambut.
-
. menghutang, nambut.
. menghutangkan. nambutkeun.
hutang1 (hahasa kasar) anjuk.
. lawan kata kontan. = kontan = tunai.
. menghutang, nganjuk.
hutang2 (bahasa halus dan bahasa sedang) sambetan, paétangan. jamak2 sarambetan.
-
hutang2 (bahasa kasar) hutang. jamak2 harutang.
. dihutang. dihutang
. dihutangkan. dihutangkeun.
. hutangnya. hutangna.
. menghutang. ngahutang.
. menghutangkan. ngahutangkeun.
hyang déwa.

I
ia manéhna, anjeunna, mantenna (bahasa halus).
. kalian maranéh, aranjeun.
ialah nyaeta.
iba karunya, welas.
ibu indung, ambu, ema.
. bidan. indung beurang, paraji.
. giliran ibu. indungeun.
-
. ibu angkat. indung kukut, indung pulung.
. ibu tiri. indung téré, ibu kawalon (bahasa halus).
. ikut mengaku sebagai ibu sendiri. ngindung.
. ibu jari tangan. indung leungeun.
. ibu jari kaki. indung suku.
-
. ibu jari. jempol.
. ibu kota. ibu kota.
. ibu saya pun biang, pun ibu.
. jamak2 ibu, ibu-ibu. para ibu.
. menganggap ibu sendiri.
ibu (bahasa sedang) pun biang.
ibu (bahasa halus) ibu, tuang ibu.
idem idem, sarua jeung nu geus disebutkeun di luhur.
-
igau lindur, gundam.
. mengigau. ngalindur, gundam.
ijuk injuk.
ikal galing, kriting, rinti. jamak2 garaling.
ikal di ujung. galing muntang.
-
ikan lauk.
. ikannya. laukna.
. baris ke delapan lagu bubuy bulan. laukna hese dipancing.
. artinya : ikannya susah dipancing.
. ikan asin. lauk asin.
. ikan gabus. deleg.
. ikan hias. lauk hias.
. ikan kecil [barbus binolatus] beunteur.
. ikan laut. lauk laut.
. ikan mua (belut besar) lubang.
-
ikat (memakai tali) beungkeut, cangcang, talian, bebed.
. diikat. dibeungkeutan, ditalian.
. berkaitan. patali. lihat tali.
ikat (memakai kain, biasanya bagian badan) beber.
. Nama Désa di Kecamatan Leuwiliang Kabupatén Bogor. Cibeber I dan Cibeber II.
. Nama Kecamatan di Cianjur, Lebak dan Cilegon. Cibeber.
-
ikut pili, milu, ngilu, ngiring (bahasa halus), aub. jamak2 marilu, ngariring.
~ Yang akan ikut lomba.
~ ~ Anu bade ngariring pasanggiri.
ikut beli. milu beuli, tebéng.
ikutan miluan, ngiringan (bahasa halus).
. Maaf mau ikutan menulis. Punten bade ngiringan nyerat.
ilalang eurih.
-
iler dahdir.
iler (tanaman) jawér kotok. Bahasa latin, caleous atropurpureus.
ilmu élmu.
. ilmunya. élmuna.
. berilmu. boga élmu.
. keilmuan. kaélmuan.
-
imbuhan rarangkén.
. awalan rarangkén hareup.
. akhiran rarangkén tukang.
. Konfiks. rarangKén barung.
. sisipan rarangkén tengah.
-
inap (bahasa halus) ngawengi.jamak2 ngarawengi.
. menginap. ngawegi.
inap (bahasa kasar) éndong. jamak2 aréndong.
. menginap. ngéndong. jamak2 ngaréndong.
inap (bahasa sedang) mondok. jamak2 marondok.
. menginap. mondok.
incar incer.
indah éndah.
. Nama Kelurahan di Kecamatan Ujungberung Kota Bandung.
industri industri.
-
ingar gandéng.
ingat (bahasa kasar) inget. jamak2 aringet.
. mengingat. nginget.
. mengingatkan. ngingetkeun.
. ingatan. ingetan.
. ingat-ingat. inget-inget.
-
. teringat. kainget.
. teringat-ingat. kainget-inget.
. mengingatkan. ngingetkeun, ngingetan.
. peringatan. paringetan.
ingat (bahasa halus) émut. jamak2 arémut.
. mengingat. ngémut.
. mengingatkan. ngémutkeun.
-
ingin (bahasa halus) palay.
ingin (bahasa halus sekali) kersa, keresa.
ingin (bahasa kasar) daék, hayang.
. Keinginan. kahayang.
. menjadi ingin. hayangeun.
. ada keinginan. mikahayang.
ingin (bahasa sedang) hoyong.
ingkar jalir, sulaya.
ingus leho, umbel (bahasa halus).
. ingusan. lehoan, umbelan.
-
ini ieu atau éta.
. babasan : ieu aing. ini saya. artinya : angkuh, sombong.
. ini bawa. ieu bawa.
. lawan kata. itu.
injak tincak, idek, leyek, dampal (bahasa halus).
. diinjak. ditincak.
. menginjak. nincak.
. tempat untuk di injak. panincakan.
. terinjak. katincak
injak (Yang tajam) cugak.
. menginjak (yang tajam). Nyugak. jamak2 nyarugak.
-
insan manusa.
intai intip. jamak2 arintip.
. mengintai. ngintip. jamak2 ngarintip.
intan inten.
intim raket. jamak2 raraket.
intip toong.
. diintip. ditoong.
. mengintip. noong.
. terintip. katoong.
ipar ipar, adi beuteung, dahuan.
-
irama wirahma.
iris siksik. jamak2 sarilsik.
. siksikan++
. diiris. disiksik
. mengiris. nyiksik. jamak2 nyariksik.
. mengiriskan. nyiksikkeun.
-
isap kenyot, seuseup. jamak2 karenyot.
. mengisap. ngenyot, nyeuseup.
isi eusi, lebet (bahasa halus dan bahasa sedang). lihat dalam.
. mengisi. ngeusian, ngalebetan (bahasa halus).
~ Suka kebagian mengisi rumah kosong. Sok kabagean ngeusian imah kosong.
isian eusian, lebetan (bahasa halus dan bahasa sedang).
-
isinya. eusina.
isinya ada. ayaan.
isinya habis. korédas.
istana keraton.
istirahat reureuh, aso, leleson (bahasa halus).
. beristirahat. ngaso, leleson.
istri pamajikan, bojo, garwa, adi.
-
istri (bahasa halus) geureuha, istri, rayi.
istri saya pun bojo.
isu selentingan.
itik meri.
itik manila éntog.
itu itu.
. lawan kata itu. éta atau ieu.
. baris ke 9 lagu Néng Geulis. itu saha nu acuk beureum.
artinya : itu siapa yang baju merah.
. baris ke 10 lagu Neng Geulis. Itu saha nu acuk hejo.
. artinya : itu siapa yang baju hijau.
-
iuran udunan.
iya heu'euh (bahasa kasar), enya, nya, sumuhun, muhun, mangga.
~ Nah, iya begitu. Tah, heueuh kitu.
izin idin, widi (bahasa halus dan bahasa sedang).
. diizinkan. diwidian.
. diberi izin. kawidian.

J
jabat tangan sasalaman.
jadi jadi, janten (bahasa halus dan bahasa sedang). jamak2 jaradi, jaranten.
. kejadian. kajadian, kajantenan.
. menjadikan. ngajadikeun, ngajantenkeun.
~ Menjadikan pemerintah turun wibawa.
~ ~ Ngajantenkeun pamarentah turun wibawa.
jadi dilaksanakan. tulus, cios (bahasa halus).
-
jaga jaga, jagi (bahasa halus). jamak2 jaraga, jaragi.
. menjaga. ngajaga.
jagung jagong. jamak2 jaragong.
jagung muda semi.
jahat jahat.
jahé [Zingiber Offcinale Rosc] jahé.
. jahe yang jelek, satu-satu kecil tidak berentet. barégbég
.. Nama Désa di Kecamatan Cibeber Kabupaten Cianjur. Désa Cibarégbég.
-
jahil jail, deleka. jamak2 jarail.
jahit kaput. jamak2 karaput.
. menjahit. ngaput.
jahit (memakai tangan) kécos, jalujur.
. menjahit (memakai tangan). ngecos.
jahit (kain atau pakaian yang sobek) kérod.
. menjahit(kain atau pakaian yang sobek) ngérod.
-
jajah jajah. Dijajah Jepang tiga setengah tahun. Dijajah Jepang tilu satengah taun.
jajaka bujangan, jajaka, nonoman (bahasa halus). jamak2 barujangan. = perjaka.
jajar jajar, jéjér. jamak2 jalajar.
. menjajar. ngajajar, ngajéjér.
jakun gondok laki.
-
jala kecil. kecrik.
jalan1 jalan, galur, marga. (kata benda)
jalan2 jalan. (kata kerja)
- menjalankan. ngajalankeun.
jalan yang banyak batunya besar-besar. taringgul
. Nama Désa di Kecamatan Babakan Madang Kabupatén Bogor. Citaringgul.
-
jalan kaki (bahasa anak-anak) papah.
jalan kaki (bahasa halus) papah, angkat.
jalan kaki (bahasa kasar) leumpang, badarat. jamak2 laleumpang.
jalan kaki (bahasa kasar sekali) nyékér.
-
jalan kaki agak cepat tanpa tengok kiri dan kanan. ngabadaus.
. dari kata dasar badaus.
jalan kaki bersama-sama dan banyak. ngaleut.
. dari kata dasar aleut.
jalan kaki berat karena badan gemuk sekali. ngagigeug, ngagegag.
. dari kata dasar gigeug, gégag.
jalan kaki bersuara karena sengaja. ngageblig.
. dari kata dasar geblig.
-
jalan kaki cepat. ngagidig atau ngagedig, ngadigdig.
. dari kata dasar gidig atau gedig, digdid.
jalan kaki cepat menemui seseorang. nyerenteng.
. dari kata dasar serenteng.
jalan kaki cepat mendahului orang lain. nyelengceng.
. dari kata sadar celengceng.
jalan kaki cepat tanpa tengok kiri dan kanan. ngungkug,
, ngadudud, ngingkig. dari kata dasar ungkug, dudud, ingkig.
jalan kaki cepat di antara orang banyak. seseleket, seselendep.
. dari kata dasar seleket, selendep.
-
jalan kaki dengan kaki agak terbuka (leter O). ngageang.
. dari kata dasar geang.
jalan kaki dengan lutut agak beradu (leter X). kepoh, singkang.
jalan kaki di jalan yang naik. neker.
jalan kaki di jalan yang turun. nurugtug.
. dari kata dasar turugtug.
jalan kaki di tempat gelap. nolog.
-
jalan kaki habis disunat atau ada bisul di pangkal paha.
. égang atau égol.
jalan kaki pincang karena kaki pangjang sebelah. péngkor, déog.
jalan kaki pincang karena saki kaki. ingkud-ingkudan
, atau jingkrung.
. dari kata dasar ingkud, jingkrung.
jalan kaki keluar dari suatu tempat, bersama-sama,
, dan banyak. burudul. ngaburudul.
jalan kaki keluar atau pergi dari suatu tempat, bersama-sama,
, dan banyak. burudul. ngabrul.
jalan kaki lemas karena mabuk. rarampeolan, sasampoyongan.
. dari kata dasar rampeol, sampoyong.
jalan kaki menghiraukan yang melarang. noyod.
jalan kaki menghiraukan yang memanggil. tonggoy.
-
jalan kaki dipelan-pelan. ngaleyad.
jalan kaki pelan-pelan sering tertinggal oleh orang lain. boyot.
jalan kaki pelan-pelan karena cape. ngalénghoy.
. dari kata dasar lénghoy.
jalan kaki pelan-pelan karena sedang ngintip. ngeteyep.
. dari kata dasar geang.
jalan kaki pelan-pelan karena sakit atau habis sakit.
. ngageuyeunggeung. . dari kata dasar geuyeunggeung.
jalan kaki pelan tiba-tiba cepat. nelenyeng.
. dari kata dasar telenyeng.
-
jalan kaki perempuan sambil goyang pantat. ngagitek,
, ngageyot, ngagiyet. . dari kata dasar gitek, geyot, giyet.
jalan kaki perempuan gemuk sambil goyang pantat. ngagiplek.
. dari kata dasar giplek.
jalan kaki perempuan gemuk dan agak lemas. ngagéboy.
. dari kata dasar géboy.
jalan kaki perempuan sambil badannya bergaya. gonjleng.
-
jalan kaki sama-sama dengan banyak orang. ngabring.
jalan kaki sama-sama dengan lebih banyak lagi orang. ngaleut.
jalan kaki seperti mau jatuh karena kesandung. totolonjongan.
. dari kata dasar tolonjong.
jalan kaki susah karena memakai kebaya dan samping ketat. jingjet.
jalan kaki tanpa bawa apa-apa. ngagilincing.
. dari kata dasar gilincing.
jalan kaki tanpa tengok kiri dan kanan, karena kesal,
atau jengkel. béngbeos. aktif ngabéngbéos.
jalan kaki terburu-buru. tuturubun. dari kata dasar turubun.
jalan kaki waktu hujan atau gerimis. ngiciprit.
. dari kata dasar iciprit.
-
jalan keluar-masuk. lawang.
jalan naik atau turunnya sedikit. mayat.
jalan setapak (di sawah) galengan.
jalan (jalannya ular) léor.
jam jam, tabuh.
jam sabaraha. tabuh sabaraha.
-
jamak leuwih ti hiji, lewih ti sakali, leuwih lila.
. jamak 1a. pengulangan suku pertama dari kata dasar,
, menjadi kata kerja jamak dilakukan oleh satu orang,
, oleh orang tersebut,
.. bakti. babakti.
.. bawa. babawa.
.. sapu. sasapu. dari kata dasar sapu.
-
. jamak 1b. pengulangan suku pertama dari kata dasar+kata dasar+an,
, menjadi kata jamak atau kata kerja jamak dilakukan
, oleh satu orang,
.. aduh. aaduhan
.. jemuran. popoéan (kata benda).
.. jual. jujualan. dari kata dasar jual.
.. barangkali (adverb, bahasa halus). mamanawian.
... dari kata dasar manawi.
.. barangkali (adverb, bahasa kasar). susuganan.
.. naik. tataékan. dari kata dasar taék.
.. tawa. seuseurian. dari kata dasar seuri.
.. terburu-buru. rurusuhan. dari kata dasar rusuh.
-
. jamak 1c. pengulangan suku pertama dari kata dasar+kata dasar+eun,
, menjadi kata kerja jamak yang berarti rupa-rupa.
.. rupa-rupa yang akan di beuli. beubeulieun.
-
. jamak2. kata dasar disisipkan -ar- setelah hurup pertama,
, Kata jamak yang dilakukan oleh orang banyak atau,
, bendanya banyak atau sifatnya banyak
.. tawa. sareuri. dari kata dasar seuri.
-
. jamak3
(kata kerja jamak3)
.. bayar. balayar. dari kata dasar bayar.
.. jalan kaki. laleumpang. dari kata dasar leumpang.
.. masuk. lalebet (bahasa halus). dari kata dasar lebet.
.. makan. dalahar (jamak3) atau darahar (jamak2).
... dari kata dasar dahar.
.. tebang. taluar (jamak3) atau taruar (jamak2).
... dari kata dasar tuar.
-
(kata sifat jamak3)
.. atas-atas. laluhur. dari kata dasar luhur = atas.
.. banyak-banyak. laloba. dari kata dasar loba = banyak.
.. banyak-banyak (bahasa halus) saleueur.
... dari kata dasar seueur = banyak.
.. belakang (bahasa halus) palengker.
... dari kata dasar pengker = belakang
.. benar. balener, laleres (bahahasa halus)
.. hilang. laleungit. fari kata dasar leungit.
.. hina. lalaip
.. kecil-kecil. laleutik. dari kata dasar leutik = kecil.
(kata sipat jamak3)
.. laku. lalaku. dari kata dasar laku.
.. lama-lama. lalila. dari kata dasar lila = lama.
.. lama-lama. lalami (bahasa halus).
.. layat. lalongok. dari katadasar longok = layat. (kata kerja)
.. luas-luas. lalega. dari kata dasar lega= luas.
.. lupa-lupa. lalali. dari kata dasar lali= lupa.
.. nyenyak-nyenyak. talibra. dari kata dasar tibra = nyenyak.
-
. jamak4, kata kerja dilakukan oleh satu orang,
, atau dilakukan oleh orang tersebut.
.. baca. buca-baca. dari kata dasar baca.
.. banting. buntang-banting. dari kata dasar banting.
.. corét. curat-corét. dari kata dasar corét.
.. cubit. cuwat-ciwit. dari kata dasar ciwit.
.. dorong. durang-dorong. dari kata dasar dorong
.. gerak kepala kepinggir. gudag-gideuk.
.. gadai. guda-gadé. dari kata dasar gadé.
.. jawil. tual toél. dari kata dasar toél.
-
.. Kedip. kucap-kiceup dari kata dasar kiceup.
.. kirim. kuram-kirim dari kata dasar kirim.
.. minta. punta-pénta dari kata dasar pénta.
.. naik. tuak-taék dari kata dasar taék.
.. panggil. gura-gero dari kata dasar gero.
.. raba. cubak-cabak dari kata dasar cabak.
-
.. téngok kiri kanan. luak-lieuk.dari kata dasar lieuk.
.. tawa. sura-seuri. dari kata dasar seuri.
.. terburu-buru. gura-giru.
.. tulis. tulas-tulis dari kata dasar tulis.
-
. jamak5 yang berarti sepanjang. lihat sepanjang.
.. sepanjang jalan. sajajalan, sapaparat jalan.
.. sepanjang hari. sapopoe, sadidinten (bahasa halus)
.. sepanjang malam. sapeupeuting, sawewengi(bahasa halus).
-
. jamak6
.. kata antar sakit. bruk-brek gering.
-
. jamak7
.. Suara dug. dag dig dug.
.. suara duk. dak dik duk.
-
.. jamak8 di bentuk dari jamak1,
, diberi sisipan -al- setelah hurup pertama.
. tawa saleuseurian. sisipan -al. dari kata seuseurian.
.. dari kata dasar seuri. jamak1 seuseurian.
-
jaman jaman.
. jaman dahulu. jaman baheula.
jambret jambret.
. menjambret. ngajambret.
-
jambu (buah) jambu.
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Bandung. Pasir Jambu.
. Nama Désa di Kecamatan Cipongkor Kabupatén Bandung Barat. Cijambu.
. Nama Désa di Kecamatan Suka Raja Kabupatén Bogor. Pasir Jambu.
jambu air (engonia aquurea) jambu aér.
jambu batu (psidium guajava) jambu batu.
jampi jampé.
-
jamur supa, su'ung.
. jamuran. bulukan.
. menjamur. nerekab.
jamur kuping. lémbér.
. Nama Désa di Kecamatan Cisarua Kabupatén Bogor. Cilémbér.
-
janda randa
janda kembang randa béngsrat.
jangan ulah, entong, ontong, tong (singkatan dati entong),
, montong, teu kenging (bahasa halus).
. ulah dalam bahasa indonesia=tingkah laku.
jangan dulu. moal waka, moal wara, ulah wara, ulah waka.
-
janggal mahiwal.
janggut jangot. jamak2 jaranggot.
. berjanggut. jangotan. jamak2 jaranggotan.
jangkit terap.
. terjangkit. katerap.
jangkrik jangkrik. = cengkerik.
-
janji jangji, pasini.
jantan (bahasa ke binatang) jalu, jago (biasanya untuk ayam).
. jamak2 jaralu.
. lawan kata bikang.
. kan jalu. panjalu
.. Nama Désa di Kecamatan Cilengkrang Kabupatén Bandung. Cipanjalu.
jantung jantung,bunga pisang.
-
jarak jarak.
. jaraknya. jarakna.
jarak [ricinus communis] jarak.
jaranng (ketemu) arang, awis (bahasa halus).
. lawan kata mindeng.
jarang carang, coréncang.
-
jari ramo, réma (bahasa halus).
~ Jari tangan kiri dan kanan. Ramo leungeun kénca jeung katuhu.
~ jari kaki kanan dan kiri. Ramo suku kénca jeun katuhu.
~ Orang buta membacanya dengan ujung jari. Jelema lolong macana ku tungtung ramo.
jari (ibu jari) indung leungeun.
jari (kelingking) cingir.
jari manis jariji.
jari telunjuk. curuk.
jari tengah. jajangkung.
-
jarum jarum.
jas hujan mantel.
jasa jasa.
~ Saya tak akan lupa ke jasa Pak Guru.
~ ~ Abdi moal hilap ka jasa Pa Guru.
jati1(kata benda) [Tectonia grandis] jati.
. daun jati. daun jati.
. kayu jati. kai jati.
-
jati2 (kata sifat) asal, nu sabenerna (asli, tulén, murni).
. asli sekali, tulén. jati-jatining asli.
. kembali ke asal, mati. mulih ka jati, mulang ka asal.
. sejati. sajati.
. wanita sejati. awéwé sajati.
-
jati3 (untuk nama daerah atau tempat) jati.
. Nama Désa di Kacamatan Batujajar Kabupaten Bandung Barat.
.. Désa Jati.
. Nama Désa di Kecamatan Bojongpicung Kabupaten Cianjur.
.. Désa Jati.
. Nama Jalan di Kota Bandung. Jalan jati.
-
jati4 (awalan untuk nama daerah atau tempat) jati-
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupaten Ciamis.
.. Désa Jatinagara dan Kacamatan Jatinagara.
jati5 (akhiran untuk nama daerah atau tempat) -jati.
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupaten Cianjur.
.. Désa Cijati dan Kacamatan Cijati.
. Nama Kelurahan Di Kecamatan Ujung Berung Kota Bandung.
.. Kelurahan Pasirjati.
-
jatuh (untuk manusia) labuh, geubis (bahasa halus).
. pura-pura jatuh. lalabuhan.
. jatuh-menjatuhi++ silih labuhkeun.
. kata antar untuk labuh. blug. blug labuh.
-
jatuh (untuk barang atau buah-buahan) purag, ragrag.
. jamak2 parurag, ragrag.
. jatuh (aktif) murag, ragrag. jamak2 marurag, ragrag.
. berjatuhan. maruraganjamak2, ragragan jamak2.
. dijatuhi++ kapuragan, kararagan.
. dijatuhkan. dipuragkeun, diragragkeun.
.. jamak2 diparuragkeun, diragragkeun.
. jatuhkan. puragkeun, ragragkeun.
. jatuhnya. muragna, ragragna.
-
. kata antar untuk murag. pluk. pluk murag.
. kata antar untuk murag (barang yang kecil). clik. clik murag.
. kejatuhan. kapuragan, karagragan.
. menjatuhi++
. menjatuhkan. muragkeun, ragragkeun.
. terjatuh. kapuragkeun. jamak2 kapuragkeun.
-
jauh (kata sifat) jauh, tebih (bahasa halus dan sedang).
~ Anak itu jauh lebih besar dp kakaknya.
~ ~ Budak teh jauh lewih gede tibatan lanceukna.
. jamak2 jarauh, tarebih.
. berjauhan. pajauh, patebih.
. dari jauh. ti kajauhan, ti katebihan.
. dijauhi. dijauhan.
. dijauhkan (kata kerja) dijauhkeun, ditebihkeun.
.. jamak2 dijarauhkeun, ditarebihkeun.
. jauhi (kata kerja) jauhan, tebihan.
-
. jauhkan (kata kerja) jauhkeun, tebihkeun
. kejauhan kajauhan.
. lawan kata deukeut (bahasa kasar),
, caket (bahasa halus dan sedang) = dekat.
. menjauh (kata kerja) ngajauh.
. menjauhi (kata kerja) ngajauhan, narebihan. jamak2 ngajarauhan
. menjauhkan (kata kerja) ngajauhkeun. ngajarauhkeun, narebihkeun.
. terjauh (kata sifat) pangjauhna, pangtebihna.
-
jauh sekali dari jalan raya. jolok.
jawab jawab, tembal, waler (bahasa halus), walon (bahasa sedang).
. jamak2 waralon.
. menjawab. ngajawab, ngawaler, nembal.
jawil toél, cawél. jamak2 taroél.
. menjawil. noél, nyawél.
-
jebol bedah, dobol.
jejak tapak.
jejaka bujang, jajaka. lihat pemuda.
jelaga méhong, harangasu. jamak2 maréhong
jelajah aprak. jamak2 araprak.
. menjelajah. ngaprak
jelantah jalantah.
-
jelas jelas, atra, écés, ébréh, jéntré, tétéla, teges, awas.
. dijelaskan. dijelaskkeun, diécéskeun, dijentrékeun.
jelaskan dengan panjang lebar. pedar.
jelék goréng, awon (bahasa Halus), teu saé (bahasa Halus).
. jamak2 garoreng, arawon.
jelek (karena sering dipakai atau sudah lama) butut.
jelita geulis. jamak2 gareulis. jamak2 barutut.
jelma jangkélék.
. menjelma ngajangkélék.
jelujur jalujur.
-
jema'ah jama'ah
jembatan jambatan, sasak.
Jembatan yang terbuat dari batang bambu atau kayu. cukang
jempana jampana.
jemput sampeur, papag. Menjemput, nyampeur, mapag.
jemu bosen.
-
jemur poé. jamak2 paroé.
. homonin. hari poé. jamak2 paroé.
. menjemur. moe. lihat hari.
jenazah mayit, layon (bahasa Halus). = mayat.
jendéla jandela.
jendol jendol. = benjol.
jendul tonjol.
. mejendul. nonjol.
-
jengkal jeungkal.
. sejengkal. sajeungkal.
jenggut jenggut. = renggut. 1. menjenggut. ngajenggut.
jenguk longok,layad (bahasa halus).
. menjenguk. ngalongok, ngalayad.
jengkrik jangkrik.
jengkerik besar. kasir.
jengkrik betina beunceuh.
jenis rupa, rupi.
-
Jepang (japan) Jepang, Jepun.
. Kirata: Jep tapi ngopépang.
. artinya (tahun empat puluhan): menyuruh diam (membujuk) tapi tangan beraksi (sama saja menjajah).
jepit capit. jamak2 carapit.
jera kapok.
jerami jarami.
-
jerat eurad, jerat.
jerawat jarawat, ewat.
. jerawatan. jawaratan, ewateun.
jerit jerit, jéréwét, kocéak. jamak2 jarerit.
. menjerit. ngajerit, ngajéréwét, ngoceak.
. menjerit berkali-kali. jejeritan, jéjéréwétan, kokocéakan.
-
jeruk {Citrus} jeruk.
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Bogor. Cijeruk.
. nama Désa di Kecamatan Banjarmangu Kabupatén Banjarnegara provinsi Jawa Tengah.
. Nama Désa di kecamatan Pamulihan Kabupatén Sumedang.
jernih hérang. jamak2 harérang.
. jernih sekali. herang ngagenclang
-
jeungjing [Paraserianthes falcataria] jeungjing.
. http://id.wikipedia.org/wiki/Jeungjing
. Nama Kampung di Désa Kertamulya Rw.16 Kecamatan Padalarang.
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Ciamis.
jénggér (yang diatas kepala ayam) jawér.
jéngkél jengkél, keuheul.
. mengakibatkan menjadi jéngkél. pikakeuheuleun.
. menjéngkélkan. ngajéngkélkeun.
jéngkol (pithrllobium lobatum) jéngkol.
. Nama Désa Di Kecamatan Setu Kabupatén Bekasi.
jéwér jiwir.
-
jidat tarang, taar (bahasa halus).
jijik jiji, geuleuh. jamak2 gareuleuh.
. mengakibatkan menjadi jijik. pikageuleuheun.
jika lamun, sugan, upami.
-
jilat letak, lamot. jamak2 lalétak, lalamot.
. dijilat. dilétak, dilamot. jamak2 dilalétak, dilalamot.
. dijilati. dilétakan, dilamotan. jamak2 dilalétakan, dilalamotan.
. menjilat. ngalétak, ngalamot. jamak2 ngalalétak, ngalalmot.
. menjilati. ngalétakan, ngalamotan. jamak2 ngalalétakan, ngalalamotan.
-
jilid jilid.
jimat jimat, pamake. =azimat.
jinak lindeuk. jamak2 lalindeuk.
. babasan : lindeuk japati=jinak merpati. artinya : kelihatan jinak tapi sukar ditangkap.
jingkat jengké.
-
jingkrak ajrag, ajret.
jinjing jingjing. jamak2 jaringjing
. menjinjing. ngajingjing.
jiplak teplak. jamak2 tareplak
. menjiplak. neplak.
jitak getok, téké. jamak2 taréké.
. menjitak. néké.
jiwa jiwa.
-
jodoh duriat.
jongkok tagog, cingogo, cangogo.
. kata antar untuk nagog. gog. gog nagog.
. berjongkok. nagog.
joran jeujeur.
jorok rujit
-
jual jual, ical (bahasa sedang), gingsir (bahasa halus).
. berjualan. ngajualan, icalan, dagang.
. dijual. dijual, diical.
. diperjualbelikan. dijualbeulikeun. diicalgaleuhkeun.
. jamak1. jujualan, iicalan.
. jamak2. jarual, arical.
. jual beli. jual-beuli, ical-galeuh.
. menjual. ngajual. ngical.
. menjuali. ngajualan, ngicalan.
. menjualkan. ngajualkeun, ngicalkeun.
. menolong menjualkan. mangjualkeun, mangicalkeun.
. penjual. anu ngajual, nu ngajual, anu ngical, nu ngical, tukang dagang.
. terjual. kajual, geus kajual, kaical, tos kaical.
-
judul judul.
juga ogé, kénéh.
. itu juga. éta ogé
. itu-itu juga. éta-éta keneh.
jujur jujur. jamak2 jalujur.
juling tileng, téléng.
-
julurkan lidah. elél.
. menjulurkan lidah. ngelél.
. dijulurkan lidah. dielélkeun.
jum'at jum'at, jumaah
-
jumlah jumlah. jamak2 jarumlah
. dijumlah. dijumlah. jamak2 dijarumlah.
. dijumlahkan. dijumlahkeun. jamak2 di jarumlahkeun.
. jumlahnya. jumlahna.
. menjumlah. ngajumlah. jamak2 ngajarumlah.
. menjumlahkan. ngajumlahkeun. jamak2 ngajarumlahkeun.
-
jumpa pangih, tepang, amprok.
. menjumpai. manggihan, nepangan.
jumpalit jumpalik.
-
jungkal jungkel.
. menjungkal. jungkel.
junjung jungjung.
. menjunjung. ngajungjung.
jurang jungkrang, gawir.
juru tukang, purah, juru.
juru kunci kuncen.

K
kabar béja, wartos (bahasa halus), iber, warti (bahasa halus).
kabupatén kabupatén.
. Kabupatén Di Jawa Barat. Kabupatén di Jawa Kulon.
.. 1. Kabupatén Bandung.
.. 2. Kabupatén Bandung Barat. Kabupatén Bandung Kulon.
.. 3. Kabupatén Bekasi.
-
.. 4. Kabupatén Bogor.
.. 5. Kabupatén Ciamis.
.. 6. Kabupatén Cianjur.
.. 7. Kabupatén Cirebon.
.. 8. Kabupatén Garut.
.. 9. Kabupatén Indramayu.
-
.. 10. Kabupatén Karawang.
.. 11. Kabupatén Kuningan.
.. 12. Kabupatén Majalengka.
.. 13. Kabupatén Purwakarta.
.. 14. Kabupatén Subang.
.. 15. Kabupatén Sukabumi.
.. 16. Kabupatén Sumedang.
.. 17. Kabupatén Tasikmalaya.
-
kabur1 (kata kerja) {run away, fled} kabur.
kabur2 (kata sifat) sureum, remeng-remeng. jamak2 sarurem.
kabut halimun.
kacamata kacamata, tasma, kaca soca (bahasa halus).
kacang hijau [phaseolus radiatus] kacang hejo.
kacang panjang [Vigna sinensis] kacang panjang.
kacang tanah [arachis hypogaea] suuk.
-
kadal kadal.
kagét kagét, reuwas, gebeg, rénjag. jamak2 rareuwas.
. mengagétkan. ngagétkeun.
kail usep. jamak2 aruseup.
. mengail. nguseup. jamak2 ngaruseup.
. terkail. kauseup.
kail untuk belut. urek.
-
kain kaén, lawon.
kain kapan boéh.
kait kait. 1. terkait. kakait.
kaitan patali.
-
kakak lanceuk, raka (bahasa halus), aca (bahasa Bogor).
. kakak orang tua. ua, toa.
. kakak ipar. dahuan.
. kakak laki-laki. akang, engkang, kang, kaka, aka, aang, aa.
~ Kakak menggunakan komputer. Akang ngagunakeun komputer.
. kakak perempuan tétéh, étéh, téh, aceuk, euceu, ceuceu, ceu
. kakak saya. pun lanceuk.
-
kakap [states calcasifer] kakap.
kakatua ékék, béét.
. Nama Désa di Kecamatan Ibun Kabupatén Bandung. Cibéét,
-
kakék (bahasa halus) éyang pameget, tuang eyang. singkatannya, yang.
kakék (bahasa kasar) aki, ki (sinkatan dari aki), yai (bahasa kuningan).
. giliran kakék. akieun.
. kakék-kakék. aki-aki.
. Saudara dari kakek. Aki ti gigir.
kakék (bahasa sedang) pun aki.
kaki suku, sampéan (bahasa halus). 1. jalan kaki. leumpang.
kaki (bahasa kasar sekali) cokor, cékér.
kaki gunung tutugan.
kaki binatang cokor.
. kaki kerbau. cokor munding.
-
kaki gunung tutugan, suku gunung, bagian handap gunung.
kaki kecil pacer, suku leutik.
kaki unggas ceker. 1. tanpa alas kaki nyeker.
kaku heuras, jeger, kaku. jamak2 hareuras, jaleger.
-
kalah éléh (bahasa kasar), kawon (bahasa halus), kéok (bahasa kasar sekali).
kalah (mengalami kalah) jebol.
kalajengking babakaur.
kalau lamun, mun, upama, upami (bahasa halus).
. melamun ngimpleng, ngalamun.
. Baris ke 3,7 dan 15 lagu Néng Geulis. Upami teu aya pamengan.
. artinya: kalau tidak ada halangan.
-
kalénder almenak, kalender. = almanak.
kaleng kaleng.
kali1 kali. 1. sekali. sakali. 2. kedua kalinya. kadua kalina.
kali2 (sungai) solokan, walungan, susukan, wahangan.
kalian maraneh, aranjeun, haridep.
kalimat kalimah.
kalung kalung, kongkorong, kangkalung (bahasa halus).
. dikalungkan. dikalungkeun.
. mengalungkan. ngalungkeun.
. tolong kalungkan. pangngalungkeun.
kalut bingung.
-
kamar kamar, kamer.
. masuk kedalam kamar. ngamar, ngamer.
. kamar makan. kamar makan.
. kamar mandi. kamar mandi, jamban.
. kamar tidur. kamar saré.
-
kamar mandi kakus, kamar mandi, cai, jamban (bahasa halus).
kamar kecil. gowok, kobong.
kamar kecil untuk simpan beras dan makanan. goah.
kamar tidur pajuaran (bahasa halus).
kambing embé. anak kambing ceme.
. kambing benggala. embé banggala.
~ kambing besar dan bertelinga terkulai.
~ ~ Embe gede jeung ceulina koplok.
~ kambing banyak air susunya. embe loba cai susuna.
-
kambing benggala embé banggala.
kambing hutan embé leuweung.
kambing jantan dewasa embé badot.
kambing katé embé kacang.
kambuh kanceuh, karugrag.
-
kami urang.
kamis kemis. jamak2 karemis.
kampak kecil patik.
. Nama Désa di Kecamatan Cihampelas Kabupatén Bandung Barat. Cipatik.
-
kampung kampung, lembur.
. perkampungan. pakampungan.
kampung baru babakan.
-
kamu manéh, silaing, ilaing, andika, hideup.
. ia. manehna.
kamu (bahas halus) anjeun, salira.
kamu (bahasa kasar pisan) sia.
kamus kamus.
. http://kamusindonesiasunda.blogspot.com/
.. http://www.google.co.id/search?q=http%3A%2F%2Fkamusindonesiasunda.blogspot.com%2F&ie=utf-8&oe=utf-8&aq=t&rls=org.mozilla:en-US:official&client=firefox-a
... Sekitar 19,600 hasil (0.24 detik)
.. http://search.conduit.com/Results.aspx?q=http%3A%2F%2Fkamusindonesiasunda.blogspot.com%2F&hl=en&SelfSearch=1&SearchSourceOrigin=13&ctid=CT2233703-
... Results 1-10 of about 3,540 for http://kamusindonesiasunda.blogspot.com/ (0.31 seconds)
-
kan apan, pan.
. kan jantan. panjalu.
. Nama Désa di Kecamatan Cilengkrang Kabupatén Bandung. Cipanjalu.
-
-kan1 -keun. Akhiran membentuk kata kerja menjadi kata kerja pasif artinya menyuruh mengerjakan tersebut :
. bawakan. bawakeun.
. catatkan. catetkeun.
. cucikan. seuseuhkeun.
. lemparkan. alungkeun.
. nyanyikan. tembangkeun.
. tidurkan. sarékeun.
-
-kan2 -keun. Akhiran membentuk kata sifat menjadi kata kerja pasif,
, artinya menyuruh mengerjakan tersebut :
. besarkan. gedékeun.
. baguskan. aluskeun, saékeun.
-
-kan3 -keun. Akhiran membentuk kata benda menjadi kata kerja pasif,
, artinya menyuruh mengerjakan tersebut :
. gelangkan. geulangkeun.
. sarungkan. sarungkeun.
-kan4 -an.
. dimadikan. dimandian.
. memandikan. ngamandian.
-
kanan katuhu, tengen (bahasa halus).
. lawan kata. kenca.
. tangan kanan. leungeun katuhu.
. kaki kanan. suku katuhu.
. mata kanan. mata katuhu.
. telinga kanan. ceuli katuhu.
. bélok ke kanan. ngatuhu.
. ke kanan. ka katuhu.
-
kancil [Tragulus javanicus] peucang.
. Nama Désa di Kecamatan Cileungsi Kabupatén Bogor.
kancing {button} kancing
kandang kandang.
kandang ayam. paranjé.
-
kandang kerbau. karapyak.
kandang kuda. istal atau gedogan.
kandang merpati. pagupon.
kandang sapi karapyak.
kangen sono. (kata sipat)
. mengerjakan kangen. pikasono (kata kerja)
-
kangkareng [Anthracoceros albirostris] kangkareng.
. nama Désa di Kecamatan Cibinong Kabupatén Cianjur.
kangkung [Iposoea reptans] kangkung.
kantong saku.
kantong dari kain. kanjut.
kantong besar dari kain (bahasa Banten Kidul) kandé, kanjut gedé.
. Nama Désa di Kecamatan Batujajar Kabupatén Bandung Barat. Cikandé
-
kantor kantor, balé.
. Kantor Désa. bale Désa.
. Kantor Pengadilan. bale watangan, kantor pangadilan..
. kantor waliKota. balé Kota.
. bangku dari bambu. babaléan.
kantuk tunduh, nundutan, palay (bahasa halus). lihat mau (bahasa halus).
-
kapak kampak, patik
kapan ? iraha ?
. kapan-kapan. iraha-iraha.
. kain kapan. boéh.
kapas [Gossypium] {cotton} kapas.
kapulaga [Amomum compactum] kapol.
kapuk [Ceiba pentandra] randu.
kapuk kapuk, eusi buah randu.
kapur apu.
-
karam kalebuh.
karang (yang ada di laut) karang. lihat tahi lalat.
karat karaha.
karcis karcis, surat leutik tanda asup (tumpak kareta api, kapal, bioskop, jsb.)
-
karena sabab, wiréh (bahasa halus), karana, alatan, lantaran, marga, margi (bahasa halus), pedah, jalaran. = sebab.
~ Tidak bisa sekolah karena biaya. Teu bisa sakola karena biaya.
karét karét.
kartu kartu.
karung karung.
karunia kurnia.
karya karya.
-
kasar kasar, teu lemes. jamak2 karasar.
. Bahasa kasar. Basa kasar.
. Bahasa kasar sekali. basa kasar pisan.
kasar (tentang berbicara) garihal, sugal.
kasar (tentang kulit badan) karadak, kasap.
kasihan karunya, hawatir, watir, hawatos (bahasa halus).
-
kata1 kecap.
. kata benda. kecap barang.
. kata kerja. kecap pagawéan.
. kata antar. kecap anteur.
. kata sifat. kecap sifat.
kata2 ceuk, cenah, sanggem (bahasa sedang), saur (bahasa halus).
~ kata saya. ceuk kuring.
-
kata antar kecap anteur. mengantarkan kata kerja menjadi,
, kata kerja aktif :
. adu. jedak diadu.
. ambil, silahkan ambil. kop nyokot.
. bangun. kuniang hudang.
. berak. burusut ngising.
. berdiri. jung nangtung.
. berhenti. reg eureun.
. bertemu. gok amprok.
. bicara. pok ngomong, celengkeung ngomong.
. buka. bray muka.
-
. cium. celengok nyium, ngok nyium.
. cubit. celetit nyiwit.
. datang. jol datang, torojol datang, kurunyung datang.
. diadu. jedak diadu.
. dibaju. rap dibaju.
. diberi. bro diberé.
. dingin. rep tiis = sepi.
. duduk. gék diuk.
-
. gelap. reup poék.
. hilang. les leungit.
. hujan. breg hujan, paralak hujan.
. jalan kaki untuk mendekati. sirintil nyampeurkeun,
. jatuh (untuk badan). blug labuh.
. jatuh (untuk barang besar) pluk murag.
. jatuh (untuk barang kecil) clik murag.
-
. kencing. cér kiih, , wér kiih, kécéwér kiih.
. kentut. dut hitut.
. kerja. deker digawé, prak digawé.
.. cara atau peraturan kerja. prakprakkan.
... cara atau peraturan kerjanya. prakprakkanna.
.. dibuktikan dengan kerja. diprakkeun.
. ketawa. barakatak seuri, cikikik seuri, ceuleukeuteuk seuri.
. lari. berebet lumpat, dedegdeg lumpat.
. léwat. lar ngaliwat.
. loncat. jleng luncat.
. loncat ( untuk yang kecil). cleng ngacleng.
. lupa. lat poho.
-
. maju. geleser maju.
. makan. am dahar, bek dahar, deker dahar.
. mandi. brus mandi.
. marah. nyel ambek, pudigdig ambek, gantawang nyarékan.
. masuk. bus asup, ceplus abus.
-
. melahirkan. brol ngajuru, borojol ngajuru.
. melék, membuka mata. bray beunta.
. meloncat (untuk yang kecil)
. meludah. crot nyiduh.
. memejamkan mata. reup peureum.
-
. menampar. gaplok nyabok, gampleng nampiling.
. menancap. ceb nanceb.
. menari. réngkénék ngigel.
. menelan. lek neureuy.
-
. menunduk. luk tungkul.
. menggigit. gewewek ngegél.
. menyerang. sebrut narajang.
. menulis. trét nulis.
-
. meraba. gap nyagap.
. merem. reup peureum.
. merokok. pelenyun udud, nyot udud.
. minum. leguk nginum, regot nginum, rot nginum.
. muntah. orolo utah.
-
. naik. térékél naék, kalacat naék.
. padam. pes pareum.
. pegang. kerewek nyekel, gap nyagap.
. pejam. reup peureu.
. pergi. gedig indit, léos indit, jung indit.
. rubuh. brug runtuh.
. sakit. brek gering. jamak6 bruk-brek gering.
. senyum. nyeh imut.
. sepi. rep jempling, jep sepi.
. siang. bray beurang.
. sobek. béréwék soék, béréwék soéh.
-
. tangis. hing ceurik, nging ceurik, ngéng ceurik, segruk ceurik.
. tancap. ceb tanceb
. telungkup. bluk nangkuban.
. tenggelam. lep teuleum, kerelep teuleum.
-
. terang. bray caang.
. terbang. geleber hiber, biur ngapung, pung ngapung.
. terlentang. blak nangkarak.
. tertawa. barakatak seuri, cikikik seuri, ceuleukeuteuk seuri.
. tidur. dug saré, reup saré.
. tumpah. blok bahé.
. tunduk. luk tungkul.
. turun. jrut turun.
-
kata antar kecap anteur. mengantarkan kata sifat,
menjadi, kata sifat aktif :
. dingin. cep tiis.
. gelap. reup poék.
. sepi. jep jempé, jep jempling.
. siang. bray beurang.
. terang. bray caang.
-
kata antar untuk menyuruh (silahkan). pék. silahkan bayar. pék mayar.
Kata benda1 menjadi kata kerja yang artinya mengolah:
. kebun. ngebon.
. sawah. nyawah.
Kata benda2 menjadi kata kerja yang artinya membuat:
. nasi. nyangu.
-
Kata benda3 menjadi kata kerja yang artinya minum atau makan :
. kopi. ngopi.
. baso. ngabaso.
. susu. nyusu.
. sate. nyaté
-
katak bangkong.
. anak katak. buyur.
. Nama Désa di Kecamatan Batununggal Kota Bandung. Cibangkong.
. Nama Désa di Kecamatan Rancah Kabupatén Ciamis. Cibangkong.
katak kecil bancét.
katak lebih kecil lagi (baru netas dari telor) buruy.
-
katanya1 bejana, wartosna (bahasa halus).
katanya2 cenah, saurna.
kaul cacarékan.
kawah kawah.
. kawah gunung tangkuban perahu.
-
kawal kawal.
. mengawal. ngawal.
. pengawal. pangawal.
kawan batur, rencang, balad (untuk permainan, kumpulan), kanca.
kawat kawat.
-
kawin (bahasa sedang) kawin.
~ Ke enam kawin dengan saya. Ka genep kawin jeung kuring.
kawin (bahasa halus dan bahasa sedang) jatukrami, tikah, réndéngan, dahup.kuring.
kawung enau.
kaya1 beunghar, jegud.
. jamak2 barareunghar, bareunghar, balaleunghar, baleunghar.
~ Warganya kaya-kaya. Wargana bareunghar.
~ Orang-orang yang kaya beli mobil. Jelema nu baleunghar mareuli mobil.
. kekayaan. kabeungharan.
-
kaya2 siga.
kayanya sigana.
kayu kai, kayu.
kayu bakar suluh.
kayu manis. kayu manis, kiamis. Bahasa latin, liquiritiae.
kayuh boséh. mengayuh. ngaboséh.
-
ke ka.
. ke pasar. ka pasar.
. ke rumah. ka imah.
ke1- ka-. awalan yang membentuk kata bilangan yang artinya tahapan atau bagian bilangan tersebut.
. kesatu. kahiji.
. kadua. kadua. jeun saterusna.
-
ke2- ka.
. terangkut. kaangkut.
. terasa. karasa.
. tercapai. kahontal.
. tergambar. kagambar.
-
ke-an ka-an.
. kepentingan. kapentingan
. keperluan. kaperluan.
. berarti terkena tak sengaja :
. tak sengaja kena air. kacaian.
. tak sengaja tidur, ketiduran. kasaréan.
-
keadaan kaayaan.
kebagian kabagéan.
kebakaran kahuruan.
kebal baal.
kebal terhadap senjata tajam. weduk.
kebanyakan kalobaan, karéaan, kaseueuran.
kebaya kabaya.
-
kebiasaan kabiasaan, adat.
kebiasaan menggoyangkan kaki. édég.
kebiri kabiri. 1. mengebiri. ngabiri.
kebun kebon. = tanah darat yang di tanami bermacam-macam tanaman.
. mengolah kebun. ngebon
keburu kaburu, kabujeng (bahasa halus).
-
Kecamatan kacamatan.
kecambah Kacambah
. kecambah kacang hijau. togé (dari bahasa Cina).
kecapi kacapi.
kecelakaan. kacilakaan.
keceplosan kacaletot.
-
kecéwa kaduhung, hanjakal, handeueul, kuciwa, gegetun (bahasa halus).
. mengecewakan. nguciwakeun.
kecil leutik, alit (bahasa halus). jamak2 laleutik, aralit.
. bakal jadi kecil. pileutikeun, pialiteun.
. kecil-kecil. laleutik, leutik-leutik, aralit, alit-alit.
. kecil-kecilan. leuleutikan
. kecilkan. leutikkeun, alitkeun.
. dikecil-kecilkan. dileutik-leutikkeun, dialit-alitkeun.
. dikecilkan. dileutikkeun, dialitkeun.
-
. kekecilan. Kaleutikan, kaalitan.
. mengecil. ngaleutikan, ngaalitan.
. menolong mengecilkan. mangleutikkeun, mangalitkeun.
. paling kecil, terkecil. pangleutikna, pangalitna.
. sekecil. saleutik, saalit.
. sekecil-kecilnya. saleutik-leutikna, saalit-alitna.
. tolong kecilkan. pangleutikkeun, pangalitkeun.
-
kecil sekali. lembut.
kecil sekali (buah-buahan). pentil.
kecoak cucunguk.
kecuali kajaba, kajabi (bahasa halus), iwal.
kecut haseum.
-
kedatangan kadatangan, kadongkapan, kasumpingan.
kedip kiceup. jamak2 kariceup.
. mengedip. ngiceup.
. mengedipi, memberi kedipan. ngiceupan.
kedondong [Spondias dulcis] kadongdong.
kegiatan kagiatan. Kegiatan industri di Jawa Barat. Kagiatan industri di Jawa Barat.
keguguran kaluron.
-
kehidupan kahirupan. lihat hidup.
kejadian kajadian, kajantenan (bahasa halus).
kejam kejem, telenges.
kejap kotéap. sekejap. sakoteap
kejar udag, berik. jamak2 arudag, barerik.
. dikejar. diudag, diberik. jamak2 diarudag, dibarerik.
. mengejar. ngudag, ngaberik. jamak2 ngarudag, ngabarerik.
keji keji.
keju kiju.
-
kekal abadi, langgeng, baka.
kekang kekang.
kekar keker.
kekasih kakasih, kabogoh, buah haté, junjunan, bébéné (perempuan).
kekayaan kabeungharan. lihat kaya.
-
kelabang babakaur.
kelabu hawuk, kulawu, kulabu. = abu-abu.
keladi taleus.
kelahi gelut. jamak2 garelut
kelahi saling dorong. jogol.
kelak engké, jaga. jamak2 jaraga.
kelakar bodor. jamak2 barodor.
-
kelakuan kalakuan, talajak, polah.
~ kelakuan orang yang baik. kalakuan jelema anu goreng.
. banyak yang bisa, kreatif. binangkit, binékas, rucita.
. berani dan sopan. sonagar, wantér.
. bijaksana. wijaksana.
. cepat bekerja. tanginas.
. cepat mengerti. calakan.
-
. gesit. kesit.
. halus berbicaranya. darehdeh, someah.
. jujur. jujur.
. mengerjakan sebagaimana mestinya. cakep, hideng.
. mengerjakan sampai selesai. cucud.
. mengerjakan sungguh-sungguh. daria, suhud.
. menyayangi dan suka memberi. heman.
-
. pintar berbicara. capetang, pertentang.
. rajin. leukeun, tulaten.
. segala bisa. pasagi, masagi.
. suka memberi. balabah.
. suka menghormat orang lain. handap asor.
. suka mengerjakan kebaikan. haat.
-
. tak menunggu perintah. singer.
. tangguh. tanggoh.
. tingkah lakunya halus. andalemi.
. tinggi ilmunya. luhung.
. tegap, berwibawa. canteng.
-
kelambu (kata benda) kulambu.
. berkelambu. kulambuan.
kelamin rarangan. =kemaluan.
kelapa [cocos nucifera] kalapa. =nyiur.
. kelapa satu buah. kalapa sahulu.
kelapa muda dewegan.
kelapa parut campur gula merah. entén.
kelas kelas. jamak2 karelas.
-
keledai kaldé.
kelelawar lalay.
kelelawar besar [Pterocarpus edulis] kalong.
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Bandung Barat. Cikalong.
. Nama Désa di Kecamatan Cimaung Kabupatén Bandung. Cikalong.
. Nama Désa di Kecamatan Sidamulih Kabupatén Ciamis. Cikalong.
kelentit itil. = klitoris.
keléréng kaléci.
-
kelihatan katara, kaciri, katawis (bahasa halus)
keliling kuriling. 1. kelilingnya. kurilingna.
kelimis kulimis.
kelinci kelenci.
kelingking cingir. Kirata cingir. Cicing digigir. = diam dipinggir atau disisi.
keliru kaliru.
-
kelompoknya kelompokna.
kelotok molotok. mengelotok. ngolotok
keluak [Pangium edule] picung.
. Nama Désa di Jeruk Kabupatén Bogor.
keluar kaluar, bijil, medal (bahasa halus). jamak2 kalaluar
~ Matahari terbit dari timur. Panonpoé bijil ti wétan.
. lawan kata. asup, abus.
. mengeluarkan. ngaluarkeun.
. tolong keluarkan. pangaluarkeun.
-
keluang = kelewar besar.
keluar asap. serebung.
keluar bersamaan abrul, abring.
keluar kata-kata. kedal.
. mengeluarkan kata-kata. ngedalkeun.
keluar ludah atau menetes tanpa disengaja biasanya anak kecil. acay, elay.
. aktif ngacay.
-
keluarga kulawarga, kulawargi (bahasa halus).
~ Tidak adil ke keluarga dia. Henteu adil ka kulawarga manéhna.
keluarga bondoroyot atau bonoroyot.
keluh humandeuar. 1. mengeluh. ngahumandeuar.
kelurahan kalurahan, désa di pakotaan.
keluyur kuluyur.
-
kemaluan rarangan.
. kemaluan laki-laki. rarangan lalaki.
. kemaluan perempuan. rarangan awéwé.
kemaluan laki-laki kontol, kanjut, titit, mamas, apén (bahasa halus).
kemaluan perempuan [pudendum] heunceut, mémék, momok (bahasa halus), momo, mokmok.
kemana kamana. jamak2 kamarana.
-
kemangi [ocimum bacilium] surawung.
kemarin kamari.
~ Buku tahun kemarin masih bisa dipakai.
~ ~ Buku taun kamari masih bisa dipaké.
kemarin lusa, kemarin dulu. mangkukna.
kemarau halodo, katiga. jamak2 halalodo.
kemasukan kasupan.
kemauan kahayang, kahoyong (bahasa halus).
-
kembali wangsul (bahasa halus).
. kembalian. wangsulan
. kembalikan. wangsulkeun
kembang sepatu (Hibiscus rosasinensis) wéra.
kembung kembung.
kembung perut. bunghak.
-
kemenyan menyan. =dupa
. Nama Désa/kelurahan dan Kecamatan di Kabupatén Bandung. Cimenyan.
keméja kaméja.
. bakal jadi keméja. pikaméjaeun
kemenakan alo, suan.
kemiri [aleurites mokiccana] muncang.
. mata kaki. mumuncangan.
. Nama Désa di Kecamatan Caringin Kabupatén Bogor.
.. Desa Pasir Muncang.
. Nama Desa di Kecamatan Garut Kota Kabupaten Garut.
.. Desa Cimuncang.
-
kempis kempés.
kempis (tengtang perut) kempléng.
kemudian lajeng, teras.
kemungkinan bisi, bilih (bahasa halus).
kemuning [Murraya paniculata ]kamuning.
-
kena keuna, antel, adék.
. berkenaan. ngeunaan.
. dikenakan. dikeunakeun, dipakékeun
. kena air. keuna cai.
. kena angin. keuna angin.
. kena apa ? keuna naon ?
. kena api. keuna seuneu.
. terkena. kakeunaan.
-
kenal wawuh, wanoh (bahasa halus), kenal (bahasa halus). jamak2 warawuh.
. mengenalkan ngawawuhkeun, ngawanohkeun, ngenalkeun.
~ Harus rajin mengenalkan buku ke masyarakat. Kedah rajin ngawanohkeun buku ka masarakat.
. babasan : wawuh munding. kenal kerbau. artinya : tidak kenal dekat
kenal sekali wanoh. jamak2 waranoh.
kenanga [Canangium odoratum] kananga.
kenapa ? oléh apa?, kunaon ?
~ Kenapa kita tidak mengenalkan seni sunda ? Kunaon urang téh teu ngawanohkeun seni sunda ?
-
kencang kenceng.
kencing (bahasa halus dan bahasa sedang) kahampangan.
kencing (bahasa kasar) kiih, mécér (bahasa kasar sekali).
. air kecing. cikiih.
. dikencingi. dikiihan.
. mengencingi. ngiihan.
kencing (bahasa anak-anak) wiwis, pipis.
kencing (sering kencing) bésér.
-
kencur [kaempferia galanga l.] cikur.
. beras kencur. béas cikur.
kendur kendor.
. mengendur. ngendor.
. mengendurkan. ngendorkeun
-
kental kentel.
kental (minuman kopi) lekoh.
kentang [solarium tuberosum] kumeli.
kentungan kohkol.
kentut hitut, bobos (bahasa Halus).
. kata antar untuk hitut. dut. Dut hitut.
. mengkenkentuti. ngahitutan.
-
kenyang seubeuh, sesek (bahasa halus). jamak2 sareubeuh.
kenyang (bahasa kasar sekali) bentét.
kenyang (bahasa sedang) wareg. jamak2 warareg.
kenyal geunyal.
-
kepada ka, kahatur(.
kepal keupeul. jamak2 kareupeul. = kepal
. mengepal. ngeupeul. jamak2 ngareupeul
. dikepal. dikeupeul. jamak2 dikareupeul
. dikepalkan. dikeupeulkeun.
. sekepal. sakeupeul.
kepal (tinju) peureup.
-
kepala (bahasa kasar dan bahasa sedang) sirah.
. yang ada dikepala. nu aya di Sirah.
.. alis. halis.
.. dagu. gado (bahasa kasar dan sedang), angkeut (bahasa halus).
.. dahi. tarang (bahasa kasar dan sedang), taar (bahasa halus).
.. hidung. irung (bahasa kasar dan sedang), pangambung (bahasa halus).
... bulu hidung. bulu irung.
... lubang hidung. liang irung.
-
.. janggut. janggot.
.. kumis. kumis (bahasa kasar dan sedang), rumbah (bahasa halus).
.. léhér. beuheung (bahasa kasar dan sedang), tenggek (bahasa halus)
.. mata. panon (bahasa kasar dan sedang), soca (bahasa halus).
... alis. halis.
... biji mata. siki mata.
... kelopak mata. biwir mata.
-
.. mulut. sungut (bahasa kasar dan sedang), baham (bahasa halus).
... bibir. biwir(bahasa kasar dan sedang), lambey (bahasa halus)
... gigi. huntu (bhasa kasar dan bahasa halus), waos (bahasa halus).
... gusi. gugusi.
... tenggerokan. genggerong.
-
.. pipi. pipi (bahasa kasar dan sedang), damis (bahasa halus).
.. rambut. buuk.
.. telinga. ceuli.
... daun telinga. daun ceuli.
... lubang telinga. liang ceuli.
-
kepala (bahasa kasar sekali), hulu, ulu (robahan dari hulu), babatok.
. Nama Désa di Kecamatan Banjarsari Kabupatén Ciamis.
. babasan : gedé hulu=besar kepala. artinya sombong.
. satuan untuk kelapa. sahulu.
kepala (bahasa halus) mastaka.
kepala sekolah kapala sakola.
Kepala terkulai (sakit). lehleh
kepalan peureup.
kepalang kapalang, kapambeng (bahasa halus).
kepang untun.
kepelesét tikoséwad. =terpelesét.
-
keperluan kaperluan, kabutuhan, kaperyogian.
kepilih kapilih, kaselir (bahasa halus).
kepiting kapiting, keuyeup, yuyu.
kepodang bincarung.
keponakan alo, suan.
kepung tingker.
. mengepung. ningker.
-
kera monyét, kunyuk, wanara.
kerabat baraya, karabat.
kerah samléh.
kerai keré, widé, anyaman tina hoé atawa awi pikeun pipinding panto, jandéla, jsb.
kerajaan karajaan.
. Kerajaan Galuh (Ciamis). Karajaan Galuh (23 MARET 612 M)
.. http://www.ciamiskab.go.id/index.php?mod=manageMenu&idMenuKiri=340&idMenu=428
. Karajaan Indra Prahasta.
. Karajaan Pajajaran.
. Karajaan Salaka Nagara.
. Karajaan Sunda.
. Karajaan Taruma Nagara.
. Nama kerjaaan di cerita wayang.
.. Madura.
-
keramas angir, kuramas (bahasa halus).
keramat karamat.
kerangka rorongkong.
keranjang karanjang.
kerap sering, mindeng.
-
keras teuas, heuras.
. mengeras. ngabagel, neuasan.
. terkeras, paling keras. pangteuasna.
keras suara tarik.
kerasan betah.
keraton karaton, kadaton, bumi raja.
. Kraton Kacirebonan di kota Cirebon.
. Kraton Kanoman di kota Cirebon.
. Kraton Kasepuhan di kota Cirebon.
-
kerbang [Artocarpus elastica] teureup.
. Nama Désa di Kecamatan Dayeuhkolot Kabupatén Bandung. Citeureup Bandung
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Bogor. Citeureup Bogor.
kerbau munding, kebo (berasal dari bahasa jawa). anak kerbau énéng.
-
kerdil katé.
. ayam kerdil. hayam katé.
kereték kéréték.
keréta karéta.
. Keréta api. kareta api.
keriput kerejut.
kering garing, tuhur. jamak2 gararing.
kering sedikit tu'us, eumeul-eumeul.
keringat késang, karingat (bahasa halus), Ciséér (bahasa halus), kringet (dari bahasa Jawa).
. berkeringat. ngésang.
-
kerikil mungkal.
keripik kiripik.
keris keris, duhung (bahasa halus).
keriting kiriting, galing.
-
kerja gawé, damel (bahasa halus). jamak2 garawe, daramel.
. bekerja. ngadamel.
. kata antar gawé. prak. prak gawé.
. mengerjakan. ngagawékeun.
. pekerja. pagawé.
. pekerjaan. pagawéan, padamelan.
-
kerja (bahasa kasar pisan) gadag.
kerja dua kali. pindo.
. mengerjakan dua kali. mindo.
kerja sedikit-sedikit. keureuyeuh.
. dikerjakan sedikit-sedikit. ngeureuyeuh.
. mengerjakan sedikit-sedikit. ngereuyeuh
keropos koropos, koropok.
kerok kerok.
-
kerongkongan genggerong.
keroyok koroyok, rempug.
. dikeroyok. dikoroyok, dirempug.
. keroyokan. koroyokan, rempugan.
. mengeroyok. ngoroyok, ngarempug.
-
kertas keretas.
kertas tebal daluang.
kerudung cindung, tiung, kurudung.
keruh kiruh. jamak2 kariruh.
. air keruh. cai kiruh.
keruk keduk, keruk. 1. mengeruk. ngeruk, ngeduk.
-
kerupuk kurupuk.
kerupuk kulit dorokdok.
kerut ciut, purungkut.
. mengkerut. murungkut.
kerumun gimbung. 1. berkerumun. ngagimbung.
-
kesaktian jajatén.
kesal keuheul, kesel.
~ Merasa kesal ke istri. ngarasa keuheul ka pamajikan.
~ Obat penghilang rasa kesal. Tamba kesel.
kesana kaditu. 1. sana. ditu.
kesang sringsring. 1. mengesang. nyingsring.
-
kesat seuseut.
kesatu kahiji.
keseleo tijalikeuh, tidikes.
keseleo mulut. kacaletot.
kesemek [Diospyros kaki] kesemek.
-
kesemutan singsireumeun.
kesini kadieu. 1. sini. kadieu.
kesturi kasturi.
kesuma kusumah.
ketahuan. kanyahoan, katangén, kauninga (bahasa halus), katohyan.
-
ketam sugu.
ketan (oryza sativa) ketan. = pulut.
ketat sereg, merecet. jamak2 sarereg.
ketawa seuri, gumujeng (bahasa halus).
-
keterima katarima.
keterimanya katarimana.
ketemu kapanggih, papanggih, patepang. kapendak. 1. temu. panggih, pendak, tepang.
keterangan katerangan.
. surat keterangan. surat katerangan.
. mencari keterangan. néangan katerangan
. diterangkan. diterangkeun.
. penerangan. panerangan.
keterlaluan kacida. 1. keterlaluan sekali. kacida pisan.
-
ketiak kélék, déhé (bahasa halus), ingkab (bahasa halus).
ketika basa, wanci, waktos.
ketilang cangkurileung.
ketimbang tinimbang.
ketipu katipu, kabékok.
~ Tuda maké indit sorangan meuli motor urut téh, jadi wé kabekok.
ketimun bonteng.
-
ketua pupuhu.
ketupat kupat.
ketumbar [corriandrum sativum] katuncar, katumbar (berasal dari bahasa jawa).
kécap kécap (dari bahasa Cina).
kélor [Moringa oleifera] kélor.
kéong kéong, ogong.
kését kékéséd.
kéték kélék, ingkab (bahasa halus).
kétél katél.
-
khawatir1 melang, deudeupeun (bahasa halus), inggis, risi, rempan (bahasa halus).
khawatir2 karunya, hawatir, watir, hawatos (bahasa halus).
khitanan sunatan, beresihan, sepitan (bahasa halus).
kibar kélébet.
kicau bacéo.
-
kijang mencek, kidang (dari bahasa Jawa).
. Nama daerah di Sukabumi. Cikidang.
. Nama Désa di Kecamatan Lembang Kabupatén Bandung Barat. Cikidang.
kikir korét, pedit, medit, kumed.
kilat kilat. = halilintar.
kini kiwari, ayeuna. =sekarang.
kipas kipas.
kipas (yang terbuat dari bambu) hihid.
. http://www.google.co.id/search?hl=id&source=hp&q=hihid&meta=&aq=f&aqi=g5&aql=&oq=
.. Sekitar 19,000 hasil.
kipas (yang terbuat dari kertas) kepet.
-
kira kira, kinten (bahasa halus).
kira-kira kira-kira, kinten-kinten (bahasa halus), paparah.
kiri (bahasa halus) kiwa.
kiri (bahasa kasar) kénca.
. belok ke kiri. ngénca.
. kaki kiri. suku kénca
. ke kiri. ka kénca.
. lawan kata. katuhu.
. mata kiri. mata kénca.
. tangan kiri. leungeun kénca.
. telinga kiri. ceuli kénca.
-
kiri kédé.
. kidal, kebiasaan memakai tangan atau kaki kiri. ngédé
kirim kirim, kintun (bahasa halus). jamak2 karirim.
. dikirim. dikirim, dikintun. jamak2 dikaririm.
. mengirim. ngirim, ngintun. jamak2 ngarintun.
kisah carita, carios.
kita urang.
-
kitar kuriling.
. di sekitar. di sakuriling.
. mengitari. ngurilingan.
. mengitarkan. ngurilingkeun.
. sekitar. sakuriling.
klitoris itil. = kelentit.
-
kobar gedur.
. berkobar. ngagedur.
. mengobarkan. ngagedurkeun.
kobok kobok.
. mengobok. ngobok.
. kobokan. kobokan.
kocok kocok.
kocok (benda dalam suatu tempat tertutup) koclok.
kocok (cairan di gelas atau mangkuk) kocék.
kodi kodi.
. sekodi. sakodi.
kodok bangkong.
kokok kongkorongok.
. berkokok. kongkorongok.
-
kol [brassica oleracea] engkol, kol. = kubis.
kolak kolek.
kolam alam luas talaga.
kolam ikan balong.
. Nama Kecamatan di Garut dan Tasikmalaya.
-
kolam kecil di depan rumah untuk cuci kaki. kulah.
kolam luas situ.
kolokan olo-olo.
kolang-kaling cangkaléng.
-
komat-kamit kunyam-kunyem.
komputer komputer.
kondisi kaayaan.
kontan kontan. = tunai.
konfiks rarangkén barung.
. mang-keun. konfiks membentuk kata kerja yang artinya menolong,
, mengerjakan tersebut.
.. menolong memangkukan. manglahunkeun. lihat pangku
.. menolong memasukkan. mangasupkeun. lihat masuk.
.. menolong membagikan. mangbagikeun. lihat bagi1
.. menolong membangunkan. manghudangkeun (bahasa kasar).
... dari kata dasar hudang = bangun.
.. menolong membangunkan. manggugahkeun (bahasa halus).
... dari kata dasar gugah = bangun.
.. menolong membawakan. mangmawakeun.
... dari kata dasar bawa = bawa.
-
.. menolong membayarkan. mangmayarkeun.
... dari kata dasar bayar = bayar.
.. menolong membelikan. mangmeulikeun.
... dari kata dasar beuli = beli.
.. menolong membelikan. manggaleuhkeun (bahasa halus).
... dari kata dasar galeuh = beli.
.. menolong membélokkan. mangméngkolkeun.
... dari kata dasar péngkol = bélok.
.. menolong memetikkan. mangmetikkeun.
... dari kata dasar petik = petik.
.. menolong mengacakkan. mangacakkeun.
... dari kata dasar acak = acak.
.. menolong mengadakan. mangayakeun.
... dari kata dasar aya = ada.
-
.. menolong mengadukkan. mangadukkeun.
... dari kata dasar aduk = aduk.
.. menolong mengambilkan. mangmawakeun.
... dari kata dasar bawa = bawa, ambil.
.. menolong mengambilkan. mangcandakkeun (bahasa halus).
... dari kata dasar bawa = ambil, bawa.
.. menolong mengeluarkan. mangngaluarkeun.
.. menolong mengkalungkan. mangkalungkeun.
.. menolong melemparkan. mangbaledogkeun, mangalungkeun.
.. menolong melihatkan. mangningalikeun.
...dari kata dasar tingali = lihat
-
.. menolong menaikkan. mangnaékkeun.
.. menolong menyebrangkan. mangmeuntaskeun.
.. menolong menyebutkan. mangnyebutkeun, mangnyebatkeun (bahasa halus).
.. menolong menyisakan. mangnyésakeun.
.. menolong menyisirkan. mangnyisirkeun.
... dari kata dasar sisir = sisir.
.. menolong menuliskan. mangnuliskeun.
... dari kata dasar tulis = tulis.
.. menolong menumpahkan. mangbahekeun.
... dari kata dasar bahe = tumpah
-
. pa-an. Konfiks membentukan kata tempat. pa+kata kerja aktif+an
.. tempat untuk diinjak. panincakan. lihat injak.
.. tempat untuk besembunyi. panyumputan. lihat sembunyi.
.. tempat untuk bertanya. pananyaan. lihat tanya.
.. tempat untuk ditempati. patempatan. lihat tempat.
.. tempat untuk beristirahat (dingin). paniisan. lihat dingin.
.. tempat untuk menyerut. panyuguan. lihat serut.
. pang-an. Konfiks membentuka kata tempat.
.. tempat duduk. pangdiukkan. tempat main. pangulinan.
.. tempat menggergaji. pangragajian.
.. tempat untuk minta keadilan. pangadilan. tempat tidur. pangsaréan.
-
. pang-na. Konfiks membentuk kata sifat yang artinya mempunyai sifat yang paling tersebut. = ter2-.
. pang-keun. konfiks membentuk kata kerja pasif yang artinya,
, memerintahkan mengerjakan tersebut.
, (tolong + katakerja + kan = pang + katakerja + keun).
.. tolong acakkan. pangngacakkeun. lihat acak. .. tolong adakan. pangngaayakeun. lihat ada.
.. tolong adukkan. pangngadukkeun. lihat aduk.
.. tolong antarkan. pangnganteurkeun (bahasa kasar). lihat antar.
.. tolong antarkan. pangngajajapkeun (bahasa sedang). lihat antar.
.. tolong ambilkan. pangmawakeun, pangnyandakkeun.
-
.. tolong bacakan. pangmacakeun
.. tolong bakarkan. pangbeuleumkeun, pangdurukeun.
.. tolong bagikan. pangbagikeun. lihat bagi1
.. tolong bangunkan. panghudangkeun, panggugahkeun (bahasa halus).
.. tolong bawakan. pangmawakeun.
.. tolong bayarkan. pangmayarkeun.
.. tolong belikan. pangmeulikeun, panggaleuhkeun (bahasa halus).
.. tolong belikan. pangmésérkeun.
.. tolong belokkan. pangmengkolkeun.
.. tolong berikan. pangmikeunkeun.
.. tolong besarkan. panggedekeun.
.. tolong bukakan. pangmukakeun. jamak2 pangmarukakeun.
-
.. tolong ceritakan.pangnyaritakeun.
.. tolong cucikan. pangumbahkeun.
.. tolong cukurkan. pangnyukurkeun.
.. tolong diamkan. pangnyicingkeun. lihat diam.
.. tolong dorongkan. pangngadorongkeun. lihat dorong.
.. tolong hentikan. pangngeureunkeun.
.. tolong hidupkan. panghirupkeun.
.. tolong kalungkan. pangngalungkeun. lihat kalung.
.. tolong kecilkan. pangleutikkeun.
.. tolong keluarkan. pangangaluarkeun. lihat keluar.
.. tolong kupaskan. pangmesékeun. lihat kupas.
-
.. tolong lemparkan. pangmaledogkeun, pangalungkeun.
.. tolong lihatkan. pangningalikeun. jamak2 pangnaringalikeun
.. tolong masukkan. pangngasupkeun. lihat masuk.
.. tolong majukan. pangmajukeun.
.. tolong mintakan. pangmentakeun.
.. tolong naikkan. pangnaékkeun. Jamak2 pangnaraékkeun.
.. tolong pangkukan. pangngalahunkeun.
.. tolong petikkan. pangmetikkeun. jamak2 pangmaretikeun.
.. tolong potongkan. pangmotongkeun. jamak2 pangmarotongkeun.
-
.. tolong sebrangkan. pangmeuntaskeun. jamak2 pangmareuntaskeun.
.. tolong sebutkan. pangnyebutkeun, pangnyebatkeun (bahasa halus).
.. tolong simpankan. panyimpenkeun.
.. tolong simpankan. pangneundeunkeun.
.. tolong sisakan. pangnyésakeun. jamak2 pangnyaresakeun.
.. tolong sisirkan (rambut). pangnyisirkeun.
.. tolong tarikkan. pangmedolkeun.
.. tolong tengkurapkan. pangnangkubkeun, pangnarikkeun.
.. tolong terlentangkan. pangnangkarakkeun
.. tolong tuliskan. pangnuliskeun. lihat tulis.
.. tolong tumpahkan. pangmahékeun.
.. tolong tutupkan. pangnutupkeun.
.. tolong uruskan. pangnguruskeun.
-
. pi-eun. konfiks yang membentuk kata sifat yang berarti,
, bakal jadi sifat tersebut.
.. bakal jadi. pijadieun.
.. bakal jadi anak. pianakeun, pibudakeun.
.. bakal jadi bagus. pialuseun, pihadéeun, pisaéeun (bahasa halus).
.. bakal jadi besar. pigedéeun, piageungeun (bahasa halus).
.. bakal jadi bosan. piboseneun.
.. bakal jadi cantik. pigeuliseun.
.. bakal jadi celana. picalanaeun.
.. bakal jadi istri. pibojoeun.
.. bakal jadi jelek. pigorengeun.
.. bakal jadi keméja. pikaméjaeun
.. bakal jadi korsi. pikorsieun.
-
.. bakal jadi kué. pikuéheun.
.. bakal jadi lemari. pilomarieun.
.. bakal jadi marah. piamekeun.
.. bakal jadi merah. pibeureumeum.
.. bakal jadi mertua. pimitohaeun.
.. bakal jadi nakal. pibangoreun
.. bakal jadi pintar. pipintereun.
.. bakal jadi putih. pibodaseun.
.. bakal jadi rumah. piimaheun.
.. bakal jadi suami. pisalakieun, picarogéeun (bahasa halus).
.. bakal jadi takut. pikasieuneun.
.. bakal jadi tampan. pikasépeun.
.. bakal jadi tua. pikoloteun.
.. bakal jadi uang. piduiteun.
-
. pika-eun. awalan yang membentuk kata sifat yang berarti,
, mengakibatkan menjadi sifat tersebut.
.. mengakibatkan menjadi benci. pikacuaeun.
.. mengakibatkan menjadi benci. pikaijideun.
.. mengakibatkan menjadi jijik. pikageuleuheun.
.. mengakibatkan menjadi jengkel. pikakeuheuleun.
.. mengakibatkan menjadi sebal. pikasebeleun.
.. mengakibatkan menjadi ketawa. pikaseurieun.
.. mengakibatkan menjadi takut. pikasieuneun.
.. mengakibatkan menjadi sebal. pikasebeleun.
.. mengakibatkan menjadi suka. pikaresepeun.
-
koper koper.
kopi kopi.
. air kopi. cikopi.
. kopi pahit. kopi pait.
. mengopi, minum kopi. ngopi.
-
korban wadal.
korsi korsi. =kursi.
kurma [Phoenix dactylifera] korma.
korupsi korupsi. Membuat buku dikorupsi. Nyieun buku di korupsi.
kosong kosong. jamak2 karosong.
. mengosongkan. ngosongkeun.
kosong (bahasa untuk tanaman, tak ada bijinya) hapa. sebalikna beuneur.
kosong sekali. parompong.
. Nama Kecamatan di Kabupatén Bandung Barat. Parongpong.,
-
Kota Kota, dayeuh.
. pusat kota, tengah kota. puseur dayeuh.
Kota Madya Kota Madia.
. Kota Madya setingkat dengan Kabupaten. Kota Madia satingkat jeung Kabupaten.
. Kota madya di Jawa Barat. kota madya di Jawa kulon.
.. 1. Kota Madya Bandung. lihat dengar (dengan penuh seksama)
.. 2. Kota Madya Banjar.
.. 3. Kota Madya Bekasi.
.. 4. Kota madya Bogor. lihat enau.
-
.. 5. Kota Madya Depok. lihat duduk.
.. 6. Kota Madya Cimahi. lihat cukup.
.. 7. Kota Madya Cirebon. lihat udang kecil.
.. 8. Kota Madya Sukabumi. lihat suka, rumah.
.. 9. Kota Madya Tasikmalaya.
-
Kotak kotak.
. sekotak. sakotak.
. berkoték. kokotak
kota dari karton. dus.
Kotak kecil cupu.
kotor kotor. jamak2 karotor, barolokot.
. mengotori. ngotoran.
kotor (bekas kaki manusia atau binatang). ledug.
. Ciledug, di Kabupatén Cirebon dan di Jakarta.
-
kotor sekali rujit.
kotoran mata. cileuh. membersihkan kooran mata. nyileuh.
kotor oléh lumpur bolokot. jamak2 barolokot.
kotor oléh debu belewuk.
kotoran hidung korong.
kotoran mata cileuh, bélék.
kotoran manusia atau binatang. tai.
-
kreatip motekar.
krédit kiridit.
kuah angeun.
kuali kawali.
kuali besar kancah.
kuasa kawasa.
-
kuat kuat, kiat (bahasa halus). jamak2 karuat, kariat.
~ Paling kuat lama dua tahun. Paling kiat lami téh dua taun.
kuat (di apa-apakan) tak berubah. nagen.
kuat (ditunjang bentuk dan struktur) weweg.
kuat (tali) wedel.
kuat (tenaga) {strong, powerful} bedas.
-
kubik kibik.
kubis [brassica oleracia] engkol, kol. = kol.
kubur kubur, kureb, ruang, kaluat (bahasa halus).
. mengubur. ngubur.
kuburan (bahasa halus dan bahasa sedang) makam, pajaratan, pasaréan.
kuburan (bahasa kasar) astana.
kucing ucing, eméng (bahasa untuk anak-anak). anak kucing bilatung.
kucing jantan méong.
kucur kucur.
. mengucur. ngucur.
-
kuda [Equus caballus] kuda.
. anak kuda belo.
. Nama Désa di Kecamatan Parung Panjang Kabupatén Bogor.
kudis budug.
kuduk punduk. = tengkuk.
-
kué kuéh.
. bakal jadi kuéh. pikuéheun. lihat konfiks.
. kué hanya untuk dilihat saja. kuéh déléh.
-
kujajing [Ficus fistulosa] beunying.
. Nama Désa di Kecamatan Cimenyan Kabupatén Bandung. Cibeunying.
. Nama Kecamatan di Kota Bandung. Cibeunying kaler dan Kidul.
kuku kuku, tangay (bahasa halus).
kukus seupan.
. Nama Kampung di Desa Wargaluyu Kecamatan Arjasari Kabupaten Bandung. Ciseupan.
kulai (kepala) léhléh.
. terkulai ngaléhléh.
kulambu kelambu.
-
kuli kuli.
. menyuruh bekerja dengan memberi upah. ngulikeun
kuliah kuliah.
kulit kulit.
kulit bambu. hinis.
kulit buah atau telur. cangkang.
.. Nama Désa di Kecamatan Cipongkor Kabupatén Bandung Barat. Cicangkang Hilir.
-
kulit kayu tebal. papagan.
kulit waru. lulub
kulum kolomoh, heumheum.
. mengulum. ngolomoh.
kulur [artocarpus communis] kulur, kelewih (dari bahasa jawa).
-
kumal kuleuheu,ledrek, kucel.
kuman jaram.
kumbang hitam bambara
kumis kumis (bahasa kasar dan sedang), rumbah (bahasa halus).
. berkumis. kumisan
-
kumpul kumpul, kempel (bahasa halus), riung. jamak2 karumpul, karempel.
. jamak1. kukumpul.
. kumpulan kumpulan, kempelan, riungan.
. mengumpulkan. ngumpulkeun.
. Nama Désa di Kacamatan Cibinong Kabupatén Bogor.
kumpulan alat musik dari sunda. degung
kumur kemu
. berkumur, kumur-kumur. kekemu.
-
kunang-kunang cika-cika.
kunci konci.
kuncup kucup, kocop.
kuning konéng. jamak2 kararonéng.
. kunyit. konéng (homonim). lihat kunyit.
. Nama Désa di Kecamatan Ciparay Kabupatén Bandung.
.. Desa Cikonéng.
. Nama Désa di Kecamatan Pasirjambu Kabupatén Bandung.
.. Desa Cikonéng.
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Ciamis. Desa Cikonéng.
. Nama Jalan. Jalan Cikoneng Terusan Buahbatu Bandung.
-
kuning (pada bagian isi telur). beubeureum.
. kuningnya (pada bagian isi telur). beubeureumna.
kuning sekali. koneng enay, koneng umyang (untuk kulit orang).
kuning telur. beubeureum endog.
-
kunjung (bahasa halus) natamu.
kunjung (bahasa kasar) anjang, longok.
. dikunjungi. dianjangan.
. berkunjung. nganjang.
. kunjungi. anjangan.
. mengunjungi. nganjangan.
. Babasan. atah anjang. artinya : jarang saling berkunjung.
kunjung (bahasa sedang) deuheus.
-
kuno kuna.
kunyah gayem, beuweung.
. mengunyah. ngagayem, meuweung.
kunyit [curcuma domestika] konéng.
. bunga kunyit. angkruk atau angkes.
. kuning. konéng (homonim)
-
kupas pesék. jamak2 paresék.
. dikupas. dipesék. jamak2 diparesék.
. mengupas. mesék. jamak2 maresék.
. mengupaskan. mesékeun. jamak2 maresékeun.
. menolong mengupaskan. mangmesékkeun
. tolong kupaskan. pangmesékeun.
kupu-kupu kukupu. anak kupu-kupu hileud. lihat ulat.
-
kura-kura kuya.
. Nama Désa di Kecamatan Cicalengka Kabupatén Bandung. Cikuya.
kurang kurang, kirang (bahasa halus).
. jamak2 karurang, karirang.
. kekurangan. kakurangan, kakirangan.
. kekurangannya. kakuranganna, kakiranganna.
. mengurangi. ngurangan, ngirangan.
kurang atau habis airnya. saat.
. berkurang. nyaatan.
. Nama ibuKota dari Kota Sukabumi. Cisaat
-
kurang ajar, bangkawarah, adol, culangung.
kurang tenaga. hengkér.
kursi korsi.
. Bahasa Kitara: cokor di sisi. artinya: kaki (kursi) di pinggir.
. bakal jadi kursi. pikorsieun.
-
kursus kursus, keurseus.
kurung kurung, ringkeb.
. dikurung. dikurung
. mengurung. ngurung, ngaringkeb.
. terkurung. kakurung.
-
kurus (bahasa halus) langsit.
kurus (bahasa kasar sekali) kejéng.
kurus (bahasa kasar dan bahasa sedang) begang, kuru.
. menjadi kurus. ngabegangan.
kurus sekali péot, begéng.
-
kupas pesék.
. mengupas. mesék.
kupas tempurung kelapa. butik.
. mengupas tempurung kelapa. ngabutik.
kuping Ceuli, cepil (bahasa halus). = telinga.
kurap kurap, panu, panyakit kulit.
-
kusam belél.
kusir kusir.
kutu (rambut kepala). kutu, puntang (bahasa halus).
. ada kutunya. kutuan.
kutu anjing. walangtaga.
kutu ayam. sieur, kutu hayam.
-
kutu busuk. tumbila.
kutu kepala. otét.
kutu pakaian. tuma (berasal dari bahasa jawa)
kutub kutub.
. kutub selatan. kutub kidul
. kutub utara. kutub kalér.
kutukan supata.

L
laba bati, untung.
laba-laba lancah. anak laba-laba aom.
labu [cucurbitaceak] waluh.
lada pedes. lihat pedas.
. Nama Désa di Kecamatan Paséh Kabupatén Bandung. Cipedes.
. Nama Désa di Kecamatan Sukajadi Kota Bandung. Cipedes.
-
ladang huma.
lagi deui.
. satu lagi. hiji deui.
. sekali lagi. sakali deui.
-
lagu lagu, kawih, tembang, langgam. jamak2 karawih, tarembang.
. lagu sunda. lagu sunda.
.. Bubuy Bulan.
... http://www.index-of-mp3.com/get-download-bubuy_bulan.html
.. Manuk Dadali.
... http://www.index-of-mp3.com/get-download-manuk_dadali.html
... ciptaan Sambas Mangundikarta
.. Néng geulis.
... http://www.index-of-mp3.com/get-download-neng_geulis.html
-
.. sorban Palid.
... http://www.index-of-mp3.com/get-download-sorban_palid.html
... artinya sorban hanyut.
.. Tong Tolang Nangka.
... http://www.index-of-mp3.com/get-download-tong_tolang_nangka.html
lahap gembul, rewog, rampus. jamak2 garembul, rarewog, rarampus.
lahir lahir, babar (bahasa halus).
. melahirkan ngalahirkeun, ngajuru, babar (bahasa halus).
-
lain (bahasa halus dan bahasa sedang) sanés.
. yang lain saja. nu sanés waé.
lain (bahasa kasar) lain, lian, séjén, jaba, jabi.
. orang lain. batur.
. selain. salian.
. selain dari itu. salian ti eta.
lain dari itu lain ti éta.
lainnya lainna, lianna, sejena
laki-laki lalaki, pameget (bahasa halus).
laki-laki kelakuannya seperti perempuan. banci.
-
laku1 laku, payu, pajeng (bahasa halus). = laris.
. jamak2 lalaku, parajeng.
. maju. paju, pajeng (bahasa halus, homonim).
. Nama Désa di Kecamatan Tenjo Kabupaten Bogor. Désa Cilaku.
. Nama Kecamatan di Kabupaten Cianjur. Kecamatan Cianjur.
. payung. payung, pajeng (bahasa halus, homonim).
laku2 laku.
. lakukan. lakukeun.
. melakukan. ngalakukeun.
. selaku. salaku.
-
lalai taledor.
lalap lalab.
lalat laleur.
. tahi lalat. karang.
lalat besar (kerbau) piteuk.
lalat hijau besar [musea vomitoria] aro.
. Nama Désa di Kecamatan Nagreg Kabupatén Bandung. Ciaro
-
lama heubeul, lila, lami (bahasa halus),
, lawas (berasal dari bahasa kawi).
. jamak2 lalila, lalami.
. selama. salila, salami,
. selamanya. salilana, salamina, salawasna.
~ Yang selamanya bakti ke Orang Tua.
~ ~ Anu salawasna bakti ka sepuh.
. lamanya lilana, lamina (bahasa halus).
lama (barang) heubeul, lawas. jamak2 hareubeul, lalawas.
-
lama (kedatangan) ampleng.
. melakukan lama (kedatangan). ngampleng.
lambai gupay.
. lambaian. gupayan.
. melambai. ngagupay.
. melambai-lambai. gugupay jamak2
-
lamban boyot.
lambat laun, anca. jamak2 lalaun, aranca.
lambung (binatang berkaki empat) kadut.
. Nama Désa di Kecamatan Cimenyan Kabupatén Bandung. Cikadut.
lambung (burung) burih.
-
lampeni [Ardisia humilis] (tumbuhan kecil) lampeni.
.. Nama Désa di Ketapang Kabupatén Bandung.
.. Nama Désa di Kecamatan Pameungpeuk Kabupatén Bandung.
lampu damar, cempor, ajug.
. Nama Désa di Kecamatan Cidaun Kabupaten Cianjur. Désa Cidamar.
-
lancip léncop, péncos, téros. lihat runcing.
landak [Hystrix brachyura] landak.
. Nama Kecamatan Di Kota Jakarta Selatan. Cilandak.
. Nama Kelurahan di Kecamatan Pasar Minggu kota Jakarta selatan.
.. Cilandak Timur.
-
langit langit.
langit-langit lalangit.
langka langka, langki (bahasa halus),
, awis atau awis-awis (bahasa halus). jamak2 lalangka.
langka (ketemu) arang, awis (bahasa halus). lihat mahal.
. lawan kata. mindeng.
-
langkah léngkah. jamak2 lalengkah.
. melangkah. ngaléngkah.
. melangkahi. ngalengkahan.
. anak-anak baru bisa berjalan. léléngkah halu.
. dilangkahi. diléngkahan. jamak2 dilalengkahan.
. selangkah, satu langkah. saléngkah.
-
langkap [Arenga obtusifolia] langkap.
langlang langlang.
. melanglang, ngalanglang.
langsat [Lansium domesticum] pisitan.
lanjut terus, lajeng (bahasa halus).
. selanjutnya. saterasna, salajengna.
lantaran duméh, lantaran, pedah.
lantaran (bahasa halus) ku margi, jalaran.
lantik lantik, intrén.
. melantik. ngalantik, ngaistrénan.
-
lap elap. 1. melap. ngelap. = serbét.
lapar lapar, palay tuang (bahasa halus).
lapis lapis.
. kue lapis. kueh lapis.
lapisan lapisan.
lapuk bobo. jamak2 barobo. lihat tidur ( bahasa anak-anak)
larang caram, carék. jamak2 cararam, cararék.
. melarang. nyarék, nyaram. jamak2 nyararék, nyararam.
. memarahi. nyarekan.
larang (bahasa halus) wagel, seuseul. jamak2 waragel.
. melarang. ngawagel.
-
larangan pamali.
. jangan bersiul kemungkinan bisa hilang beras atau garam.
.. Ulah héhéotan bisi leungiteun beras atu garam.
. jangan bersiul pada malam hari kemungkinan bisa didatangi orang hutan. .. Ulah héhéotan bisi disampeurkeun urang leuweung.
. jangan dikerudung baju kemungkinan bisa susah melahirkan.
.. ulah ditiung baju bisi hésé ngalahirkeun.
. jangan duduk di meja kemungkinan banyak hutang.
.. ulah diuk dina meja bisi loba hutang.
-
. jangan duduk di niru kemungkinan ayan.
.. ulah diuk dina nyiru bisi sakalor.
. jangan menginjak niru kemungkinan sering jatuh di depan mertua.
.. ulah nincak nyiru bisi remen jatuh hareupeun mitoha.
. jangan makan berpindah-pindah kemungkinan punya suami banyak.
.. ulah dahar pipindahan bisa boga salaki loba.
. jangan makan di cobek kemungkinan mendapatkan kakék-kakék.
.. ulah dahar dina coet bisi meunangkeun aki-aki.
. jangan makan memakai piring rangkap kemungkinan dimadu.
.. ulah dahar make piring ngarangkep bisi dicandung.
-
. jangan meludah di pinggir tungku kemungkinan banyak anak.
.. ulah nyiduh di sisi hawu bisi loba anak.
. jangan menabur-naburkan garam kemungkinan bisa sakit dengkul.
.. ulah ngawur-ngawuruyah bisi nyeri tuur.
. jangan menduduki bantal, bisa bisul.
.. ulah ngadiukan bantal bisi bisul.
. jangan mengencingi bara api kemunginan bisa saki kencing.
.. ulah ngiihan ruhak bisi nyeri kiih.
. jangan mentertawakan kentut kemungkinan bisa ompong.
.. ulah nyeungseurikeun hitut bisi ompong.
. jangan tidur tidak memakai bantal kemungkinan susah melahirkan.
.. ulah saré teu make bantal bisi hésé ngalahirkeun.
-
lari lumpat.
lari berhamburan. birat.
lari karena takut. becir.
. berlari karen takut. ngabecir.
laris laku, payu, pajeng (bahasa halus). =laku
laron siraru.
latah géhgéran. jamak2 garéhgéran.
latin latén.
-
lauk pauk deungeun.
laut laut, sagara.
. Nama Raja di Karajaan Salaka Nagara. Raja Singa Sagara.
lautan, samudra. jaladri.
lawak bodor. jamak2 barodor.
. membodor. ngabodor.
-
lawan kata {antonym}. sabalikna.
. ada lawan kata tidak ada (bahasa halus) nyondong sabalikna teu aya.
. ada lawan kata tidak ada (bahasa kasar) aya sabalikna euweuh.
. ada lawan kata tidak ada (jamak2 bahasa halus)
.. nyarondong sabalikna teu araya.
. ada lawan kata tidak ada (jamak2 bahasa kasar)
.. araya sabalikna areuweuh.
. adik lawan kata kakak (bahasa halus) rayi sabalikna raka.
. adik lawan kata kakak (bahasa kasar) adi sabalikna lanceuk.
-
. akhir lawan kata awal. ahir sabalikna awal.
. aku lawan kata mungkir. (bahasa halus) angken sabalikna pungkir.
. aku lawan kata mungkir. (bahasa kasar) aku sabalikna pungkir.
. atas lawan kata bawah. luhur sabalikna handap.
. atas lawan kata bawah. (jamak) laluhur sabalikna harandap.
. awal lawan kata akahir. awal sabalikna ahir.
-
. baik lawan kata nakal. bageur sabalikna bangor.
. baik lawan kata nakal (jamak). barageur sabalikna balangor.
. bagus lawan kata jelék (bahasa halus) saé sabalikna awon.
. bagus lawan kata jelék (bahasa kasar) alus sabalikna goréng.
. bagus lawan kata jelék (jamak2 bahasa halus)
.. saraé sabalikna arawon.
. bagus lawan kata jelék (jamak2 bahasa kasar)
.. aralus sabalikna garoréng.
. banyak lawan kata sedikit (bahasa halus) seueur sabalikna sakedik.
. banyak lawan kata sedikit (bahasa kasar) loba sabalikna saeutik.
. banyak lawan kata sedikit (jamak bahasa halus)
.. saleueur sabalikna sakaredik.
. banyak lawan kata sedikit (jamak bahasa kasar)
.. laloba (jamak1) sabalikna saraeutik (jamak2).
-
. bapak lawan kata ibu (bahasa halus) rama sabalikna ibu.
. bapak lawan kata ibu (bahasa kasar) bapa sabalikna ema.
. barat lawan kata timur. kulon sabalikna wetan.
. baru lawan kata lama (bahasa halus) enggal sabalikna lami.
. baru lawan kata lama (bahasa kasar) anyar sabalikna heubeul.
. baru lawan kata lama (jamak2, bahasa halus) arénggal sabalikna lalami.
. baru lawan kata lama (jamak2, bahasa kasar)
.. aranyar sabalikna hareubeul.
. basah lawan kata kering baseuh sabalikna garing.
. basah lawan kata kering (jamak2) baraseuh sabalikna gararing.
. bawah lawan kata atas. handap sabalikna luhur.
. bawah lawan kata atas. (jamak2) harandap sabalikna (jamak1) laluhur.
-
. belakang lawan kata depan (bahasa halus) pengker sabalikna payun.
. belakang lawan kata depan (bahasa kasar) tukang sabalikna hareup.
. belakang lawan kata depan (jamak2, bahasa kasar)
tarukang sabalikna harareup.
. belakang lawan kata depan (bahasa halus)
.. (jamak1) palengker sabalikna (jamak2, parayun).
. belakang lawan kata depan (jamak2, bahasa kasar)
.. tarukang sabalikna harareup.
. belum lawan kata sudah (bahasa halus) teuacan sabalikna atos.
. belum lawan kata sudah (bahasa kasar) acan sabalikna engeus.
. belum lawan kata sudah (jamak2, bahasa halus)
.. tareuacan sabalikna aratos.
. belum lawan kata sudah (bahasa kasar) aracan sabalikna arengeus.
. bener lawan kata salah (bahasa halus) leres sabalikna lepat.
. bener lawan kata salah (bahasa kasar) bener sabalikna salah.
-
. berani lawan kata takut (bahasa halus) sieun sabalikna wantun.
. berani lawan kata takut (bahasa kasar) sieun sabalikna wani.
. berdiri lawan kata duduk (bahasa halus) tatih sabalikna calik.
. berdiri lawan kata duduk (bahasa kasar) nantung sabalikna diuk.
. berdiri lawan kata duduk (jamak2 bahasa halus)
.. taratih sabalikna caralik.
. berdiri lawan kata duduk jamak2 (bahasa kasar)
.. narangtung sabalikna dariuk.
. besar lawan kata kecil (bahasa halus) ageung sabalikna alit.
. berat lawan kata ringan (bahasa kasar) beurat sabalikna hampang.
. besar lawan kata kecil (besar kasar) gedé sabalikna leutik.
-
. béda lawan kata sama (bahasa halus) benten sabalikna sami.
. béda lawan kata sama (bahasa Kasar) béda sabalikna sarua.
. bodoh lawan kata pintar (bahasa kasar) bodo sabalikna pinter.
-
. dalam lawan kata dangkal. jero sabalikna déét.
. dekat lawan kata jauh (bahasa halus) caket sabalikna tebih.
. dekat lawan kata jauh (bahasa kasar) deukeut sabalikna jauh.
. dangkal lawan kata dalam. déét sabalikna jero.
-
. depan lawan kata belakang (bahasa halus) payun sabalikna pengker.
. depan lawan kata belakang (bahasa kasar) hareup sabalikna tukang.
. depan lawan kata belakang (jamak2, bahasa halus)
.. parayun sabalikna palengker.
. depan lawan kata belakang (jamak2 bahasa kasar)
.. harareup sabalikna tarukang.
. dingin lawan kata panas. tiis sabalikna panas.
. dingin lawan kata panas. (jamak2) tariis sabalikna paranas.
-
. dunia lawan kata akhirat. dunya sabalikna akhérat.
. duduk lawan kata berdiri (bahasa halus) calik sabalikna tatih.
. duduk lawan kata berdiri (bahasa kasar) diuk sabalikna nangtung.
. duduk lawan kata berdiri (jamak2, bahasa halus)
.. caralik sabalikna taratih.
. duduk lawan kata berdiri jamak2 (bahasa kasar)
.. dariuk sabalikna narangtung.
. empuk lawan kata keras. hipu sabalikna teuas.
-
. genap lawan kata ganjil. jangkep sabalikna gangsal.
. halus lawan kata kasar. lemes sabalikna kasar.
. hidup lawan kata mati (bahasa halus) jumeneng sabalikna pupus.
. hidup lawan kata mati (bahasa kasar) hirup sabalikna maot.
. hitam lawan kata putih. hideung sabalikna bodas.
-
. ibu lawan kata bapak (bahasa halus) ibu sabalikna rama.
. ibu lawan kata bapak (bahasa kasar) ema sabalikna bapa.
. ingat lawan kata lupa (bahasa halus) emut sabalikna hilap.
. ingat lawan kata lupa (bahasa kasar) inget sabalikna poho.
-
. jantan lawan kata betina. jalu sabalikna bikang.
. jauh lawan kata dekat (bahasa halus) tebih sabalikna caket.
. jauh lawan kata dekat (bahasa kasar) jauh sabalikna deukeut.
. jelék lawan kata bagus (bahasa halus) awon sabalikna saé.
. jelék lawan kata bagus (bahasa halus) goréng sabalikna alus.
. jual lawan kata beuli (bahasa halus) ical sabalikna galeuh.
. jual lawan kata beuli (bahasa kasar) jual sabalikna beuli.
-
. kakak lawan kata adik (bahasa halus) raka sabalikna rayi.
. kakak lawan kata adik (bahasa kasar) lanceuk sabalikna adi.
. kakek lawan kata nenek (bahasa halus)
.. éyang pameget sabalikna éyang istri.
. kakek lawan kata nenek (bahasa kasar) aki sabalikna nini.
. kalah menang lawan kata menang (bahasa halus) kawon sabalikna kenging.
. kalah menang lawan kata menang (bahasa kasar) éléh sabalikna meunang.
. kalah menang lawan kata menang jamak2 (bahasa halus)
.. karawon sabalikna karenging.
. kalah menang lawan kata menang jamak2 (bahasa kasar)
.. aréléh sabalikna mareunang.
. kanan lawan kata kiri (bahasa kasar) katuhu sabalikna kénca.
. kaya lawan kata miskin. beunhar sabalikna miskin.
-
. kecil lawan kata besar (bahasa halus) alit sabalikna ageung.
. kecil lawan kata besar (bahasa kasar) leutik sabalikna gedé.
. kenyang lawan kata lapar (bahasa halus) wareg sabalikna palay tuang.
. kenyang lawan kata lapar (bahasa kasar) seubeuh sabalikna lapar.
. kering lawan kata basah. baseuh sabalikna garing.
. kurus lawan kata gemuk. begang sabalikna lintuh.
. kurang lawan kata lebih. kurang sabalikna lewih.
-
. laki-laki lawan kata perempuan (bahasa halus) pameget sabalikna istri.
. laki-laki lawan kata perempuan (bahasa kasar) lalaki sabalikna awéwé.
. lama lawan kata sebentar (bahasa halus) lami sabalikna sakedap.
. lama lawan kata sebentar (bahasa kasar) lila sabalikna sakeudeung.
-
. lapar lawan kata kenyang (bahasa halus) palay tuang sabalikna wareg.
. lapar lawan kata kenyang (bahasa kasar) lapar sabalikna seubeuh.
. lebih lawan kata kurang. leuwih sabalikna kurang.
. longgarlawan kata sempit. logor sabalikna seureug.
. lupa lawan kata ingat (bahasa halus) hilap sabalikna émut.
. lupa lawan kata ingat (bahasa kasar) poho sabalikna hilap.
. lurus lawan kata béngkok. lempeng sabalikna béngkok.
-
. mahal lawan kata murah (bahasa halus) awis sabalikna mirah.
. mahal lawan kata murah (bahasa kasar) mahal sabalikna murah.
. mahal lawan kata murah jamak2 (bahasa halus) arawis sabalikna marirah.
. mahal lawan kata murah jamak2 (bahasa kasar) marahal sabalikna marurah.
-
. manis lawan kata pahit. amis sabalikna pait.
. masuk lawan kata keluar (bahasa kasar) asup sabalikna kaluar.
. matang lawan kata mentah. asak sabalikna atah.
. matang lawan kata mentah (jamak20 arasak lawan kata aratah.
-
. menang lawan kata kalah (bahasa halus) kenging sabalikna kawon.
. menang lawan kata kalah (bahasa kasar) meunang sabalikna éléh.
. menang lawan kata kalah (jamak2, bahasa halus)
.. karenging sabalikna karawon.
. menang lawan kata kalah (jamak2, bahasa kasar)
.. mareunang sabalikna aréléh.
. mentah lawan kata matang. atah sabalikna asak.
. mentah lawan kata matang (Jamak2) aratah sabalikna arasak.
-
. miskin lawan kata kaya. miskin sabalikna beunghar.
. miskin lawan kata kaya.
.. jamak2 mariskin sabalikna baleunghar/barenghar.
. muda lawan kata tua (bahasa halus) anom sabalikna sepuh.
. muda lawan kata tua (bahasa halus) ngora sabalikna kolot.
. muda lawan kata tua jamak2 (bahasa halus) aranom sabalikna sarepuh.
. muda lawan kata tua jamak2 (bahasa kasar) ngarora sabalikna karolot.
-
. murah lawan kata mahal (bahasa halus) mirah sabalikna awis.
. murah lawan kata mahal (bahasa kasar) murah sabalikna mahal.
-
. naik lawan kata turun. naék sabalikna turun.
. nyala lawan kata padam. hurung sabalikna pareum.
. panas lawan kata dingin. panas sabalikna tiis.
. panas lawan kata dingin. jamak2 paranas sabalikna tariis.
. pintar lawan kata bodoh (bahasa kasar) pinter sabalikna bodo.
. pelan lawan kata cepat (bahasa halus) anca sabalikna enggal.
. pelan lawan kata cepat (bahasa kasar) laun sabalikna gancang.
-
. renggang lawan kata rapat. anggang sabalikna rapet.
. sedikit lawan kata banyak (bahasa halus) sakedik sabalikna seueur.
. sedikit lawan kata banyak (bahasa kasar) saeutik sabalikna loba.
. séhat lawan kata sakit (bahasa halus) damang sabalikna udur.
. séhat lawan kata sakit (bahasa kasar) jagjag sabalikna gering.
. sudah lawan kata belum (bahasa halus) atos sabalikna teu acan.
. sudah lawan kata belum (bahasa kasar) enggeus sabalikna acan.
-
. suami lawan kata istri (bahasa halus) carogé sabalikna istri.
. suami lawan kata istri (bahasa kasar) salaki sabalikna pamajikan.
. susah lawan kata gampang (bahasa kasar) hésé sabalikna babari.
. siang lawan kata malam (bahasa halus) siang sabalikna wengi.
. siang lawan kata malam (bahasa kasar) beurang sabalikna peuting.
-
. tajam lawan kata tumpul. seukeut sabalikna mintul.
. tegak lawan kata bongkok. ajeg sabalikna bongkok.
. tengkurap lawan kata telentang. tangkub sabalikna tangkarak
. terang lawan kata gelap. caang sabalikna poék.
. tidak ada lawan kata ada (bahasa halus) teu aya sabalikna nyondong.
. tidak ada lawan kata ada (bahasa kasar) euweuh sabalikna aya.
. timur lawan kata barat. wétan sabalikna kulon.
-
. tinggi lawan kata péndék (badan). jangkung sabalikna pendék.
. tipis lawan kata tebal. ipis sabalikna kandel.
. tipis lawan kata tebal. jamak2 aripis sabalikna karande.
. tua lawan kata muda (bahasa halus) sepuh sabalikna anom.
. tua lawan kata muda (bahasa kasar) kolot sabalikna ngora.
. tua lawan kata muda (jamak2, bahasa halus) sarepuh sabalikna aranom.
. tua lawan kata muda (jamak2, bahasa kasar) karolot sabalikna ngarora.
. wangi lawan kata bau. seungit sabalikna bau.
-
layak pantes.
layang-layang langlayangan.
~ istilah pada layayangan. istilah dina langlayangan.
. benang layang-layang habis di golongannya. cacap.
. benang layang-layang yang tajam, terbuat dari bubuk kaca. gelasan.
. gambar pada layang-layang. wangkong.
-
. layang-layang ditarik serentak waktu beradu supaya menang. dikubet
. layang-layang diulur terus supaya terbang tinggi. ditataran.
. layang-layang putus sendiri, bukan karena beradu. kapakan.
. layang-layang putus semakin keatas. mumbul.
. layang-layang sedang beradu lepas lagi. godos.
-
. memburu layang-layang. ngarucu.
. rangka layang-layang. rarancang.
. tangkap layang-layang yang sudah kalah oleh layang-layang juga. ngabandang.
layat longok. jamak2 lalongok.
. melayat. ngalalongok
layu karena dipanaskan. leumpeuh.
-
lebah nyiruan.
lebai lebé.
lebam geuneuk. jamak2 gareuneuk.
lebat leubeut.
lebih leuwih, langkung (bahasa halus), punjul. lihat léwat.
. baris ke 4, 8 dan 16 lagu néng geulis. langkung saé urang tunangan.
.. artinya : lebih baik kita tunangan.
-
lebih (dari semestinya) kacida.
lebih baik leuwih hadé, langkung sae (bahasa halus), mending.
~ daripada main lebih baik belajar. batan ulin mending diajar.
ledak bitu, beledug.
. meledak. ngabeledug. lihat suara.
-
lekas gancang, énggal (bahasa halus), téreh. jamak2 garancang, arénggal.
lekat tapel, rapet. jamak2 rarapet.
. melekat. napel, ngarapet.
lekuk legok.
. Nama Kampung di Désa Giri Mekar Kecamatan Cilengkrang Kota Bandung. Legok Hayam
lekuk (akibat benturan) kentob.
lekuk (pada pipi) kempot.
-
lelah capé. =letih.
. melelahkan. nyapékeun.
lelaki lalaki, pameget (bahasa halus).
lelap tibra, pules (bahasa halus).
leluasa laluasa.
leluhur karuhun.
-
lemah letoy. jamak2 laletoy.
lemah lembut. leuleuy.
. Cileuleuy di lereng gunung geulis Pangalengan.
lemak gajih.
. upah. gajih (homonim)
-
lemari lomari atau lamari.
. bakal jadi lemari. pilomarieun.
. lemari makan. lomari makan.
. lemari pakaian. lomari papakéan.
. lemari buku. lomari buku.
lemas lungsé, leuleus. jamak2 lalungse, laleuleus.
-
lembab beueus.
lembaga lembaga.
lembar lambar.
. selembar. salembar.
lembayung layung.
. Nama Désa di Kecamatan Cibeunying kidul kota Bandung. Pasir Layung.
-
lempar alung, balédog, pangpéng.
. melempar. ngalung, malédog.
. melemparkan. ngalungkeun. jamak2 ngaralungkeun
lempar kesalahan kepada orang lain. teumbleuh.
. melemparkan kesalahan kepada orang lain. nembleuhkeun
lempuyang [(Zingiber zerumbet, sin. Z. aromaticum]lampuyang.
-
lendir hidung. leho, umbel (bahasa halus). = ingus
. seperti lendir hidung. lumeho.
-
lengah bongoh.
lengan leungeun (bahasa kasar), panangan (bahasa halus).
lengan atas. peupeuteuyan, puhu leungeun.
lengah bongoh, balangah.
lengkap lengkep. 1. lengkapi. lengkepan.
-
lengkuas laja. Bahasa Latinnya, Langua Galanga (L). Merr.
lengkung béngkok, bengkung. 1. melengkung. béngkok.
lenjuang [Cordyline fruticosa] hanjuang.
. nama Désa di Kecamatan Parompong Kabupatén Bandung Barat. Cihanjuang, Cihanjuang Rahayu.
-
lentang tangkarak, bengkang.
. menelentang, terlentang. nangkarak.
lentang sambil kaki dibuka lebar. dangkak.
. menelentang (atau duduk)lentang sambil kaki dibuka lebar. ngadangkak.
lentéra lantéra.
lenyap leungit.
-
lepas cucul, ucul, laan, leupas, udar, coplok, abur.
. melepaskan. ngaleupaskeun, nyoplokkeun.
lepas (dari ikatan) lésot.
lepas mencari makan sendiri (binatang) abur.
lesu lungsé.
lesung lisung.
lesung kecil bermata satu. jubleg.
-
lesung pipi. kempot.
letih capé.
letus bitu, beledug. 1. meletus bitu, ngabeledug.
leunca [solanum nigrum] leunca.
leungkuas [alpina galanga] laja.
-
lébar rubak.
lébar (kaki) jebrag.
lébar daun telinga. rebing
lécet boleksek, babak. jamak2 baloleksek.
-
lédék poyok. jamak2 paroyok.
. meledek moyok. jamak2 maroyok.
léhér {neck} beuheung (bahasa kasar dan sedang), tenggek (bahasa halus).
lélé [Clarius batrachus] lélé. anak lélé nanahaon.
léléh lééh.
-
lémpar alung, balang, balédog.
. melempar. maledog, ngalung.
. melemparkan ngalungkeun, ngabalangkeun.
. diléparkan. dialungkeun, dibalangkeun, dibalédogkeun.
-
lémpar batu malempeng.
léngket rapet. jamak2 rarapet.
léwat liwat, langkung (bahasa halus). lihat lebih.
. aktif léwat, meléwat. ngalangkung
. meléwati. ngaliwatan.
-
. baris ke sebelas lagu bubuy bulan. nu ngalangkung unggal enjing.
.. artinya : yang lewat tiap pagi.
. terléwat. kaliwat, kalangkung.
. terserah. teu langkung.
-
libur libur, peré, pakanci.
licin licin, leueur, lesang.
. menyetrika. ngalicin.
licin berminyak. leucir, lucir.
lidah létah, ilat (bahasa halus).
-
lidi nyéré.
. sapu lidi. sapu nyéré.
lidi daun enau harupat.
lihat (bahasa halus) uninga, tingali.
-
lihat (bahasa kasar ) ténjo, pelong, ilik, tempo, témbong.
. kelihatan. katingali.
~ Bisa kelihatan oléh kita sekarang. Tiasa katingali ku urang ayeuna.
. melihat. ningali, nempo, nembong, melong.
. melihat (berulang-ulang). tingalian, uningaan
. melihat-lihat. ningalian.
. memperlihatkan. némbongan.
. nama kampung di Désa Mekarwangi Kecamatan haurwangi,
, Kabupatén Cianjur. Citembong.
-
lihat (bahasa kasar sekali) deléh, deuleu.
. kué hanya untuk dilihat saja. kueh deléh.
lihat (bahasa halus) tingal.
lihat kebelakang sambil berjalan karena rasa waswas,
, atau masa lampau. soréang.
. melihat tersebut diatas. nyoréang.
. Nama Désa, Kecamatan dan ibukota Kabupatén Bandung. Soréang.
lihat ke mata neuteup. jamak2 nareuteup.
-
lilin {wax} lilin.
. Nama Désa dan Kecamatan Di Kabupatén Bandung Barat. Cililin.
lilit {to twine round} lilit, beulit.
. Nama Kelurahan di Jakarta Barat. Cililitan.
lima (5) lima.
limpa binatang. kalilipa,
limpa manusia. kawaya.
-
limpah. budal. 1. melimpah mudal.
lindas géléng.
linglung, banyak lupa. linglung.
lintah léntah.
linu linu. jamak2 lalinu.
lipan babakaur
-
lipat tilep, lipet, tikel.
. melipat. nilep, ngalipet, nikel.
. kerjaan untuk dilipat. lipeteun.
liter léter.
. seliter. saléter.
liuk geboy. meliuk-liuk. ngageboy.
-
loba hawek. jamak2 harawek.
lobak [Raphanus sativus] lobak.
lodong (tabung bambu besar) lodong.
lomba lomba, balap, pasanggiri.
lombok cabe.
-
lompat ajleung, lumpat.
. melompat. ngajleng.
lompat kebawah ajrut.
loncat1 luncat, ajleng, ajol, ajrug.
. nama Désa di Kecamatan Cangkuang Kabupatén Bandung. Ciluncat.
-
loncat2 (seperti katak) aclog.
. meloncat ngaclog.
loncat3 (untuk yang kecil: belatung, ikan kecil, belalang) acleng.
. meloncat ngacleng.
longgar logor, loncer.
-
longo olohok.
. melongo. molohok.
. babasan : ngembang Kadu. artinya : melongo.
lonjong pénjol, lonyod.
lontar alung.
lontong leupeut.
-
luar luar. jamak2 laluar.
di luar. di luar. jamak2 di laluar.
keluar. kaluar. jamak2 kalaluar.
luas lega. jamak2 lalega.
. luas dalam bahasa sunda=tega. lihat tega.
. luasnya. legana.
. meluas. ngalegaan.
. meluaskan. ngalegakeun.
-
lubang liang, lobang (lebih dangkal), kohok.
. anus. liang tai.
. berlubang. kohok.
. dilubangi. diliangan, dikohokan.
. lubang hidung. liang irung.
-
. lubang jarum. liang jarum.
. lubang kancing. liang kancing,lobang kancing.
. lubang telinga. liang ceuli.
. melubang. ngaliang, ngalobang, ngohokan.
. melubangi. ngaliangan, ngalobangan.
. Nama Désa di Kecamatan Parigi Kabupatén Bandung. Ciliang.
-
lubang (sebelumnya utuh) bobok, mobok.
. melubangi. ngabobok.
lubang besar gorowong.
lubang besar banyak. rawang, karawang.
. Nama Désa di Kacamatan Darmaga Kabupatén Bogor. Cikarawang.
. Nama Ibukota dan Kabupatén di Jawa Barat. Karawang.
-
lubang karena tertusuk. totos.
lubang kecil kohok.
lubang kecil dan banyak. karancang.
lubang kecil di jalan. logak.
lubangnya mengecil atau menjadi tidadak ada lubang. pongpet.
lubang moncong hidung. tendok.
. melubangi moncong hidung. nendok.
lubér limpas, mudal.
-
lucu lucu, pikaseurieun.
ludah ciduh, ludah (bahasa halus).
. diludahi. diciduhan, diludahan.
. meludah. nyiduh, ngaludah.
. meludahi. nyiduhan, ngaludahan.
luka raheut. jamak2 raraheut.
luka besar bohak.
-
lumat rieus. = tumbuk.
. melumat. ngarieus.
lumbung padi. leuit.
lumpuh gémpor.
lumpuh bibir. béngo.
lumpuh tangan. kémpér.
-
lumpur {mud, mire, wet clay} leutak. jamak2 laleutak.
lumpur sumur atau kolam (balong) luluk.
. Désa di kacamatan Cikancung Kabupatén Bandung. Ciluluk.
lumrah ilahar, galib, jamak2.
lumut lukut.
-
lumutan lukutan. jamak2 lalukutan.
lunak hipu, beyé, emoy.
lunas punah.
luntur belél, muntah, pupul.
-
lupa (bahasa kasar) poho. jamak2 paroho.
. melupakan. mopohokeun. jamak2 maropohokeun.
. melupakannya. mopohokeunana.
. pelupa, gampang lupa. pohoan.
. lawan kata. inget. = ingat.
. terlupakan. kapohokeun, kapohoan.
. dilupakan. dipohokeun.
-
lupa (bahasa sedang) hilap. jamak2 harilap.
. lawan kata émut. = ingat.
lupa (bahasa halus) lali (bahasa halus).
. lawan kata émut. = ingat.
lupa (dari bahasa Cirebon) supé.
lurah kuwu.
-
lurus lempeng.
lusa pageto.
lusin losin.
. selusin. salosin
lutut (bahasa halus) teuku, dengkul.
lutut (bahasa kasar) tuur.

M
maaf (bahasa kasar) maap, hampura, aksama atau haksama.
. Maaf tidak disengaja. Hampura teu dihaja.
. memaafkan. ngahampura.
maaf (bahasa halus) hapunten, aksami atau haksami.
mabuk mabok.
mabuk keracunan makanan. weureu.
macan maung, méong.
macam macem, rupa, rupi.
madu1 madu.
madu2 candung, wayuh (bahasa halus).
. dimadu. dicandung.
. memadu. nyandung.
Madura, nama kerajaan dalam cerita wayang. Madura.
magang, calon pegawai. magang.
magrib burit.
magnit persani.
-
mahal mahal, awis (bahasa halus).
. jamak2 marahal.
~ Jaman sekarang harga barang mahal-mahal.
~ ~ Jaman kiwari harga barang marahal.
. jarang bertemu. awis tepang.
mahasiswa mahasiswa.
mahir mahér.
. kemahiran. kamahéran.
mahKota makuta.
-
main maén, ulin, ameng (bahasa halus). jamak2 arulin, arameng.
. mainan. kaulinan.
mainkan co'o.
. mainan. coco'oan.
. memainkan. nyo'o
main-main hereuy.
mainan ulinan, kaulinan, cocooan.
. mainan rumah-rumahan. iimahan.
. mainan mobil-mobilan. momobilan.
. mainan kuda-kudaan, bermain sepeti kuda. kukudaan.
. mainan kursi-kursian. kokorsian.
majikan dunungan.
-
maju paju, pajeng (bahasa halus). jamak2 paraju, parajeng.
. aktif maju, majeng.
. laku, laku, pajeng (bahasa halus, homonim).
. payung. payung, pajeng (bahasa halus, homonim).
. kemajuan. kamajuan, kamajengan.
. kata antar untuk maju. geleser. geleser maju.
. memajukan. majukeun, majengkeun.
. Nama Désa di Kecamatan Cimaung Kabupatén Bandung. Sukamaju.
-
makam (bahasa kasar) astana.
makam (bahasa halus dan bahasa sedang) pajaratan, pasarean, makam.
-
makan (bahasa anak-anak) emam, mamam. jamak2 aremam
makan (bahasa halus) tuang. jamak2 taruang.
. makanan. katuangan.
. memakan, makan. nuang. jamak2 nuangan
. perut. patuangan.
. termakan. katuang.
-
makan (bahasa kasar dan bahasa penengah) dahar. jamak2 dalahar.
. dimakan. didahar.
. memakan, makan. ngadahar. jamak2 ngadaharan.
. kata antar untuk dahar. am. am dahar.
. termakan. kadahar.
. makanan. kadaharan.
. perut. padaharan.
-
makan (bahasa kasar sekali) lebok, nyatu, hakan.jamak2 lalebok, nyaratu, harakan.
~ Kerbau sedang makan rumput. Munding keur nyatuan jukut.
. dimakan. dihakan, dilebok.
.. baris ketiga lagu (kakawihan laras wekas) olé-olé ogong.
... dihakan ku embé ompong.
~ ~ dimakan oleh kambing ompong.
. memakan. ngalebok, nyatu, ngahakan.
. termakan. kalebok, kahakan.
. makanan. kalebokan, kahakanan.
makan (berasal dari bahasa Indonesia) makan.
. méja makan. méja makan.
. lemari makan. lomari makan.
. rumah makan. rumah makan.
-
makan (bahasa sedang) teda, neda.
makan ambil masing-masing. parasmanan.
makan banyak. rewog. jamak2 rarewog.
makan diluar jam makan. ngawadang.
makan nikmat karena lapar. ponyo.
makan pagi-pagi. sasarap.
makan sesudah sembuh dari sakit. mamayu, mamajeng (bahasa halus).
-
makan siang. ngawadang.
makan sirih. seupah.
. memakan sirih. nyeupah
makan sore. madang.
makan sedikit. ancin. jamak2 arancin.
makan umpan (ikan) sanggut. jamak2 saranggut.
. dimakan umpan (ikan) disanggut. jamak2 disarangut.
. memakan umpan (ikan) nyanggut. jamak2 nyaranggut.
-
makanan kadaharan, kaemaman, katuangan (bahasa halus).
. adonan tepung beras dibentuk bulat tipis setelah kering,
, di panggang diatas bara api. opak.
. beras ketan, gula merah dan kelapa yang dimasak menjadi satu. wajit.
. fermentasi terhadap biji kedelai. tempe.
. fermentasi dari bungkil tahu. oncom merah.
. fermentasi dari bungkil kacang tanah. oncom hitam.
. fermentasi dari singkong. peuyeum.
-
. goreng adonan yang berbahan utama tepung kanji. cireng (aci digoreng).
. goreng tahu putih yang kemudian diberi adonan ikan tapioka. batagor.
. gula merah didalam parutan singkong di bentuk bulat,
, atau lonjong biasanya di goreng. misro.
. sejenis kerupuk yang dibuat nasi ketan yang dikeringkan,
, lalu digoreng. raginang.
. sambal oncom didalam parutan singkong di bentuk bulat,
, atau lonjong biasanya di goreng. comro.
. ubi cilembu. hui Cilembu.
-
makanan di dalam kuah atau sirop. bukur.
makanan binatang parab.
maki carékan, seuseul (bahasa halus).
makmur ma'mur.
maksud maksud, maksad (bahasa halus).
. maksudnya. maksudna, maksadna.
-
maksud niat, karep.
maksudnya maksudna, maksadna (bahasa halus).
malah malah, malih (bahasa halus). = bahkan
malaka [Phyllanthus Emblica] malaka.
. Cimalaka di Sumedang.
-
malam (bahasa kasar) peuting, malem. jamak2 pareuting.
. bermalam. meuting.
. malam minggu. malem minggu.
. kemalaman. kapeutingan. jamak2 kapareutingan
. lawan kata beurang.
. malam minggu. peuting ahad, malem minggu.
. malam nanti. peuting engké.
. sehari-semalam. sapoé-sapeuting.
. semalam. sapeuting.
. semalaman. sepeupeuting, sapeuting jeput.
-
. siang-malam, 24 jam. beurang-peuting.
. tadi malam. peuting tadi.
. tengah malam. tengah peuting.
. tiap malam. sapeuting-peutingna.
. tidur lagi bertamu. meuting, ngendong.
. waktu malam. ti peuting.
-
malam (bahasa halus dan bahasa sedang) wengi. jamak2 warengi.
. bermalam. ngawengi.
. kemalaman. kawengian. jamak2 kawarengian.
. lawan kata siang = siang.
. malam minggu. wengi ahad.
. malam nanti. wengi engké.
. sehari-semalam. sadinten-sawengi.
. semalam. sawengi.
-
. semalaman. sawewengi, sawengi jeput.
. siang-malam, 24 jam. siang-wengi.
. tadi malam. wengi tadi.
. tengah malam. tengah wengi.
. tiap malam. sawengi-wengina.
. tidur lagi bertamu. ngawengi.
. waktu malam, dari malam. ti wengi.
-
malas horéam, kedul, males, kalékéd.
. jamak2 haroream, karedul, marales.
malu éra (bahasa kasar), isin (bahasa sedang), lingsem (bahasa halus).
. memalukan. ngérakeun.
. pemalu. eraan
mamah1 indung, biang.
mamah2 gayem. kata kerja.
. memamah. ngagayem.
mampir mampir, simpang, sindang (bahasa halus). = singgah
-
mana ? mana ? manten ? (bahasa halus).
. asalnya dari mana ? asalna ti mana ? kawitna ti manten ? (bahasa halus)
. kemana. kamana. jamak2 kamarana.
mana-mana mana-mana.
. kemana-mana. kamana-mana.
mancung (hidung) mancung, bangir.
mancur muncrat.
-
mandala (berasal dari bahasa sangsakerta) daerah, wilayah.
. Nama Désa di Kecamatan Sukaraja Kabupaten Bogor. Désa Cimanadala.
mandek magol.
mandi (bahasa anak-anak) ibak. jamak2 aribak.
mandi (bahasa halus) siram.
mandi (bahasa kasar) mandi. jamak2 marandi.
- dimandikan. dimandian.
- mandi besar. adus.
- mandi darah. boboran getih.
- memandikan.ngamandian.
- pemandian. pamandian.
mandi besar adus. jamak2 aradus.
mandi dalam air kotor, lumpur. guyang.
-
mangap calangap.
mangga [Mangifera indica] buah.
manggis [Garcinia mangostana] manggis, manggu.
. Nama Désa di Kecamatan Bojonggede Kabupatén Bogor. Cimanggis.
. Nama Désa di Kecamatan Cibeber abupaten Cianjur. Cimanggu.
. Nama Désa di Kecamatan Langkap Lancar Kabupatén Ciamis. Cimanggu.
. Nama Désa di Kecamatan Ngamprah Kabupatén Bandung Barat. Cimanggu.
. Nama Kecamatan di Jakarta Barat, sukabumi dan sumedang. Cimanggis.
-
manfaat mangpaat.
mangkuk mangkok.
manggut unggeut.
manis manis, amis. jamak2 aramis.
. amis dalam bahasa indonesia =anyir.
. manis didalam (nama makanan khas Sunda). misro (amis dijero).
. Nama Kabupatén di Provinsi Jawa Barat. Ciamis (12 JUNI 1642).
.. www.ciamiskab.go.id
. Nama Kelurahan dan Kecamatan di Kabupatén Ciamis
manis sekali legit, kareueut.
-
manja ogo. jamak2 arogon.
manja wowoy. kata kerja.
manjur matih.
mantera jampé, asihan. =mantra.
. Nama Désa di Kecamatan Pamijahan Kabupatén Bobor
-
mantra jampé, asihan. =mantera.
manusia manusa, jelema, jalma, jalmi (bahasa halus).
marah ambek.
. dimarahi. dicarekan.
. marah (aktif). ngambek.
. marahnya. ambekna.
.. babasan : ambekna sakulit bawang. marahnya sekulit bawang.
~ ~ gampang marah.
. memarahi. nyarekan.
marah (bahasa halus) bendu, wéra.
~ Jangan marah ke saya ya. Ulah bendu ka abdi nya.
-
mari hayu. = ayo. jamak2 harayu.
martabat harkat.
martil palu.
-
mas emas.
masa1 (kata benda) waktu.
. masa yang akan datang. jaga.
masa2 maenya, piraku.
masak asak. jamak2 arasak.
masak air taheur.
masak dengan debu panas. bubuy.
. Judul lagu sunda. Bubuy Bulan.
.. http://www.index-of-mp3.com/get-download-bubuy_bulan.html
masakan asakan. jamak2 arasakan.
masalah perkawis, masalah.
masam haseum.
-
mashur kawéntar, sohor.
masih masih.
masing sewang.
masing-masing pada-pada, séwang-séwangan,
, paharé-haré, napsi-napsi.
-
masuk (bahasa halus dan bahasa sedang) lebet.
~ Mau masuk ke kelas. Bade lebet ka kelas.
. dimasuki. dilebetan.
~ Kelas ini dimasuki oléh guru lain. Kelas ieu dilebetan ku guru sanés.
. dimasukkan. dilebetkeun.
. jamak2 lalebet.
~ anak-anak sudak masuk ke kelas. Barudak tos lalebet ka kelas.
. kemasukan. kalebetan.
-
. masukkan. lebetkeun.
. masuki. lebetan.
. memasuki. ngalebetan.
. memasukkan. ngalebetkeun.
. menolong memasukkan. manglebetkeun
. termasuk. kalebet.
. tolong masukkan. panglebetkeun.masuk (bahasa kasar) asup, abus.
~ saya mau masuk ka kelas sekarang.
~ ~ kuring rék asup ka kelas ayeuna.
. dimasuki. diasupan, diabusan.
~ Kelas ini dimasuki oléh guru lain. Kelas ieu dilebetan ku guru sanés.
. dimasukkan. diasupkeun, diabuskeun.
~ Cincin dimasukkan ke jari manis. Ali diabuskeun ke jariji.
. jamak2 arasup, arabus.
~ Anak-anak mau masuk ke kelas sekarang.
~ ~ Barudak rék arasup ka kelas ayeuna.
. masukkan. asupkeun, abuskeun.
~ Masukkan bola ke gawang.
~ ~ asupkeun bal ka gawang.
-
. kemasukan. kaasupan, kaabusan.
~ Telinganya kemasukan air. Ceulina kaasupan cai.
. memasukkan. ngasupkeun, ngabuskeun.
. menolong memasukkan. mangasupkeun
. masuknya. asupna, abusna.
. termasuk. kaasup, kaabus.
. tolong masukkan. pangasupkeun, pangabuskeun.
-
masuk (bahasa kasar) asup, abus.
~ saya mau masuk ka kelas sekarang.
~ ~ kuring rék asup ka kelas ayeuna.
. dimasukkan. diasupkeun, diabuskeun.
. jamak2 arasup, arabus.
~ Anak-anak mau masuk ke kelas sekarang.
~ ~ Barudak rék arasup ka kelas ayeuna.
. kemasukkan. kaasupan, kaabusan.
. masuk angin. asup angin, abus angin.
. masukkan. asupkeun, abuskeun.
~ Masukkan bola ke gawang.
~ ~ asupkeun bal ka gawang.
-
. dimasukkan. diasupkeun, diabuskeun.
~ Cincin dimasukkan ke jari manis. Ali diabuskeun ke jariji.
. kemasukan. kaasupan, kaabusan.
~ Telinganya kemasukan air. Ceulina kaasupan cai.
. memasukkan. ngasupkeun, ngabuskeun.
. menolong memasukkan. mangasupkeun
. masuknya. asupna, abusna.
. termasuk. kaasup.
. tolong masukkan. pangasupkeun
-
masuk ke dalam air. anclom.
masuk ke dalam lumpur. bebes.
-
masuk seluruhnya ambles.
masukan asupkeun, abuskeun, lebetkeun, bebeskeun.
masukan tangan kedalam tempat berisi air. kobok.
. masukan tangan. ngobok.
masukan tangan kedalam saku atau lubang. kodok.
. jamak1 kokodok.
. memasukkan tangan. ngodok.
masyarakat masarakat.
-
mata (bahasa halus) soca.
. air mata. cisoca.
. matanya. socana.
. permata. sosoca.
-
mata (bahasa kasar dan bahasa sedang) panon.
. air mata. cipanon.
. kacamata. kacapanon.
. mata kaki. mumuncangan.
. mata pencaharian. pacabakan.
. matahari. panonpoé.
. matanya. panonna.
mata (berasal dari bahasa sansakerta atau kawi) nétra.
mata air. cinyusu, séké (bahasa bandung).
. Nama Kampung di Kelurahan Pasir Impun Kecamatan Mandalajati,
, Kota Bandung. Séké Kondang.
.. kondang=++
. Nama Kampung diKelurahan SindangJaya Kecamatan Mandalajati,
, Kota Bandung.Séké Péér.
.. Péér=++
mata besar. bolotot.
mata yang hitamnya kelihatan semua. cureuleuk.
mata yang hitamnya kelihatan sedikit. sipit.
-
mata kaki mumuncangan.
mata kecil (seperti setengah terbuka) petét.
mata sebelah pécak. jamak2 parécak.
mata terbuka. beunta, buncelik.
matang asak. jamak2 arasak.
matang sekali (buah-buahan) aduy.
-
matahari panonpoé, sarangéngé.
. baris ke tiga lagu bubuy bulan. panonpoé, panonpoé disasaté.
. artinya : matahari, matahari disaté.
matang asak. jamak2 arasak.
matang sekali aduy.
-
mati (bahasa halus) pupus. jamak2 parupus.
mati (bahasa sedang) tilar atau nilar dunya, ngantunkeun.
. jamak2 ngarantunkeun.
mati (bahasa kasar) maot, paéh. jamak2 maraot, paraéh.
. membunuh maéhan.
. bunuh diri. maéhan maneh.
. pura-pura mati. papaéhan.
. pingsan. kapaéhan, kapidara (bahasa halus).
-
mati (bahasa kasar pisan) modar, kojor (kasar sekali). jamak2 karojor.
mati di medan perang. palastra.
mati semua tumpur.
mau (bahasa halus) palay.
. Mau membeli sapatu. Palay ngagaleuh sapatu.
mau (bahasa halus sekali) kersa, keresa.
. Mau membeli sepatu. Kersa ngagaleuh sapatu.
. Mau makan dengan saya. Kersa tuang sareng abdi.
-
mau (bahasa kasar) hayang.
~ Mau membeli sepatu. Hayang meuli sapatu.
. jamak2 hayang. harayang.
.. Anak-anak mau sepatu baru. Barudak harayang sapatu anyar.
. Kemauan, keinginan. kahayang.
.. Sepatu yang itu, keinginan saya. sapatu eta téh, kahayang kuring.
. kemauannya. kahayangna.
~ Kemauannya itu sepatu dari kulit.
~ ~ kahayangna mah sapatu tina kulit.
-
. ada kemauan. mikahayang.
. menjadi mau. hayangeun.
. tidak mau. emung, alim.
mau (bahasa sedang) hoyong.
~ Mau membeli sepatu. Hoyong mésér sapatu.
mau (untuk berbuat sesuatu) purun.
mawar [Actinaria] eros. = ros.
mayat mayit, layon (bahasa halus). =jenazah.
-
me1- (awalan) nga-. awalan membentuk kata kerja menjadi kata kerja aktif yang artinya mengerjakan tersebut.
.. meminum. ngaleueut. dari kata dasar leueut (bahasa halus) = minum.
.. memaafkan. ngahampura. dari kata dasar hampura = maaf.
.. merasa. ngarasa. dari kata dasar rasa = rasa.
-
me2- (awalan) ng-. untuk kata kerja/dasar yang hurup pertamanya,
, hurup hidup.
. memakai. nganggo. dari kata dasar anggo,
, (bahasa halus dan bahasa sedang) = pakai.
. meminum. nginum. dari kata dasar inum,
, (bahasa kasar dan bahasa sedang) = minum.
. menari. ngibing. dari kata dasar ibing,
, (bahasa halus dan sedang) = tari.
. menari. ngigel. dari kata dasar igel (bahasa kasar) = tari.
. mengacak. ngacak. dari kata dasar acak = acak.
-
me3- (awalan) m-. untuk kata kerja/dasar yang hurup pertamanya hurup b & p di ganti dengan hurup m.
. melempar malédog. dari kata dasar balédog.
. memakai maké. dari kata dasar paké (bahasa kasar) = pakai.
. memaksa maksa. dari kata dasar paksa = paksa.
. memasang masang. dari kata dasar pasang = pasang.
. memépés mais. dari kata dasar pais = pépés.
. memijat mencét. dari kata dasar pijit = pijat.
. memikul manggul. dari kata dasar pangggul = pikul.
. meminta mundut. dari kata dasar pundut (bahahasa halus) = minta.
-
. memuja munjung. dari kata dasar punjung = puja.
. memungut mulung. dari kata dasar pulung = pungut.
. menarik metot. dari kata dasar betot = tarik.
. menanam melak. dari kata dasar pelak = tanam.
. menawar mundut. dari kata dasar pundut (bahasa halus) = tawar.
. menilai meunteun. dari kata dasar peunteun = nilai.
. menitip mihapé. dari kata dasar pihapé = titip.
. menyebrang meuntas. dari kata kerja peuntas = seberang.
-
me4- (awalan) n-. untuk kata kerja/dasar yang hurup pertamanya,
, hurup t di ganti dengan hurup n.
. memahat natah. dari kata dasar tatah = pahat.
. memukul neunggeul. dari kata dasar teungeul = pukul.
. menabuh nabeuh. dari kata dasar tabeuh = tabuh.
. menaik. naék. dari kata dasar taék = naik.
. menambah nambah. dari kata dasar tambah = tambah.
. menambah nambih. dari kata dasar tambih (bahasa halus) = tambah.
. menampar nampiling. dari kata dasar tampiling = tampar.
-
. menancap nanceb. dari kata dasar tanceb = tancap.
. menangkap néwak. dari kata dasar téwak = tangkap.
. menawar nawar. dari kata dasar tawar (bahasa kasar) = tawar.
. menawar nawis. dari kata dasar tawis (bahasa sedang) = tawar,
, tandatangan.
. menebang. nuar. dari kata dasar tuar = tebang
. menendang najong. dari kata dasar tajong = tendang.
. menerima narima. dari kata dasar tarima = terima.
-
. menandatangan. neken. dari kata dasar teken (bahasa kasar) = tandatangan.
. menandatangan. nandatangan. dari kata dasar tandatangan (bahasa kasar) = tandatangan.
. menandatangan. nawis. dari kata dasar tawis (bahasa halus dan sedang) = tandatangan.
. menaruh neunden. dari kata dasar teundeun = taruh, simpan.
-
. menimpa ninggang. dari kata dasar tinggang = timpa.
. meninju nonjok. dari kata dasar tonjok = tinju.
. menindas nindes. dari kata dasar tindes = tindas.
. menolong nulung. dari kata dasar tulung = tolong.
. menonjol nonjol. dari kata dasar tonjol = tonjol.
. menusuk nojos. dari kata dasar tojos = tusuk.
. menyimpan neundeun. dari kata dasar teundeun = simpan, taruh.
-
me5- awalan. ny- untuk kata kerja/dasar yang hurup pertamanya hurup c, s di ganti dengan hurup ny.
. menampar nyabok. dari kata dasar cabok = tampar.
. menangkap nyerek. dari kata dasar cerek = tangkap
. menaruh nyimpen. dari kata dasar simpen (bahasa halus dan sedang). = simpan.
. menulis nyerat. dari kata dasar serat (bahasa halus) = tulis, surat.
. menyimpan nyimpen. dari kata dasar simpen = simpan. (bahasa halus dan sedang). = taruh.
-
megah agréng.
mekar beukah.
melahirkan ngajuru, ngalahirkeun ( bahasa sedang), babar (bahasa halus).
melalui ngaliwatan. lihat léwat.
melamun ngalamun, ngimpleng.
melarang nyaram, nyarék. 1. larang. caram, carék.
melarat balangsak.
-
meledak bitu.
melengkung. béngkok.
melengkung (suara ayam pelung) melung, mawelung.
meletus bitu.
melék beunta. jamak2 bareunta.
melék sedikit. mélétét.
-
melihat ningal, neuleu, neléh, nénjo, nempo, ningali.
melinjo [Gnetum gnemon] tangkil. =belinjo.
melilit murilit.
melintang malang.
melirik ngarérét.
-
melompat ngajleng.
meloncat ngaclog.
melongo olohok.
melotot molotot.
melukut beunyeur. = menir.
melulu wungkul.
-
mem1- awalan. m-. untuk kata kerja/dasar yang hurup pertamanya,
, hurup b & p di ganti dengan hurup m. awalan membentuk kata kerja, , menjadi kata kerja aktif yang artinya mengerjakan tersebut.
. membaca. maca dari kata dasar baca = baca.
. membawa. mawa dari kata dasar bawa = bawa.
. membayar. mayar dari kata dasar bayar bayar
. membeli. meuli dari kata dasar beuli = beli.
. memberi. méré dari kata dasar béré = beri.
. memberi. mikeun dari kata dasar bikeun = beri.
. membuang. miceun dari kata dasar piceun = buang.
-
. membeli. mésér (kata dasar pésér).
. memberi. maparin (kata dasar paparin, bahasa halus).
memakai maké, nganggo. 1. pakai paké, anggo.
memaksa keukeuh.
memancar ngacer.
memanggil1 ngageroan, nyalukan.
. panggil. gero, caluk.
memanggil2 (tak kelihatan yang di panggilnya) nyambat.
memar eumeur.
-
membakar ngaduruk. jamak2 ngadaruruk. dari kata dasar duruk = bakar.
membangun ngawangun.
membangun rumah kuriak.
. bahasa kirata : awak kuru duit beak = kuriak.
~ ~ artinya: badan kurus uang habis (karena membangun rumah).
membangunkan dari tidur. ngageuingkeun.
membayangkan ngimpleng.
membayar mayar. jamak2 malayar.
. dari kata dasar bayar. bayar.
membawa barang banyak angkaribung.
-
membeku (minyak) héés.
membeli meuli, meser, ngagaleuh (bahasa halus).
. dari kata dasar beuli, peser, galeuh.
memberi air. nyaian.
. dari kata dasar cai=air
memberi garam (ke masakan). ngauyahan.
. dari kata dasar uyah=garam.
memberi gula (ke makanan). ngagulaan.
. dari kata dasar gula=gula.
membélok méngkol (dari kata dasar péngkol).
membengkak melendung (dari kata dasar pelendung) jamak2 marelendung.
-
memberi mikeun, méré, masihan, maparin. jamak2 marikeun, marere, marasihan.
~ Pak Guru Memberi satu pelajaran yang lebih baik sekali.
~ ~ Pa Guru maparin hiji atikan kacida pisan saena.
membesar ngagedéan, ngaageungan (bahasa halus).
membuang miceun. jamak2 mariceun
membuka rahasia ngabolekerkeun.
membunuh maehan.
-
memetik ngundeur.
meminum nginum. jamak2 ngarinum.
. minum, kata dasar. inum.
memperhatikan ngaregepkeun.
memperingati mieling.
mempermainkan co'o. aktif nyo'o.
mempunyai ngabogaan, ngagaduhan, kagungan. lihat punya
mempunyai bayi orokan. jamak2 arorokan.
memutuskan mutuskeun, megatkeun.
-
men- ny-. membentuk kata kerja menjadi kata kerja aktif,
, untuk kata kerja/dasar yang hurup pertamanya hurup c, s
, di ganti dengan hurup ny.
. mencakar. nyakar (kata dasar cakar).
. mencium. nyium (kata dasar cium).
. mencoba. nyoba (kata dasar coba).
. mencubit. nyiwit (kata dasar ciwit).
-
menaiki numpak.
menakut-nakuti. nyingsieunan.
menampilkan midangkeun. 1. tampil. pidang.
menanam melak. berasal dari kata dasar pelak = tanam.
menanam padi tanur.
-
menanda tangan nawis. 1. tanda tangan. tawis.
menang meunang, kénging (bahasa halus).
. dimenangkan. dimeunangkeun, dikéngingken. lihat dapat.
menang terus. garung. lawan kata. jebol.
menangis ceurik. jamak2 careurik.
menangisi nyengcreurikan.
menantu minantu, mantu (bahasa Halus).
menanyakan naroskkeun, tumaros.
-
menara munara.
menari ngibing, ngigel.
-
mencair lééh, leyur. jamak3 lalééh.
mencakar nyakar (dari kata dasar cakar).
mencangkul macul (dari kata dasar cangkul). Jamak2 maracul.
mencium nyium (dari kata dasar cium). jamak2 nyarium.
. jamak1 nyiuman.
mencium (bau) ngambeu, ngangseu (dari kata dasar ambeu, angseu).
. jamak1 ngambeuan. ngangseuan.
mencoba nyoba (dari kata dasar coba). jamak2 nyaroba.
mencubit nyiwit (dari kata dasar ciwit). jamak2 nyariwit.
. jamak1. nyiwitan.
mencuci ngumbah, ngawasuh. jamak2 ngarumbah, ngawarasuh.
. mencuci piring. ngumbah piring.
mencuci baju nyeseuh.
mencuri maok. maling.
. curi paok, paling.
-
mendahulukan. mihilakeun.
mendengar ngadéngé, ngarengeu, ngadangu.
mendengarkan (bahasa halus) ngadangukeun.
. dari kata dasar dangu=dengar.
mendengarkan (bahasa kasar) ngadéngékeun, ngarengeukeun.
. dari kata dasar. denge, reungeu, dangu. = dengar
mendengarkan (bahasa sedang) ngupingkeun.
. dari kata dasar kuping=dengar
mendidih ngagolak.
mendidihkan ngagolakkeun.
mendung mendung, angkeub, ceudeum, haleungheum, medem (bahasa Ciamis).
-
meneliti nalungtik.
menemukan manggihan, menakan.
menerbangkan ngapungkeun, ngahiberkeun.
. dari kata dasar apung, hiber =terbang.
menetes nyaclak.
-
meng- (awalan) m-. untuk kata kerja/dasar yang hurup pertamanya hurup b & p di ganti dengan hurup m.
. mengadu maén. berasal dari kata dasar paén. = adu.
. mengupas mesék. berasal dari kata dasar pesék. = kupas
mengairi (kata kerja) . nyaian. dari kata dasar cai. = air.
mengabaikan ngabaékeun.
mengadu maén. berasal dari kata dasar paén. = adu.
mengaduk nasi (supaya tak padat). ngakeul.
-
mengajar ngajar, ngawulang (bahasa halus).
mengajukan ngajukeun, ngajengkeun (bahasa halus).
mengakibatkan matak.
mengalami ngalaman.
mengantuk tunduh.
mengapa ku naon, naha.
-
mengecil ngaleutikan, ngaalitan (bahasa Halus).
mengembala ngangon.
mengenai ngenaan.
mengenang mieling.
mengentuti ngabekok
mengeras ngabagel, neuasan.
mengerjakan ngagawékeun, ngadamelkeun (bahasa halus).
mengerti ngarti, ngartos (bahasa halus).
-
menggaruk ngagaro.
menggenang nyangkrung, nguyumbang.
menggigil ngadégdég, ngahodhod.
menghabiskan méakkeun, nyéépkeun.
mengikuti nuturkeun.
menginap ngendong.
-
mengingat ngémut.
mengingatkan ngingetkeun.
mengkal mengkel.
mengkudu cangkudu.
menguap (tanda ngantuk) heuay, angob (bahasa Halus).
menguap beberapa kali. merelek.
mengukur ngukur.
-
meninggal dunia. kojor, paéh, maot, nilar, pupus, tilar dunya.
menir beunyeur. = melukut.
menit menit.
menjaga ngajaga, ngajagi (bahasa Halus).
menjawab ngajawab, ngawaler.
menjerit ngajerit. jamak2 ngajarerit.
menolong nulung.
-
menonjol munjukul
menonjol banyak nongtot.
menonjol sedikit néngtét.
mentah atah, can asak. jamak2 aratah.
. mentahnya. atahna.
~ mentahnya empuk, matangnya keras ? Genting.
~ ~ atahna hipu, asakna teuas ? Kenténg.
mentéga mantéga.
ménténg [Baccaurea racemosa] ménténg.
. Nama Désa di Kecamatan campaka Kabupaten Cianjur. Désa Ciménténg.
mentok mentog.
mentéréng agréng, ménteréng. = mewah.
-
mentimun [Cucumis sativus] bonteng, timun.
menulis nyerat.
menunggu ngadagoan, ngantosan.
menurun nurun, mudun.
menutup mata peureum.
menyaksian nyakseni, nyiksénan.
menyanyi ngahariring, ngawih, ngalanggam.
-
menyerupai mangrupakeun.
menyebutkan nyebutkeun.
menyemarakan ngareuah-reuahkeun.
menyengat. nyeureud.
. dari kata dasar sengat. seureud.
menyerap nyuub. jamak2 nyaruub.
menyesal kaduhung, hanjakal, handeueul, kuciwa.
menyetujui nyatujuan.
-
merak [Pavo muticus] merak.
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Ciamis. Cimerak.
merangkak ngorondang.
merasa1 (bahasa kasar) ngarasa, rumasa.
merasa1 (bahasa halus) ngaraos, rumaos.
merasa2 (yang telah/pernah dilakukan) rarasaeun.
merasakan ngarasakeun, ngaraoskeun.
merayakan ngareuah-reuah.
-
mercon kembang api.
merdéka (berasal dari bahasa sangsakerta) merdéka, merdika.
merdu halimpu.
meréka maranéhna. Meréka tidak sadar-sadar. Maranéhna henteu saladar.
merem peureum. jamak2 pareureum.
meriam mariem.
meriang (bahasa halus) nyenyepan. =demam.
meriang (bahasa kasar dan sedang) muriang. =demam.
merinding muriding, muringkak
-
merokok ngaroko, udud, sesep (bahasa halus).
meronta-ronta abrug-abrugan.
merpati japati.
. anak merpati piyik.
mertua mitoha, mertua (bahasa halus).
. bakal jadi mertua. pimitohaeun.
-
mesjid masjid, masigit.
mesjid kecil di kampung. tajug.
mesti kudu, kedah (bahasa halus). jamak2 karudu, karedah. =harus
mestika mustika.
-
méja méja. jamak2 maréja.
. méja tulis. méja tulis.
. méja makan. méja makan.
mémang mémang.
méncret murus, muncrut.
ménténg [Baccaurea racemosa] menténg.
mépét mépéd.
-
mérah {red} beureum, abang. jamak2 bareureum.
. bawang mérah. bawang beureum.
. kuning telur {the yolk of an egg}. beubeureum endog.
. memérahi. ngabeureuman. jamak2 ngabareureuman
. memérahkan. ngabeureumkeun. jamak2 ngabareureumkeum.
. Nama air terjun di Cipanas Cianjur. Curug Cubeureum.
-
. Nama Désa di Kecamatan Cimalaka Kabupatén Sumedang.
.. Desa Cibeureum kulon.
.. Desa Cibeureum wétan.
. Nama Désa di kecamatan Cisarua Kabupatén Bogor.
. Nama Désa di Kecamatan Cugenang Kabupatén Cianjur. Cibeureum.
. Nama Désa di Kecamatan Kertasari Kabupatén Bandung. Cibeureum.
. Nama sungai di Kota Bandung. Cibereum.
. Nama Kecamatan di Kuningan, Sukabumi dan Tasikmalaya. Cibeureum.
-
mérah campur dengan putih (biasanya pada beras atau bulu ayam) borontok.
mérah muda kayas. jamak2 karayas.
mérah sekali. beureum euceuy, beureum pisan.
mérah tua beureum kolot.
méwah agréng, ménteréng. = mentereng.
-
mi (tangga nada ke tiga) na.
mimpi impi, impén (bahasa halus).
. bermimpi. ngimpi.
mimpi yang menakutkan. eureup-eureup.
minat karep.
~ Minat membaca bangsa kita dibawah bangsa lain. Karep maca bangsa urang sahandapaeun bangsa sanes.
minggat kabur.
-
minggu1 (nama hari) minggu, ahad.
minggu2 (7 hari) minggu. seminggu. saminggu
minta (bahasa kasar) pénta.
. meminta ménta.
. apa-apa yang diminta. paménta.
. sering meminta. méntaan.
-
minta (bahasa sedang) suhun, teda.
. meminta. nyuhunkeun.
minta (bahasa halus) pundut.
. meminta. mundut.
. permintaan. pamundut
. diminta. dipundut.
-
minta dengan sungguh-sungguh. peredih.
minum (bahasa kasar) inum. jamak2 arinum
. meminum. nginum.
. minuman, beri minum. inuman.
. terminum. kainum.
-
. rupa-rupa minuman. inum-inuman.
. apa-apa yang akan di minum. inumeun.
. diminum. diinum.
. kata antar untuk nginum. rot. rot nginum.
.. rot. singkatan/robahan dari regot.
-
minum (bahasa sedang) leueut. jamak2 laleueut
. meminum ngaleueut.
. minuman, beri minum. leueutan.
. terminum. kaleueut.
. apa-apa yang akan di minum. leueuteun.
. diminum. dileueut.
. ke tamu-tamu : silakan minum. mangga dilaleueut.
-
minum (bahasa halus) arot.
. minuman arotan.
minum (bahasa anak-anak) eueut.
minum langsung dari teko. totor.
minuman inuman.
-
minyak minyak, lisah (bahasa halus).
minyak kelapa. keletik.
. membuat minyak kelapa. ngeletik.
minyak diatas air hinyay.
minyak kelapa. keletik.
. membuat minyak kelapa. ngeletik.
-
miring condong, doyong, déngdék, sémpong.
mirip siga.
misai kumis.
misal upama, upami (bahasa halus).
miskin miskin, malarat. jamak2 mariskin.
mistar jidar, garisan. =penggaris
-
mobil mobil.
monyét kunyuk, wanara.
motor motor.
-
mual mules, sebel.
muda (bahasa halusdan bahasa sedang) anom. jamak2 aranom.
. Kera putih (dalam cerita Ramayana) Anoman.
. lebih muda daripada yang lain. anoman
. pemuda. nonoman pameget, pamuda.
. pemudi. nonoman istri, pamudi.
. pemuda-pemudi. Jamak1 nonoman. jamak para nonoman.
. Raja muda, Calon Raja. Raja Anom.
. tempat atau kediaman raja muda. Kanoman.
. yang muda-muda. aranom (jamak2), nonoman (jamak1).
muda (bahasa kasar) ngora. jamak2 ngarora.
mudah babari, gampang, énténg, gampil (bahasa halus).
. jamak2 garampang, garampil.
mudah disuruh hampang birit.
mudah marah. panasbaran.
-
mudah-mudahan mudah-mudahan, susuganan.
mujarab matih.
muka {face} (bahasa halus) raray, pemeunteu.
muka (bahasa kasar dan bahasa sedang) beungeut.
. membuang muka. miceun beungeut.
. bermuka. beungeutan.
muka (bahasa kasar sekali) bebengok
-
mukena mukena.
mulai kakara, mimiti, kawit (bahasa halus). 1. mulainya. mimitina.
~ Sudah ketemu mulai abad ka 16. Geus katimu kakara abad ka 16.
. memulai. ngamimitian, ngawitan.
~ Ada yang memulai/mulai pada hari Rabu. Aya nu ngawitan dina dinten Rebo.
. mulainya. mimitina.
~ Mulainya itu terasa ada yang sakit. Mimitina mah karasa aya nu nyeri.
mulai puasa (ramadhan) munggah.
mulas mules, nyalinyit.
-
mulia mulia, mulya.
. nama Désa di Kecamatan Banjaran Kabupatén Bandung. Pasir Mulya.
mulut sungut, baham (bahasa halus).
mulut (bahasa kasar sekali) bacot.
mulut ditutup. balem.
mulut penuh dengan makanan. sambutut
mulut terbuka lebar. calawak.
-
munafik munapék.
muncul pecenghul.
mundur pundur. jamak2 palundur.
mungkin meureum, panginten, boa.
mungkin tidak. biheung.
-
mungkir pungkir, angles atau ingles (bahasa halus).
. lawan kata. aku, angken (bahasa halus)
. tidak diakui. dipungkir.
. memungkiri. mungkir, ngangles.
muntah utah, luga (bahasa halus).
muntah karena terlalu banyak menyusu (bayi). olab.
-
murah murah, mirah (bahasa halus). jamak2 marurah, marirah.
. dimurahkan. dimurahkeun.
.. jamak2 dimarurahkeun.
.. jamak1 dimumurah, dimimirah.
. agak murah. rada murah.
. harga murah. harga murah. jamak2 harga marurah.
. jamak1 mumurah, mimirah.
. lebih murah. leuwih murah. jamak2 leuwih marurah.
. memurahkan. ngamurahkeun, ngamirahkeun.
. paling murah, termurah. pangmurahna. jamak2 pangmarurahna.
. Nama Desa di Kecamatan Karangpawitan Kabupaten Garut.
murid murid.
murka amek, ambek, carékan, seuseulan, bendu (bahasa halus).
murung alum, kuluwut.
musang [paradoxurus herniaphroditus] careuh.
-
musim usum.
~ musim yang berkenaan dengan keadaan alam. usum anu patali jeung kaayaan alam.
. musim antara musim hujan dan kemarau. usum dangdarat. (ketiga/3).
. musim barat (angin barat). usum barat.
. musim hujan. usum ngijih. (kedua/2)
. musim kemarau. usum halodo, usum katiga. (keempat/4)
. musim mulai musim hujan. usum mamaréng. (pertama/1)
-
. musim selatan (angin selatan). usum selatan.
~ musim yang berkenaan dengan keadaan masyarakat. usum anu patali jeung kayaan masarakat.
. musim kurang makanan (terutama beras). usum paceklik, usum tigerat.
. musim menikah. usum patepok.
. musim penyaki menular. usum sasalad.
-
. musim sakit. usum pegebug.
~ musim yang berkenaan dengan sawah. usum anu patali jeung sawah.
. musim buang rumput diantara tanaman padi. usum ngarambét. (ketiga/3).
. musim cangkul sawah. usum nyambut. (pertama/1).
. musim keluar biji padi. usum beukah. (kelima/5).
. musim merata keluar biji padi. usum rampak. (keenam/6).
-
. musim mulai keluar biji padi. usum celetu. (keempat/4).
. musim petik padi. usum panen. (ketujuh/7).
. musim sesudah petik padi. rumpak jarami. (kedelapan/8).
. musim tanam padi. usum tandur. (kedua/2).
-
mustahil pamohalan.
musuh satru.
murung jamedud.
mutiara mutiara.

N
naas sial apes, naas, sué.
nah tah.
naik1 taék, undak, unggah. jamak2 taraék.
. berhasil mendapatkan ilmu. kataékan
. dinaikan. ditaékkeun.
. dinaiki. ditaékan. jamak2 ditaraékan.
. menaikkan. naékkeun.
. menaiki, naékan.
. jamak1. tataékan
. jamak4. tuak-taék.
. lawan kata. turun.
-
naik (jalan) tanjak.
. lawan kata. pudun.
. menaik. nanjak.
. bagian yang naik. tanjakan atau tatanjakan.
. jamak2. taranjak.
-
naik2 tumpak, tunggang (bahasa halus). 1. menaiki. numpak.
nakal badeur, baong, buraong, bengal, bangor.
. jamak2 baradeur, baraong, barengal, balangor.
nama (bahasa kasar). aran (barasal dari bahasa Jawa), ngaran, asma.
~ Nama Bandung mulai di pakai oléh Bupati Wiranatakusumah II.
~ Ngaran Bandung mimiti dipake oléh Bupati Wiranatakusumah II.
. dinamakan. diaranan.
. memberi nama. aranan, ngaranan.
. menyebutkan. ngangarankeun.
. namanya. ngaranna.
. yang disebut nama. kangaranan.
-
nama (bahasa halus) jenengan, wasta.
nama (bahasa halus sekali) kakasih.
nama (bahasa sedang) wasta, nami.
nama orang sunda. ngaran urang Sunda.
. pencipta lagu Manuk Dadali. Sambas Mangundikarta
nama-nama ngaran-ngaran, nami-nami.
-
nanas ganas. =nenas.
. ganas dalam bahasa Indonesia = kejam
nangis mewék, ceurik.
nangka [artocarpus integrifolia] nangka.
. Nama Désa di Kecamatan Ciampéa Kabupatén Bogor..
nanti éngké, mangké, ké (singkatannya), enkin.
nanti dulu. ké heula.
-
napas amekan, ambekan, renghap.
. bernapas amekan, ambekan, ngarenghap.
napas tersengal-sengal. hegak.
. bernapas tersengal-sengal. ngahegak.
narapidana sakitan.
nasi sangu.
. membuat nasi. nyangu.
. tolong buatkan nasi. pangnyangukeun.
nasihat naséhat, papatah, piwuruk (bahasa halus), pituah.
. menasihati mapatahan
nasihat (bahasa halus sekali) piwejang.
-
nasi (bahasa halus) sangu. jamak2 sarangu.
. membuat nasi. nyangu. jamak2 nyarangu.
. sangu dalam bahasa indonésia = bekal.
nasi (bahasa kasar) kéjo.
. membuat nasi. ngéjo. jamak2 ngaréjo.
. nasi kebanyakan air waktu membuatnya. kéjo beyé.
. nasi air lebih banyak lagi airnya dari kéjo beyé waktu membuatnya. kéjo ganyah.
. tempat membuat nasi. pangéjoan.
-
nasi (butir nasi sisa makan) réméh.
nasi belum matang gigih.
nasi kering aron.
nasib nasib.
nasihat papatah, pépéling.
-
negri nagri.
negara nagara.
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupaten Ciamis.
.. Désa Jatinagara dan Kacamatan Jatinagara.
. Nama Desa di Kecamatan Malambong Kabupaten Garut.
.. Desa Cinagara.
. Nama Désa di Kecamatan Soreang Kabupatén Bandung.
.. Désa Sukanagara.
. Nama Désa di Kecamatan Caringin Kabupatén Bogor.
.. Désa Cinagara.
-
. nama-nama negara. ngaran-ngaran nagara.
(negara yang telah berkunjung di Kamus ini)
.. Afrika Selatan {South Africa} Aprika Kidul.
.. Albania {Albania} Albania
.. Algéria {Algeria} Algéria
.. Amerika {America} Amerika.
.. Andora {Andorra} Andora.
-
.. Arab Saudi {Saudi Arabia} Arab Saudi.
.. Argentina {Argentina} Argentina.
.. Armenia {Armenia} Armenia.
.. Australia {Australia} Ustrali.
.. Austria {Austria} Austria.
.. Azerbaijan {azerbaijan} Ajerbaijan 11
-
.. Bahrain {Bahrain} Bahrain.
.. Belanda {Netherland} Walanda.
.. Bélgia {Belgium} Bélgia.
.. Bosnia {Bosnia and Herzegovina} Bosnia.
.. Brazil {Brazil}} Brazil
.. Brunei {Brunei Darussalam} Brunei.
.. Bulgaria {Bulgaria} Bulgaria. 7-17
-
.. Céko {Czech Republic} Céko.
.. Cili {Chile} Cili
.. El Savador {El Savador} El Savador.
.. Emirat Arab {United Arab Emirates} Emirat Arab 4-21
-
.. Finlandia {Finland} Pinlandia.
.. Honduras {Honduras} Honduras.
.. Hongaria {Hungary} Hongaria.
.. Hongkong {Hong Kong} Hongkong. 4-25
-
.. Islandia {Iceland} Islandia.
.. Israél {Israel} Israél
.. Indonésia {Indonesia} Indonésia.
.. India {India} India.
.. Inggris {United Kingdom} Inggris.
-
.. Irak {Iraq} Irak
.. Iran {Iran} Iran.
.. Irlandia {Ireland} Irlandia.
.. Italia {Italy} Itali. 9-34
-
.. Jepang {Japan} Jepang.
.. Jerman {Germany} Jerman.
.. Kanada {Canada} Kanada.
.. Kenya {Kenya} Kenya.
.. Kolombia {colombia} Kolombia.
.. Koréa Selatan {South Korea} Koréa Kidul
.. Krosia {Croatia} kroasia.
.. Kuwait {Kuwait} Kuwait 8-42
-
.. Makow {Macao} Makow.
.. Malaysia {Malaysia} Malaysia.
.. Maroko {Morocco} Maroko.
.. Mesir {Egypt} Mesir
.. Méksiko {Mexico} Méksiko.
.. Moldova {Moldova) Moldopa.
.. Monténégro {Montenegro} Monténégro. 7-49
-
.. Népal {Nepal} Népal.
.. Norwégia {Norway} Norwégia.
.. Oman {oman} Oman 3-52.
-
.. Pakistan {Pakistan} Pakistan.
.. Pantai Gading {Ivory Coast} Pantai Gading.
.. Paraguay {Paraguay} Paraguay.
.. Péru {Peru} Péru
.. Pilipina {Philippines} Pilipina
.. Polandia {Poland} Polandia.
.. Portugal {portugal} Portugal
.. Purto Riko {Puerto Riko} Purto Riko.
.. Prancis {France} Prancis. 9-61
-
.. Qatar {Qatar} Katar.
.. Rumania {Romania} Rumania.
.. Rusia {Russia) Rusia.
.. Selandia baru {New Zealand} Selandia Baru.
.. Senegal {Senegal} Sinegal.
.. Sérbia {Serbia} Sérbia. 6-67
-
.. Singapur {Singapore} Singapur.
.. Siprus {Cyprus} Siprus.
.. Slovénia {Slovenia} Slovénia.
.. Slowakia {slovakia) Slowakia
.. Spanyol {Spain} Sepanyol 5-72
-
.. sudan {Sudan} Sudan.
.. Suriname {Suriname} Suriname.
.. Swedia {Sweden} Swedia
.. Swiss {Switzerland} Swis. 4-76
-
.. Taiwan {Taiwan} Taiwan.
.. Thailand {Thailand} Thailand
.. Tajikistan {Tajikistan} Tajikistan.
.. Timur Lésté (Timur Leste} Timor Lésté.
.. Tunisia {Tunisia} Tunisia
.. Turki {Turkey} Turki. 6-82
-
.. Ukrania {Ukraine} Ukrania
.. Uruguay {Uruguay} Uruguay.
.. Uzbekistan {Uzbekistan} Usbekistan.
.. Venezuéla {Venezuela} Venezuéla
.. Viétnam {Vietnam} Viétnam.
.. Yordania {Jordan} Yordania.
.. Yunani {Greece} Yunani. 7-89
-
nelayan pamayang.
neraka naraka.
nenas ganas. =nanas.
. ganas dalam bahasa Indonesia = kejam.
nénék néné, nini, ni (singkatan dari nini), éyang istri (bahasa halus).
néngok lieuk.
-
nganga calangap. = mangap.
. menganga. nyalangap.
ngantuk tunduh.
ngembara ngumbara.
ngeri paur.
-
ngiang (kata kerja)hiung.
. mengiang (kata kerja) ngahiung.
ngilu linu.
ngigau gundam, gunam.
ngobrol ngobrol.
ngomong nyarios.
nguap (ngantuk) heuay, angob (bahasa halus).
-
niat karep.
nilai peunteun. jamak2 pareunteun.
. menilai. meunteun.
niru nyiru.
niru besar. tampir.
nisan tetengger kuburan.
-
nol (0) enol.
nonton lalajo, nongton (bahasa halus).
-nya1 -ana.
. keperluannya. kaperluanana.
. ratusannya. ratusanana.
. tulisannya. tulisanana.
-nya2 -anna .
. semuanya. kabéhanana. dari kata dasar kabéh.
-nya3 -na. Akhiran membentuk kata benda menjadi kata benda yang artinya kepunyaan atau milik.
. perlunya. perluna.
. rumahnya. imahna, bumina (bahasa halus).
. mobilnya. mobilna.
. motornya. motorna.
. seharusnya. kuduna.
. suratnya. suratna, seratna (bahasa halus).
. suaminya. salakina, carogena (bahasa halus).
-
nyala hurung.
nyalakan seungeut.
. menyalakan. nyeungeut.
nyambar nyamer.
nyamuk reungit. anak nyamuk utek-utek.
nyanyi kawih, hariring, haleuang tembang.
. menyanyi. ngawih, ngahariring, ngahaleuang, nembang.
-
nyaring (suara) harus.
nyaris ampir.
nyata nyata.
. kenyataan. kanyataan.
nyawa nyawa.
. bernyawa. nyawaan.
nyenyak tibra, pules (bahasa halus).
nyiru nyiru. =niru
nyiur kalapa. =kelapa.
nyusup sulusup. 1. menyusup. nyulusup. ???

O
obat obat, ubar, landong (bahasa halus).
. berobat. lalandong.
. diobati. diubaran, dilandongan. jamak2 diarubaran.
. mengobati. ngubaran, ngalandongan. jamak2 ngarubaran.
. obat ambeien oleskan dengan minyak kelapa yang dibekukan di kulkas.
.. obat ambeyen oleskeun ku minyak kalapa nu digiblegkeun di kulkas.
obat penghilang. tamba, tambi (bahasa halus).
. berobat. tatamba.
. Obat penghilang kantuk. Tamba tunduh.
. obat penghilang kesal. Tamba kesel.
. mengobati. nambaan.
-
obor obor, oncor.
obrol obrol,wangkong. jamak2 warangkong.
. mengobrol. ngobrol, ngawangkong.
ojék ojég.
oléh ku. ~ Oléh karena itu. Ku margi kitu.
oléh apa kunaon.
oléh-oléh (bahasa halus) kagegelan, kaémutan .
oléh-oléh (bahasa kasar) oléh-oléh.
-
omong omong, saur (bahasa halus).
. mengomong. ngomong, sasaur (bahasa halus).
omong (bahasa kasar sekali) bacot.
. mengomong. ngabacot.
ompong ompong. jamak2 arompong.
ompong gigi depan tengah. pongah.
-
oncom oncom.
. oncom didalam (makanan). comro atau oncom dijero.
ongkos ongkos.
orang (katabenda) jelema, jalma, jalmi (bahasa halus),
orang urang.
. orang Cianjur. urang Cianjur.
. orang sebrang. urang peuntas.
. dua puluh orang. dua puluh urang.
. orang Sunda. urang Sunda.
. kita semua. urang saréréa.
-
orang lain batur, deungeun.
orang perancis. prasman.
orang tua kolot, sepuh (bahasa halus).
orang tua dari kakek atau nenek. buyut.
orang tua dari menantu. besan.
orang-tua indung-bapa.
orong-orong gaang
otak uteuk, polo, otak. = benak.

P
pacar kabogoh.
.. berpacaran. bobogohan.
pacar laki-laki. bebeureuh.
pacar perempuan. bébéné.
pacaran bobogohan. jamak2 barobogohan.
pada dina, kana.
~ Pada suatu hari. Dina hiji poe.
pada saat itu. harita.
pada saat ini. kiwari, ayeuna.
padahal padahal.
padam pareum. jamak2 parareum.
. mareuman. memadamkan.
padat padet, renteut.
. dipadatkan. dipadetkeun, direunteutkeun.
padi [Oryza] paré.
-
pagar pager. jamak2 parager.
. dipagar. dipager.
. memagari. mageran.
. pakai pager. pageran.
. nama Désa Di Kecamatan Cimahi Utara Kabupatén Bandung. Cipageran.
. Nama Désa di Kecamatan Batujajar Kabupatén Bandung Barat. Cipageran.
. nama tempat di lembang. Pagerwangi.
-
pagi subuh, isuk, rebun, enjing (bahasa halus). jamak2 arisuk, rarebun, arenjing.
pagi-pagi isuk-isuk, rebun-rebun, enjing-enjing.
pagi buta janari.
paha pingping, paha (bahasa halus).
paha atas cécéotan, puhu pingping.
-
pahala ganjar, ganjaran.
paham paham.
pahat pahat, tatah.
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Bandung Barat. Citatah.
pahit pait, peuheur. jamak2 parait.
pajak pajeg.
-
pakai (kata kerja) paké, anggo atau anggé (bahasa halus). jamak2 paraké, aranggo atau aranggé.
. dipakai. dipaké, dianggo atau dianggé jamak2 diparake, diaranggo atau diaranggé.
. dipakaikan. dipakékeun, dianggokeun atau dianggékeun..
.. Bandung dipakai nama IboKota Kabupatén mulai tanggal 18 Maret 1811.
.. Bandung dipaké ngaran IbuKota Kabupatén mimiti ping 18 Maret 1811.
-
. memakai. maké, nganggo atau nganggé. jamak2 marake, ngaranggo atau ngaranggé.
.. Banyak yang memakai baju seperti tentara. Loba nu maraké baju siga tentara.
.. memakaikan. makékeun, nganggokeun atau ngaranggékeun.
. pakaian (kata benda). pakéan, anggoan atau anggean. jamak2 papakéan
. pemakai pamaké.
.. jimat. pamaké, jimat yang di pake.
.. mantra. jampe, mantra yang di pake,
-
. pemakaian++
. sinonim. ku.
.. Menulis memakai pinsil. Nulis make patlot. atau Nulis ku patlot.
. terpakai. ( kata kerja) kapaké, dipaké teu kahaja..
.. yang masih bisa di pakai. kapaké.
-
pakaian acuk, raksukkan, anggoan (bahasa halus). 1. dipakaikan/diberi baju. bajuan, acukan.
pakaian (membuka) cucul.
paksa paksa. jamak2 paraksa
. dipaksa. dipaksa. jamak2 diparaksa.
. memaksa. maksa. jamak2 maraksa
. memaksakan. maksakeun. jamak2 maraksakeun.
. terpaksa. kapaksa.
paku paku.
. Nama Désa di Kecamatan Paséh Kabupatén Bandung. Cipaku.
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Ciamis. Cipaku.
-
paling1 paling, anu leuwih.
paling2 pang-na. Konfiks membentuk kata sifat yang artinya mempunyai sifat yang paling tersebut. = ter2-.
palu palu.
paman amang, emang, mamang, paman.
pamili baraya.
pamit pamit.
pamitan pamitan.
pamrih palar, pambrih (bahasa halus).
-
panas {hot} panas. jamak2 paranas.
. dipanaskan. dipanaskeun.
. Kepanasan. kapanasan.
. memanas-manasi. mapanas.
. memanasi. manasan.
. memanaskan. manaskeun.
. Nama Daerah di Garut. Cipanas.
. Nama Désa di Kecamatan Pacet Kabupatén Cianjur. Cipanas.
. Nama Kecamatan di Cianjur. Cipanas.
. panasnya. panasna.
. wawangsalan isinya panas :
~ Rasa seuneu mun kacabak. Artinya, rasa api kalau keraba.
~ hate abdi panas peurih. Artinya, hati saya panas pedih.
-
panas (suhu badan) harééng.
pancar, air keluar dari bawah keatas. pancer, cai kaluar ti handap ka luhur.
. memancar. mancer.
. lawan kata pancur. = pancur.
pancing useup, pancing (bahasa halus).
. memancing. ngusep.
-
pancur, air keluar dari atas kebawah. pancur, cai kaluar ti luhur ka handap.
. memancur. mancur.
pandai pinter, calakan. =pintar.
. bakal jadi pintar. pipintereun.
pandai (tukang tempa) panday. lihat akhli.
~ Golok dibuat oléh pandai. Bedog dijieun ku panday.
pandai bicara. pertentang.
-
pandan [Pandanus] pandan.
. daun pandan yang sudah kering. harashas.
.. Nama Désa di Kecamatan Cipeundeuy Kabupatén Bandung Barat. Ciharashas.
pandang pelong.
pandang lama pencrong.
panggang panggang. jamak2 paranggang.
panggang ayam bakakak.
panggung panggung. kata benda.
. di panggung. di panggung.
. Kegiatan pertunjukan di panggung. manggung. Kata kerja.
. Cimanggung Kabupatén Sumedang.
-
panggil gero, caluk.
. jamak1. gegeroan.
. jamak4. gura-gero.
. memanggil. ngagero, nyalukan.
panggil (bahasa halus dan bahasa sedang) saur, gentra.
panggil kucing méng.
panggilan kepada anak laki-laki. encép.
panggilan kepada gadis. néng.
panggilan kepada perempuan yang sudah tua. ema, ma (singkatannya)
-
panggilan kepada kakak perempuan. ceuceu, ceu.
panggilan kepada paman mang.
panggung panggung.
. panggung sederhana, panggung mainan. papanggungan.
.. nama Jalan di Kelurahan Sukapura Kecamatan Kiaracondong,
, Kota Bandung. Papanggungan.
pangkat pangkat.
. sebagai hasil dari angkat.
pangku lahun, pangku, pangkon (bahasa halus).
. dipangku. dilahun, dipangkon.
. jamak2 parangku, parangkon.
. jamak1 lalahun.
. memangku. mangku, mangkon.
. menolong memangkukan. manglahunkeun
. tempat untuk memangku. lahunan.
. tolong pakukan. panglahunkeun.
-
panjar (kata benda)panjer.
. memberi panjar (kata kerja) manjer.
panjang panjang. jamak2 paranjang.
. babasan. panjang leungeun. panjang tangan. artinya : suka mencuri.
. memajang, terus menerus. manjang.
~ Hujan terus menerus mulai tengah malam sampai pagi. Hujan teh manjang mimiti tengah peuting tepi ka subuh.
. paling panjang, terpanjang. pangpanjangna.
panjar panjer.
panji panji, bandéra segitiga.
. Nama Kampung di Désa Cihampelas Kecamatan Cihampelas Kabupaten Bandung Barat. .. Cipanji.
-
pantai basisir.
. 1. Pantai Batukaras di Kabupatén Ciamis. Basisir Batukaras di Kabupatén Ciamis.
. 2. Pantai Blanakan di Kabupatén Indramayu. Basisir Blanakan,
, di Kabupatén Indramayu.
. 3. Pantai Cipatujah di Kabupatén Tasikmalaya. Basisir Cipatujahm,
, di Kabupatén Tasikmalaya.
. 4. Pantai Palabuhanratu di Kabupatén Sukabumi. Basisir Palabuhanratu,
, di Kabupatén Sukabumi.
. 5. Pantai Pangandaran di Kabupatén Ciamis. Basisir Pangandaran,
, di Kabupatén Ciamis.
. 6. Pantai Pondok Bali di Kabupatén Subang. Basisir Pondok Bali,
, di Kabupatén Subang.
. 7. Pantai Rancabuaya di Kabupatén Garut. Basisir Rancabuaya,
, di Kabupatén Garut.
. 8. Pantai Santolo di Kabupatén Garut. Basisir Santolo di Kabupatén Garut.
. 9. Pantai Ujung Genténg di Kabupatén Sukabumi. Basisir Ijung genténg,
, di Kabupatén Sukabumi.
-
pantang (kata sifat) pantrang, pantang.
pantas pantes. jamak2 parantes.
. membuat supaya pantas. mapantes.
. apa-apa yang menjadi pantas. pamantas.
. bakal pantas. pipanteseun.
pantat bujur, birit, imbit (bahasa halus).
pantun pantun. aktif mantun.
~ Diceritakan oléh juru pantun. Dicaritakeun ku tukang mantun.
panu hapur.
papan papan.
papan tulis bor.
-
para para.
parah parna.
. sakit parah. gering parana.
paras beungeut.
parau peura, peuyeuh, serak.
paré [momordica charantia] paria. = peria.
-
parit solokan, susukan,
paru-paru {lungs} bayah.
paruh pamatuk, bacot.
parut (kata benda) parud.
. diparut. diparud.
. memarut. marud.
-
pas jejeg, meujeuh, jangkep.
. pasnya. meujeuhna.
pasak paseuk.
-
pasang pasang. jamak2 parasang.
. dipasang. dipasang. jamak2 diparasang.
. memasang. masang. jamak2 marasang.
. pasangan. pasangan.
. pasangannya. pasanganna.
. sepasang. sapasang.
. terpasang. kapasang.
. Cipasang, Désa di Kecamatan Cibogel Kabupatén Sumedang.
. berpasangan.
. berpasang-pasang.
-
pasar pasar. jamak2 palasar.
pasir1 {sand} keusik.
. Nama daerah di Propinsi Banten. Cikeusik.
pasir2 pasir.
. gula pasir. gula pasir.
-
pasti1 pas, puguh.
pasti2 pasti, tangtu, tanwandé, tangtos (bahasa halus).
patah potong, pites, pingges.
. jamak2 parotong, parites.
. mematahkan motongkeun, miteskeun
patah (tentang ranting pohon karana bebuah banyak) peungas.
patuk (oleh ayam) pacok.
. mematuk. macok.
. lagi makan (jamak). macokan.
patuk (oleh bebek atau angsa) lodok.
. mematuk. ngalodok.
. lagi makan (jamak1). lolodok.
patungan papatungan, réréongan.
-
payudara susu, pinareup (bahasa halus).
payung payung, pajeng (bahasa halus). (Kata benda).
. laku. laku, pajeng (bahasa halus,homonim).
. maju. paju, pajeng (bahasa halus, homonim).
. memayungi, memegang payung untuk orang lain. mayungan. Kata kerja
. Nama Désa di Kecamatan Megabendung Kabupatén bogor.
.. Désa Cipayung datar dan Désa Cipayung Girang.
. Nama Kelurahan Di Jakarta Barat. Cipayung.
. Nama tempat di Jakarta Timur. Cipayung
. terpayungi. kapayungan.
pawang malim.
pawang gajah sarati.
-
pe- (awalan) pa-. awalan membentuk kata kerja menjadi kata benda yang berarti alat untuk mengerjakan tersebut :
. pekerja. pagawé, padamel.
. pemukul. panakol.
. penengah. panengah.
. penutup. panutup.
. petunjuk. panunjuk.
pecah peupeus, beulah.
. memecahkan. meupeuskeun.
pecah dan berair. bucat.
pecahan kaca. beling.
pecat pocot.
. dipecat. dipocot.
-
pedang pedang, gobang.
pedas lada.  jamak2 lalda. lihat lada.
pedati padati.
pedih peurih.
. jamak2 pareurih.
. sama-sama pedih. sakapeurih.
pedoman. padoman
pegal cangkeul, pegel (bahasa halus).
pegang (bahasa halus dan sedang ) cepeng. jamak2 carepeng.
. dipegang. dicepeng.
. dipegangnya. dicepengna.
. memegang. nyepeng. jamak2 nyarekel, nyarepeng.
pegang (bahasa kasar) cekel. jamak2 carekel.
. dipegang. dicekel.
. dipegangnya. dicekelna.
. memegang. nyekel. jamak2 nyarekel.
pegang sesuatu supaya tak jatuh. puntang.
. memegang sesuatu supaya tak jatuh. muntang.
. = meminta tolong (arti kiasan).
pegang kemana-mana. ngopépang.
-
pegawai pagawé.
pegawai pamong Désa. punduh.
pejam peureum. jamak2 pareureum.
. pejamkan. peureumkeun.
. memejamkan. meureumkeun.
pekerja pagawé.
pekerjaan pagawéan, padamelan, pacabakan.
pekuburan astana, pajaratan.
-
pelabuhan palabuhan
pelacur ungkluk.
pelajar palajar, budak sakola.
pelajaran. ajaran, warahan, wurukan, atikan.
pelampung kukumpul.
pelan laun, anca, alon (bahasa halus). jamak2 lalaun, aranca.
. pelan-pelan, perlahan-lahan. jamak1 lalaunan.
. lama-kelamaan. laun-laun.
-
pelangi katumbiri.
pelayan palayan, badéga, ladén, lados (bahasa halus), réncang (bahasa halus).
. melayani. ngaladénan, ngaladosan.
pelawak bodor, badut, badud.
. melawak. ngabodor.
. sedang melawak. bobodoran.
-
pelihara ingu, kukut.
. memelihara. ngingu, ngukut.
~ memelihara ayam. ngingu hayam. ngukut hayam.
pelit korét
pelepah (kata benda) palapah.
pelését koséwad, solédat.
. kepelesét. tikoséwad.
. terpelését. tikoséwad.
-
pelihara piara, kukut.
. memelihara. miara.
pelit korét, pedit.
pelita palita, ajug, cempor. lihat lampu.
peluit piriwit.
peluit pada kapal dan sebagainya. hatong.
peluk kekeup, tangkeup, rangkul. dipeluk dikeukeupan.
. dipeluk. ditangkeup.
. memeluk. nangkeup.
. saling peluk, berpelukan. patangkeup-tangkeup.
-
peluk diatas bahu. kaléng.
. Kaléng biskuit. kaléng buskuit.
. dipeluk (diatas bahu). dikaléng.
. memeluk. ngaléng.
. saling peluk (diatas bahu). pakaléng-kaléng.
. tempat terbuat dari kaléng. kaléng. jamak2 karaléng
pelupa pohoan, hilapan, limpeuran.
peluru pélor.
-
pem- pang. Awalan yang membentuk kata kerja menjadi kata kerja yang artinya mengerjakan tersebut.
. pembagi. pangbagi.
pematang (sawah) galengan.
pembantu (rumah tangga) babu
pemberian paméré, paparin (bahasa halus).
. memberi. maparin.
-
pembesar, orang No. 1, paling besar. pangagungna.
~ Pembesar sekabupatén adalah Bupati.
~ ~ Pangagungna saKabupatén nyaeta Bupati.
pemerintah pamarentah.
pemiarsa pamiarsa, anu ngadangukeun. lihat dengar (bahasa halus).
pemimpin pamingpin, pupuhu, sesepuh.
-
pembantu babu.
pemuda jajaka, nonoman, nonoman pameget, pamuda. jamak2 jarajaka.
. nonoman berasal dari kata anom (bahasa halus) = muda.
pemudi mojang, nonoman, nonoman istri, pamudi, wanoja. jamak2 marojang, waranoja.
pemuda-pemudi nonoman.
pemukul paneungeul, gegendir.
-
penabuh gamelan. nayaga, panayagan.
penakut sieunan, borangan, kecing.
penasaran panasaran.
pencak mémpo.
pencopét copét.
pencuri garong, bangsat.
-
pandang pelong.
pendekar jawara.
pendiam lungguh. jamak2 lalungguh.
pendita pandita.
pendirian pamadegan.
penduduk penduduk, rahayat.
. Kartu Tanda Penduduk (KTP). Kartu Tanda Penduduk (KTP).
pendukung bobotoh.
penengah panengah.
. Bahasa penengan. Bahasa panengah.
penelitian panalungtikan.
-
peng1- (awalan) ka-. pengetahuan. kanyaho. lihat ke-, ter-.
peng2- (awalan) pa-. yang berarti alat untuk :
. pengaduk. pangaduk.
. penggaris. panggaris.
pengacara pangacara.
pengalaman pangalaman.
. mengalami. ngalaman.
~ Mengalami terkenal ke mana-mana. Ngalaman sohor ka mana-mana.
-
pengantin pangantén.
pengarang pangarang.
pengaruh pangaruh.
pengasuh pangasuh.
pengetahuan kanyaho, katerang.
. sepengetahuan. sakaterang.
penggal penggel.
-
penggaris jidar.
penghapus panghapus.
. hapus. hapus, pupus.
penghargaan panghargaan.
penghulu panghulu.
pengirim panakawan.
penguasa panguasa.
pengumuman béwara.
-
pening rieut, puyeng (bahasa halus)
peniti panitih.
penjara panjara, kerem.
~ Dipenjara gara-gara mencuri. Dipanjara gara-gara maok.
pensil patlot.
pensiun pangsiun.
penting penting, peryogi (bahasa halus).
penuh pinuh. jamak2 parinuh.
. memenuhi. minuhan.
. sepenuhnya. sapinuhna
penuh sekali. metet.
penuhi janji. tedun.
. memenuhi janji. nedunan.
penutup pungkas, panutup, panganggeusan.
. yang penutup. pamungkas, nu panutup, nu panganggeusan.
-
penyakit panyakit, panyawat (bahasa halus), kasakit, kasawat (bahasa halus).
penyakit anus menonjol keluar terasa sakit. wasir atau bawasir.
penyakit badan panas dingin karena malaria atau influenza dll. muriang.
penyakit bisul bermata tujuh. tibar.
penyakit bisul kecil karena gatal dan infeksi. cénang.
penyakit bisul keras. bungkul.
-
penyakit gigi terasa sakit karena berlubang. koropok, nyeri huntu.
penyakit hidung berlendir karena kedinginan. salesma.
penyakit hidung keluar darah. mimiseun.
penyakit jiwa. gélo, palung.
-
penyakit kaki pada jari belah-belah oleh kuman air terasa gatal. leuncangeun.
penyakit kaki pada tumit belah-belah. rorombéheun.
penyakit kelamin kalau kencing sakit karena ada batu. geregesan.
penyakit kelamin kalau kencing sakit karena terlalu banyak makan jéngkol. Jéngkoleun.
penyakit kelamin laki-laki tak bisa tegang (ereksi). peluh.
penyakit kepala terasa sakit. rieut.
-
penyakit kulit muka atau jerawat. kuhkul.
penyakit kulit pada muka menjadi agak hitam karena panas matahari atau bedak. kokoloteun.
penyakit kulit gatal dan badan agak panas biasanya pada anak. tampek.
penyakit kulit putih-putih terasa gatal kalau berkeringat (panas). hapur.
penyakit kulit sejenis eksim kering. késrék.
-
penyakit léhér bengkak. gondok.
penyakit mata apabila melihat samar-samar jika malam hari. kotokeun.
penyakit mata pada bibirnya karena bisul kecil. turuwisen.
penyakit napas kalau kedinginan susah bernapas. mengi.
-
penyakit perut karena ada cacing (biasanya anak-anak). cacingeun.
penyakit tangan bergetar juga kepala karena sudah tua biasanya kakek atau nenek. lilinieun.
penyakit sakit kepala. jangar.
penyakit sarap, tidak bisa jalan kaki. lumpuh.
penyakit telapak kaki berlubang. botoleun.
penyakit telinga dari dalam keluar nanah. congé.
penyakit tenggorokan terasa sakit apabila menelan. uuseupeun.
-
penyakit ayam. tétélo, cekak, kakabueun.
penyanyi sindén.
penyelam palika.
pepatah papatah, piwuruk (bahasa halus)
pepatah (bahasa halus sekali) piwejang.
pepaya [Carica papaya] gedang.
pepohonan tatangkalan.
-
perabotan parabot.
perahu parahu.
. Perahu terbalik, perahu tengkurap. tangkuban parahu
perahu (terbuat dari bambu berjejer) rakit.
peralatan parabot.
perampok begal, rampog.
-
perang perang, yuda, bitotama.
. memerangi. merangan.
~ Susah sekali memerangi korupsi. Hese kacida merangan korupsi.
perangko parangko.
. memakai perangko. diparangkoan.
peranjat gebeg. terperanjat. ngagebeg.
-
peras peres.
. diperas. diperes.
~ tenaga saya itu benar-benar diperas. Tanaga kuring teh bener-bener diperes.
. memeras. meres.
peras (biasanya untuk cucian) peureut.
peras peuret, peres.
perasaan rarasaan, raraosan.
perawan parawan, cawéné.
-
perbaiki (bahasa halus dan sedang) lereskeun, saéan.
.. memperbaiki. ngalereskeun, nyaéan.
perbaiki (bahasa kasar) oméan, hadéan. jamak2 aroméan, haradéan.
.. memperbaiki. ngoméan, ngahadéan.
percaya percaya, andel, percanten (bahasa Halus).
perekat pangrapet, elém.
perempatan parapatan.
perempuan awéwé. mojang, wanoja, istri (bahasa halus).
perempuan agak tua ambu, ema.
perempuan belum menikah. lajang, parawan, cawena.
perempuan kelakuannya seperti lelaki. wandu
-
pergi (bahasa halus) angkat.
pergi (bahasa kasar) indit. jamak2 arindit.
. kata antar untuk indit. jung. Jung indit.
pergi (bahasa kasar sekali) mantog.
pergi (bahasa sedang) mios.
perguruan paguron.
. Perguruan Tinggi. Paguron Luhur.
perhatian perhatosan (bahasa halus).
perhitungan balitungan.
-
peria [momordica charantia] paria. = pare.
peribahasa paribasa, paripaos (bahasa halus).
perigi parigi, sumur.
perih peurih.
perihal perkara, perkawis (bahasa halus).
periksa pariksa, parios (bahasa halus). lihat tanya (bahasa halus)
. diperiksa. dipariksa, diparios.
. memeriksa. mariksa, marios (bahasa halus).
-
perinci téték, wincik (bahasa halus)
peringatan seratus hari yang meninggal natus.
perintah paréntah.
perisai taméng.
peristiwa kajadian.
periuk kecil. pendil.
-
perjaka bujangan, jajaka, nonoman (bahasa halus). jamak2 barujangan
perkakas pakakas, parabot.
perkara perkara atau prakara, perkawis atau prakawis (bahasa halus).
perkembangan bayi (biasanya mencrét). indah.
perkenalkan nepangkeun, ngenalkeun.
perkutut [Geopelia striata] purkutut.
-
perlahan-lahan lalaunan.
perlu perlu, parelu, perelu, butuh, peryogi (bahasa halus).
~ Ini perlu sekali jadi perhatian. Ieu peryogi pisan janten perhatosan.
~ Perlu keadaan aman. Perlu ku kaayaan aman.
. diperlukan. diperlukeun, diperyogikeun
. keperluan. kaperluan, kaperyogian.
. keperluannya. kaperluanana, kaperyogianana.
. memerlukan. merlukeun, meryogikeun.
. perlunya. perluna, peryogina.
-
permata permata, sosoca.
permisi (bahasa halus dan sedang) permios.
permisi (bahasa kasar) amitan, permisi.
permulaan munggaran.
pernah pernah, kungsi, kantos (bahasa halus). jamak2 karungsi, karantos.
~ yang pernah ada. nu pernah aya, nu kungsi aya, nu kantos aya.
perobahan parobihan.
. robah. robih.
-
persegi pasagi.
persiapan dangdan-dangdan.
pertama munggaran, kahiji.
pertemuan pasamoan.
perunggu parunggu.
perut (bahasa halus) {belly} patuangan, lambut.
perut (bahasa kasar) beuteung.
. Nama Désa di Kecamatan Ciseeng Kabupatén Bogor.
.. Cibeuteung Muara dan Cibeuteung Udik.
-
perut (bahasa kasar sekali) gegembung.
perut (bahasa sedang) beuteung, padaharan.
perut besar, gendut. bureuteu, bucitreuk.
perut lebih besar. budayut.
perut lebih besar lagi. burayut.
. Nama Désa di Kecamatan Cigombong Kabupatén Bogor. Ciburayut.
-
pesan pesen, amanat, amprah.
. memesan. mesen, ngamprah.
. nama Désa, Kecamatan dan ibokota di Kabupatén Bandung Barat. ngamprah.
pesanggrahan pasangrahan.
pesantre pasantren.
pesiar pelesir.
pesing hangseur, bau hangseur. = bau air kencing.
pesisir basisir, kikisik.
petai peuteuy.
petang soré, pasosoré, pepetasan.
petani patani.
petasan mercon, merecon.
peté peté, peuteuy.
. Nama Kelurahan di Jakarta Barat. Cipeté.
. Nama Kampung di Désa Mekarjaya Kecamatan Cikalong wetan Kababupaten Bandung Barat. Cipeuteuy
-
peti mayat tambela, tamela.
petik petik, undeur, ala, pipit. jamak2 arala.
. memetik. metik. jamak2 maretik.
petik buah atau barang dengan galah. ajul.
petik semua buah yang ada. pupu.
-
petir (kata benda) gelap, guludug.
pényok pényon.
péndék béké, pendék, penék, pondok.
. jamak2 parondok, parendék, baréké.
. tidur (bahasa sedang). mondok.
pénis kontol, sirit, mamas.
péot peot. jamak2 pareot.
-
pépés pais. jamak2 parais.
. memépés mais. jamak2 marais.
. pépésan. paisan.
. pépés ikan. pais lauk.
pésék pegék, demés. jamak2 paregék, daremés.
. jamak2 paregék.
. lawan kata pésék. bangir, mancung.
pesta kariaan, pésta.
-
piagam piagem.
piatu pahatu.
. yatim piatu. pahatu lalis.
pidato pidato, biantara (bahasa halus).
pijat pijet, pencét, urut, peuseul (bahasa halus), leles (bahasa halus). lihat bekas.
. memijat. mijet, mencet.
-
pijit pencét.
pikir pikir. jamak2 parikir. 1. berpikir. mikir. 2. terus-terusan berpikir. mikiran.
pikiran tak menentu. malaweung.
piknik piknik, pelesir.
-
pikul panggul. jamak2 paranggul.
. dipikul. dipanggul.
. dipikulkan. dipanggulkeun
. memikul. manggul. jamak2 maranggul.
. memikulkan. manggulkeun. maranggulkeun.
. terpikul. kapanggul.
. tukang pikul. tukang manggul.
-
pil pél.
pilar tihang.
pilek pileg, salésma.
pilih pilih. jamak2 parilih
. dipilih. dipilih. jamak2 diparilih.
. dipilihkan. dipilihkeun. jamak2 diparilihkeun.
. memilih. milih. jamak2 marilih.
-
. pilihan. pilihan. jamak2 parilihan
. pilihannya. pilihanna.
. pilihkan. pilihkeun. jamak2 parilihkeun.
. terpilih. kapilih. jamak2 kaparilih.
. yang akan dipilih. piliheun.
-
pilin rara. = pintal.
. memilin. ngarara.
pilin (untuk yang keras) parieus.
pilot pilot.
pimpin pingpin.
. dipimpin. dipingpin.
. memimpin. mingpin.
pimpinan pupuhu.
-
pinang (berasal dari bahasa Sangsakerta)[Areca catecku] pinang, jambé.
. Nama Désa di Kecamatan Cimaung Kabupatén Bandung. Cipinang.
. Nama Désa di Kecamatan Rumpin Kabupatén Bogor. Cipinang.
. nama Kelurahan di Jakarta Barat. Cipinang.
. Nama Kecamatan di Subang. Cijambe.
-
pinang (yang sudah tua) jebug.
pincang cingked, péngkor, ingkud.
pindah pindah, alih atau ngalih (bahasa halus).
. dipindahkan. dipindahkeun. jamak2 diparindahkeun.
. memindahkan. mindahkeun. jamak2 marindahkeun.
. tolong pindahkan. pangmindahkeun
pindah dari air ke darat. hanjat.
-
pinjam injeum, tambut (bahasa halus).
. dipinjam. diinjeum, ditambut. jamak2 diarinjeum, ditarambut.
. dipinjamkan. dinjeumkeum, ditambutkeum.
. pinjamkan. injeumkeun, tambutkeun.
. meminjam. nganjuk, nginjeum, nambut (bahasa halus).
pinjam uang. éclok. 1. meminjam uang. ngéclok.
pinjaman anjukan, injeuman, tambutan (bahasa halus).
-
pinggang cangkéng, angkéng (bahasa halus).
. bertolak pinggang. melak cangkéng.
. sepinggang. sacangkéng.
pinggir sisi. =sisi.
. kepinggir. kasisi, nyisi.
. pinggiran. pasisian.
~ Dia kepinggir, menghentikan motornya. Manehna nyisi, ngereunkeun motorna.
-
pinggir rumah. pipir.
pingsan kalenger, kapaéhan, kapiuhan, kapidara (bahasa halus).
pingit (tidak keluar dari rumah) pingit.
pinsil patlot.
pintal pintel, rara.
. memintal. ngarara.
pintar pinter, calakan. = pandai.
pintar dan tangkas. perceka.
pintu panto.
pintu keluar masuk. lawang.
-
pipa pipah.
pipi pipi, damis (bahasa halus).
pipih cépér.
pipit piit.
piring piring.
. sepiring. sapiring.
pirang pérang.
pisah pisah, paturay.
. berpisah. papisah.
. memisahkan. misahkeun.
pisah sementara (suami-istridengan persetujuan) segah.
-
pisang cau.
. Nama Désa di kecamatan Cikarang Pusat Kabupatén Bekasi. Cicau.
. pisang besar, warna kulitnya merah tua. cau kidang.
. pisang besar, panjangnya kurang lebih satu siku. cau bagja
. pisang besar sekali, kalau matang rasanya asam. cau ustrali.
-
. pisang didalamnya terdapat biji. cau batu
. pisang hutan tak bisa dimakan, tak ada isinya. cau kolé.
.. Nama Désa di Kecamatan Lembang Kabupatén Bandung Barat. Cikolé.
. pisang kalau sudah matang kulitnya tetap hijau. cau ambon lumut.
. pisang kecil. cau séwu.
-
pisau péso, abir.
pispot pispot, wadah cikiih.
pistol péstol.
plasénta bali.
plastik palastik.
-
pohon tangkal. jamak2 tarangkal.
. pohon pisang. tangkal cau.
pohon berdaun lebat. royom.
. Nama Désa di Kecamatan Cipeundeuy Kabupatén Bandung Barat. Ciroyom.
. Nama Désa Di Kecamatan Andir Kota Bandung. Ciroyom.
pohon besar yang mati karena sudah tua. rumbak. lihat beringin.
pohon yang sudah tergeletak karena tumbang atau ditebang. catang.
-
pojok juru, pojok.
pokok (tentang dagang) jinis, poko.
. modal poko. modal asal.
poligami candung, wayuh (bahasa halus). jamak2 carandung.
polisi pulisi.
pompa kompa.
. memompa. ngompa.
porno jorang. jamak2 jarorang.
-
potong keureut, teukteuk, sempal.
potong rumput babad.
présiden persidén.
pria lalaki, pameget (bahasa halus).
pribahasa paribasa.
. badan sebelah. awak sabeulah.
.. pribahasa sunda artinya tidak punya pasangan.
pribadi pribadi, pribados (bahasa halus).
prihatin prihatin, prihatos (bahasa halus).
primbon paririmbon.
-
provinsi propinsi. = propinsi.
propinsi propinsi.
. Propinsi di Kepulauan Maluku
.. 1. Maluku.
.. 2. Maluku Utara. Maluku Kalér.
-
. Propinsi di Kepulauan Sunda Kecil. Propinsi di Kapuloan Sunda Kecil.
.. 3. Bali. Bali
.. 4. Nusa Tenggara Barat. Nusa Tenggara Kulon.
.. 5. Nusa Tenggara Timur. Nusa Tenggara Wetan.
-
. Propinsi di Jawa.
.. 6. Banten. Banten.
.. 7. Daerah Istimewa Yogyakarta.
.. 8. Daerah Khusus Ibukota Jakarta Jakarta. Propinsi DKI Jakarta.
.. 9. Jawa Barat {West Java} Jawa kulon. http://www.jabarprov.go.id
.. 10. Jawa Tengah. Jawa Tengah.
.. 11. Jawa Timur. Propinsi Jawa Wétan.
-
. Propinsi di Kalimantan
.. 12. Kalimantan Barat. kalimantan kulon.
.. 13. Kalimantan Selatan. Kalimantan Kidul
.. 14. Kalimantan Tengah. Kalimantan Tengah.
.. 15. Kalimantan Timur. Kalimantan Wétan.
-
. Propinsi di Papua Bagian Barat.
.. 16. Papua. Papua.
.. 17. Papua Barat. Papua Kulon.
-
. Propinsi di Sulawesi.
.. 18. Gorontalo. Gorontalo.
.. 19. Sulawesi Barat. Sulawesi kulon.
.. 20. Sulawesi Selatan. Sulawesi Kidul
.. 21. Sulawesi Tengah. Sulawesi Tengah.
.. 22. Sulawesi Tenggara. Selawesi Kidul-Wetan.
.. 23 Sulawesi Utara. Sulawesi Kalér.
-
. Propinsi di Sumatra
.. 24. Nanggroe Aceh Darussalam.
.. 25. Bengkulu. Bengkulu
.. 26. Jambi. Jambi
.. 27. Kepulauan Bangka Belitung.
.. 28. Lampung. Lampung
.. 29. Riau. Riau.
.. 30. Sumatera Utara. Sumatra Kalér
.. 31 Sumatera Barat. Sumatra Kulon
.. 32 Kepulauan Riau. Kepulauan Riau
.. 33.Sumatera Selatan. Sumatra Kidul.
-
puas sugema.
puasa puasa, saum (bahasa halus), saom. jamak2 paruasa, saraum.
puber begér.
. puber kedua kalinya di hari tua. beger mindo.
pucat pias, pucet (bahasa halus), sepa. jamak2 sarepa, parias.
pudar péang. jamak2 paréang.
puder puder, puyer.
-
puisi. pupuh.
. 1. bertemakan cinta kasih, birahi. Asmarandana
. 2. bertemakan keagungan, kegembiraanm, ketenteraman. Dangdanggula.
. 3. bertemakan kebingungan. Jurudemung.
. 4. bertemakan kegembiraan. Sinom.
. 5. bertemakan kemarahan, kesombongan, semangat. Durma.
. 6. bertemakan kesakitan, kesedihan, kesusahan. Gambuh.
. 7. bertemakan kesedihan yang mendalam. Maskumambang.
. 8. bertemakan kesedihan yang menimbulkan harapan. Mijil.
. 9. bertemakan khayalan. Gurisa.
. 10. bertemakan lawak dengan aspek renungan. Lambang.
. 11. bertemakan lawak, banyolan. Balakbak.
. 12. bertemakan penantian. Kinanti.
. 13. bertemakan penyesalan. Lambang
. 14. bertemakan perasaan sebelum mengemban sebuah tugas berat. Pangkur.
. 15. bertemakan rasa malu akan tingkah laku sendiri. Wirangrong.
. 16. bertemakan rasa marah pada diri sendiri. Pangkur.
. 17. bertemakan sindiran. Ladrang.
puja punjung. jamak2 parunjung.
. memuja munjung. jamak2 marunjung.
. bersalaman dengan yang lebih tua. munjungan.
pukul teungeul, peupeuh, gebug. jamak2 tareunggeul, taringgang, mareupeuh, garebug.
. memukul. neungeul, ninggang, meupeuh, ngagebuk.
. pemukul. paneugeul.
pukul (waktu) pukul, tabuh (bahasa halus).
pukul kepala takol, teke.
-
pulai [Alstonia scholaris] lamé.
.. Nama Désa di Kecamatan Kutawaringin Kabupatén Bandung. Desa Cilamé.
.. nama Désa di Kecamatan Ngamprah Kabupatén Bandung Barat. Desa Cilamé.
pulang (bahasa anak-anak) uih.
pulang (bahasa halus) pulih. aktif mulih.
pulang (bahasa kasar) pulang, mantog, balik. aktif mulang.
pulang (bahasa sedang) wangsul.
pulang pergi (ke tempat kerja atau ke sekolah) dugdag.
. tiap hari pulang pergi (ke tempat kerja atau ke sekolah). didugdag.
pulas (tidur) pules.
pulau pulo.
puluh puluh.
. sepuluh (10). sapuluh. moldova
-
puncak poncot.
pundak taktak.
punggung tonggong, pungkur (bahasa halus).
punggung gunung geger.
punggung ikan geger.
-
pungut pulung.
. memungut. mulung.
. berkumpul sekeluarga. riung mungpulung.
puntung (kata benda) kuntung.
-
punya (bahasa halus) kagungan.
punya (bahasa kasar) boga. jamak2 baroga.
. mempunyai. ngabogaan.
punya (bahasa kasar sekali) gableg. jamak2 garablek.
punya (bahasa sedang) gaduh. jamak2 garaduh.
. mempunyai. ngagaduhan.
. gaduh dalam bahasa indonesia =berisik
punya adik adian.
punya akar akaran. jamak2 arakaran.
-
pupuk gemuk.
pura pura.
. Nama Désa di Kecamatan Dayeuhkolot Kabupatén Bandung. Sukapura.
. Nama Désa di kecamatan Kertasari Kabupatén Bandung. Sukapura.
pura-pura api-api.
pusar bujal, udel (bahasa halus).
pusar yang agak menonjol. dosol.
pusaran rambut kepala. kulincir.
-
pusat puseur.
. pusat Kota, tengah kota. puseur dayeuh.
pusing lieur, jangar, rieut, puyeng (bahasa halus).
. jamak2 lalieur, jalangar, rarieut.
putar puter, puntir, goéng.
. memutar. muter.
putar (tentang uang) golang.
. berputar. ngagolang.
. memutarkan uang. ngagolankan duit.
putat [Barringtonia spp.] putat. http://ms.wikipedia.org/wiki/Pokok_Putat
-
putih {white} bodas. jamak2 barodas.
. bawang putih. bawang bodas.
. lawan kata bodas. hideung.
. memputihkan. ngabodaskeun. jamak2 ngabarodaskeun.
. menjadi/memberi putih. ngabodasan.
-
. Nama Désa di Kecamatan Cijati Kabupatén Cianjur. Cibodas.
. Nama Désa di Kecamatan Jonggol Kabupatén Bogor. Cibodas.
. Nama Désa di Kecamatan Kertasari Kabupatén Bandung. Cibodas.
. Nama Désa di Kecamatan Lembang Kabupatén Bandung Barat. Cibodas.
. Nama Désa di Kecamatan Rumpin Kabupatén Bogor. Cibodas
-
. Nama Désa di Kecamatan Pasirjambu Kabupatén Bandung. Cibodas.
. Nama Désa di Kecamatan Pacet Kabupatén Cianjur. Cibodas.
. Nama Désa di Kecamatan Rumpin Kabupatén Bogor. Cibodas.
. Nama Désa di Kecamatan Solokan Jeruk Kabupatén Bandung. Cibodas.
. putih sekali. bodas ngeplak, bodas nyacas, bodas pisan.
-
putih (pada isi) telor. bobodos endog.
. putihnya telor. bobodasna endog.
putih (pada bagian biji) mata. bobodas panon.
. putihnya mata.bobodasna panon.
-
putih campur dengan mérah (biasanya pada beras atau bulu ayam) borontok.
puting susu. pentil susu.
putus pegat, putus, buntung, sapat, potong. jamak2 paregat, parutus.
. diputuskan. dipegatkeun, diputuskeun.
. memutuskan. megatkeunm, mutuskeun.
. putuskan. pegatkeun, putuskeun.
putus (tentang tali ata benang) rampung.
puyuh (burung) puyuh.
puyuh jantan bebencé.

R
raba cabak, cagap, rampa, cepeng (bahasa halus). jamak2 carabak.
. diraba. dicabak.
. diraba-raba. dicabakan.
. meraba. nyabak.
. teraba. kacabak.
raba di tempat gelap. capa.
rabu rebo. jamak2 rarebo.
rabun paor.
-
ragi ragi.
ragu-ragu asa-asa, cangcaya, hamham, bimbang, agag-agagan. jamak2 carangcaya.
rahasiah rasiah atau rusiah, sidem. jamak2 rarusiah.
raja raja.
. kerajaan. Karajaan.
. meraja. ngaraja.
. merajai. ngarajaan.
. nama raja-raja Sunda.
(dari Facebook Mang Yadi, DPP GEMA SUNDA Jawa Barat)
(Karajaan Salaka Nagara)
.. 1. Dewawarman I (Sang Prabu Darmalokapala Haji Raksa Gapura Sagara )
.. 2. Digwijaya Kalasa Dewawarman
.. 3. Singa Sagara
.. 4. Tirta Lengkara
.. 5. Mahisa Suramardini
.. 6. Ganayana Dewa Lingga Bumi
.. 7. Bima Digwijaya Satyaganapati
.. 8. Rani Spatikarnawawarman Dewi
-
(Karajaan Taruma Nagara)
.. 1. Jayasingawarman 358-382
.. 2. Dharmayawarman 382-395
.. 3. Purnawarman 395-434
.. 4. Wisnuwarman 434-455
.. 5. Indrawarman 455-515
.. 6. Candrawarman 515-535
.. 7. Suryawarman 535-561
.. 8. Kertawarman 561-628
.. 9. Sudhawarman 628-639
.. 10. Hariwangsawarman. 639-640
.. 11. Nagajayawarman 640-666
.. 12. Linggawarman 666-669
(dari http://id.wikipedia.org/wiki/Tarumanagara)
-
(Karajaan Indra Prahasta)
.. 1. Prabu Resi Santanu Indra Swara Sakala Kertabuana
.. 2. Prabu Jaya Satyanagara
.. 3. Prabu Wirya Banyu
.. 4. Prabu Warna Dewaji
.. 5. Prabu Warna Hariwangsa
.. 6. Prabu Tirta Manggala Darma Giriswara
.. 7. Prabu Asta Dewa
.. 8. Prabu Senapati jayagra nagara
.. 9. Prabu Padmayasa
.. 10. Prabu Anda Buana
.. 11. Prabu Wisnu Murti
.. 12. Prabu Tunggal Nagara
.. 13. Prabu Padma Hariwangsa
.. 14. Prabu Wiratara
-
(Karajaan Galuh)
.. 1. Tarusbawa. 669 - 723
.. 2. Harisdarma. 723 - 732
.. 3. Tamperan Barmawijaya. 732 - 739
.. 4. Rakeyan Banga. 739 - 766
.. 5. Rakeyan Medang Prabu Hulukujang. 766 - 783
.. 6. Prabu Gilingwesi. 783 - 795
.. 7. Pucukbumi Darmeswara (795 - 819)
.. 8. Rakeyan Wuwus Prabu Gajah Kulon (819 - 891)
.. 9. Prabu Darmaraksa. (891 - 895)
.. 10. Windusakti Prabu Déwageng (895 - 913)
.. 11. Rakeyan Kamuning Gading Prabu Pucukwesi (913 - 916)
.. 12. Rakeyan Jayagiri. (916 - 942)
.. 13. Atmayadarma Hariwangsa (942 - 954)
.. 14. Limbur Kancana. (954 - 964)
.. 15. Munding Ganawirya (964 - 973)
.. 16. Rakeyan Wulung Gadung (973 - 989)
.. 17. Brajawisésa (989 - 1012)
.. 18. Déwa Sanghyang (1012 - 1019)
.. 19. Sanghyang Ageng (1019 - 1030)
.. 20. Sri Jayabupati (Detya Maharaja, 1030 - 1042)
.. 21. Darmaraja (Sang Mokténg Winduraja). 1042-1065
.. 22. Langlangbumi (Sang Mokténg Kerta, 1065 - 1155)
.. 23. Rakeyan Jayagiri Prabu Ménakluhur.1155-1157.
.. 24. Darmakusuma/Sang Mokténg Winduraja.1157-1175.
.. 25. Darmasiksa Prabu Sanghyang Wisnu. 1175-1297.
.. 26. Ragasuci/Sang Mokténg Taman. 1297-1303.
.. 27. Citraganda (Sang Mokténg Tanjung, 1303 - 1311)
.. 28. Prabu Linggadéwata (1311-1333)
.. 29. Prabu Ajiguna Linggawisésa (1333-1340)
.. 30. Prabu Ragamulya Luhurprabawa (1340-1350)
.. 31. Prabu Maharaja Linggabuanawisésa. (1350-1357)
.. 32. Prabu Bunisora (1357-1371)
.. 33. Prabu Niskalawastukancana (1371-1475)
.. 34. Prabu Susuktunggal (1475-1482)
.. 35. Jayadéwata (Sri Baduga Maharaja, 1482-1521)
.. 36. Prabu Surawisésa (1521-1535)
.. 37. Prabu Déwatabuanawisésa (1535-1543)
.. 38. Prabu Sakti (1543-1551)
.. 39. Prabu Nilakéndra (1551-1567)
.. 40. Prabu Ragamulya/Prabu Suryakancana. 1567-1579
(dari http://id.wikipedia.org/wiki/Kerajaan_Sunda)
-
(Karajaan Pajajaran)
.. 1. Prabu Siliwangi/Jaya Dewata/Sri Baduga Maharaja. (1482 - 1521)
.. 2. Sura Wisesa. 1521 - 1535
.. 3. Ratu Dewata Buana. 1535 - 1534.
.. 4. Ratu Sakti Sang MAngabatan. 1543 - 1551
.. 5. Prabu Nila Kendra. 1551 - 1567
.. 6. Prabu Raga Mulya Surya Kancana. 1567 - 1579
(dari http://id.wikipedia.org/wiki/Pajajaran)
-
rajawali dadali. http://id.wikipedia.org/wiki/Manuk_Dadali
-
rajin getol, rajin, suhud, kersaan (bahasa halus).
. kerajinan. karajinan.
. jamak2 rarajin, garetol.
rajin cari ilmu. gentur.
. Nama Désa di Kecamatan Paséh Kabupatén Bandung. Cigentur.
. Nama Kelurahan di Jakarta Barat.
rajin mengerjakan puasa, ibadah. leket.
-
rak erak, pago.
rakét rékét.
raksasa buta, yaksa.
. buta dalam bahasa indonesia = tidak bisa melihat.
rakyat rahayat.
rakus hawek.
-
ramah daréhdéh, soméah (bahasa halus).
ramai ramé. jamak2 raramé.
ramal tujum.
. meramal. nujum.
-
rambu pelang, plang.
. Nama Désa di Kecamatan Cijeruk Kabupatén Bogor. Cipelang.
rambut bulu, buuk, rambut (bahasa halus).
~ rambut panjang yang terurai. rambut panjang nu ngarumbay.
. berambut. buluan, buukan.
rambut kemaluan baok.
rambut kusut jembet.
rambut lebat gomplok.
-
rambutan [Nephelium lappaceum] rambutan.
rampok rampog, begal. jamak2 baregal.
rangka rangkay.
rangkak korondang, karandang.
. merangkak. ngorondang, ngarandang.
-
rangkap rangkep.
. menjadikan rangkap. ngarangkep.
rangkul rangkul.
. merangkul. ngarangkul.
rangkum ragum.
. merangkum. ngaragum.
-
rangrang kararangé. = semut mérah besar.
rantai ranté, rantay.
ranting pohon régang, rangrang.
. Nama Désa Kecamatan Babakan Ciparay Kota Bandung. Cirangrang.
ranting pohon kering pangpung.
-
rapat (jarak) rékép.
rapih rapih. jamak2 rarapih.
rapih dan bersih. luis.
rapuh regas, bobo, uduh. jamak2 araruduh.
-
rasa (bahasa halus) raos.
. apa-apa yang terasa. raraosan.
. cicipi. raosan.
. merasa. ngaraos.
. merasa. rumaos.
. merasakan. ngaraoskeun.
. rasakan. raoskeun.
. rasanya. raosna.
. terasa. karaos.
. terasanya. karaosna.
-
rasa (bahasa kasar) rasa.
. apa-apa yang terasa. rarasaan.
. cicipi. rasaan.
. merasa. ngarasa, rumasa.
. merasakan. ngarasakeun.
. rasakan. rasakeun.
. rasanya. rasana.
. terasa. karasa.
. terasanya. karasana.
. terbebani kebaikan. rasa rumasa.
-
rasa air sumur. anta.
rasa cabe. lada
rasa cuka. kecut.
rasa diri abong-abong.
rasa garam. asin
rasa gatal. renyem.
rasa getah. keutar.
rasa gorengan karena minyaknya jelek. keurang
rasa gula. manis.
rasa jengkol mentah. pahang.
rasa kina. pait.
rasa masakan kebanyakan garam. pangset.
rasa minuman manis asam. gahar.
rasa sakit. nyeri.
rasa sakit seperti di cambuk lidi. peureus.
rasa salak. kesed
rasa terung. peuheur.
rasa (cinta) sérédét.
. merasa (cinta) nyérédét.
. baris ke sembilan lagu bubuy bulan.
.. Nyérédét haté ningali ngeplak caina.
. baris ke duabelas lagu bubuy bulan. Nyérédét haté
, ningali sorot socana.
.. artinya : hati merasa (cinta) melihat sorot matanya.
-
rata rata.
rata (semua dapat bagian) walatra
rata-rata rata-rata.
ratus ratus.
. seratus. saratus.
raup rawu.
. meraup. ngarawu.
-
rawa ranca.
rawat rawat.
. merawat. ngarawat.
rawit (cabé) cengék
rayu olo.
rayap (binatang) rinyuh.
rayap (kata kerja) rayap.
. merayap. ngarayap.
-
re (tangga nada ke dua) mi.
rebana genjring.
rebung iwung.
rebus kulub, godog.
. merebus. ngulub, ngagodog
rebut rebut.
. merebut ngarebut
remaja rumaja.
remas rames.
remuk pejrét.
-
renang ojay. jamak2 arojay.
.berenang. ngojay.
rendah handap. jamak2 harandap. lihat bawah.
rendam keueum, rendem.
. direndem. dikeueum, direndem.
. merendam. ngeueum, ngarendem.
. merendamkan. ngeueumkeun.
. perendaman. ngeueuman.
. terendam. kakeueum, karendem.
rendam baku untuk membuang kotoran beras. lémbang.
. merendamkan. ngalembangkeun.
-
rengas [Gluta renghas] rengas.
. Cirengas, di Kabupatén Cirebon.
renggang renggang, anggang. jamak2 rarenggang, aranggang.
renggut (rambut) jenggut.
. merenggut. ngajenggut.
rentang ranteng, panteng.
. merentang. manteng.
renyah rangu. jamak2 rarangu.
-
reot reyod. jamak2 rareyod.
resah galisah, guligah. = gelisah
resmi resmi.
reumatik incok
-
rél erél.
rém erém.
réngék renghik.
. merengek. ngarenghik.
réntét réntét.
. beréntét. ngaréntét.
répot ripuh, répot, riweuh.
réwél rungsing
-
rias dandan, dangdos (bahasa halus), hias. jamak2 darangdan, darangdos
. dirias. didandanan, didangdosan.
. merias. ngahias, ngadandanan, ngadangdosan.
ribet bangga.
ribu rébu. 1. seribu. sarébu.
ribut riceuw.
rindang hieum. jamak2 harieum.
rindu kangen, sono. jamak2 sarono.
ringan hampang, enténg. jamak2 harampang, arenteng.
. menjadi ringan. ngahampangan.
. babasan : hampang birit. ringan pantat. artinya : gampang disuruh.
-
ringan sekali. ngoléang.
ringkas ringkes.
-
ringkasan ringkesan. = singkatan.
. kata bahasa sunda yang diringkas. kecap basa sunda nu diringkes :
.. adik (bahasa halus). yi. berasal dari kata rayi.
.. akan. rék. berasal dari kata arék.
.. belum can. berasal dari kata acan atau encan.
.. bila. mun. berasal dari kecap lamun.
.. cucu. cu. beralal dari kata incu.
.. jangan. tong. berasal dari kata entong.
-
.. kakek. ki. berasal dari kata aki.
.. nenek. ni. berasal dari kata nini.
.. nanti. ké. berasal dari kata engké.
.. sedang. keur. berasal dari kata eukeur.
.. sudah (bahasa halus). tos. berasal dari kata parantos atau atos.
.. sudah (bahasa kasar). geus. berasal dari kata anggeus atau enggeus.
.. tidak. teu. berasal dari kata henteu.
.. yang. nu. berasal dari kata anu.
-
ringkus ringkus.
. meringkus. ngaringkus.
risi risi, rempan.
rizki rejeki.
-
robek soék.
roboh rubuh, rungkad, runtag, runtuh.
roda gilinding, kikiping.
rok anerok, erok.
rokok (kata benda) roko, udud, sesep (bahasa halus).
. merokok (kata kerja) ngaroko, nyesep (bahasa halus), udud.
-
rombongan rombongan.
ronda ronda.
. meronda. ngaronda. jamak2 ngararonda.
ros [Actinaria] eros. = mawar.
rotan hoé.
. Nama Désa di Kecamatan Cisééng Kabupatén Bogor. Cihoé.
-
ruang rohang.
ruangan rohangan.
ruangan tempat tidur enggon.
rubuh rugrug. banyak sekolah yang rubuh. Seueur sakola anu rugrug.
rugi rugi, rugel (bahasa halus). jamak2 rarugi, rarugel.
. dirugikan. dirugikeun. jamak2 dirarugikeun.
. merugikan. ngarugikeun. jamak2 ngararugikeun.
-
rumah (bahasa halus) bumi.
. Nama Kota dan Kabupatén di Propinsi Jawa Barat. Sukabumi.

rumah imah (bahasa kasar).
. Nama bagian-bagian dari rumah. Ngaran babagian imah.
.. atap. hateup.
.. dapur. dapaur, pawon (bahasa halus).
.. diding dari anyaman bambu. bilik.
-
.. halaman. pakarangan.
.. halaman depan. buruan.
.. halaman belakang. pipir.
-
.. jendéla. jandéla.
.. kamar tempat menyimpan beras atau makanan. goah.
.. kolong (rumah panggung). kolong.
-
.. langit-langit. lalangit.
.. pintu. panto.
.. ruangan diatas rumah, antara langit-langit dan atap. para.
.. tangga. golodog.
-
rumah (bahasa kasar sekali) gogobrog.
-
rumah (bahasa sedang) rorompok.
rumah (dari bahasa Indonnesia) rumah
. rumah sakit. rumah sakit.
. rumah makan. rumah makan.
rumah kecil dan jelék. gubug, saung, gowok.
. lihat bawa (bahasa kasar sekali).
rumah kecil di ranting pohon besar. ranggon.
rumah kecil ditengah sawah. ranggon.
-
rumpun rungkun.
rumput jukut.
. rerumputan, . jujukutan.
. rumput imitasi. jukut-jukutan
-
runcing péncos, téros.
. meruncing. méncos, néros.
runding badami, badanten (bahasa halus).
. merundingkan. ngabadamikeun, ngabadantenkeun.
rungkun rungkun. rumpun.
runtuh runtuh, runtag. jamak2 raruntuh.
-
rupa rupa, rupi (bahasa halus).
. berupa. mangrupa, mangrupi.
. merupakan. ngarupakeun.
. serupa. sarupa, sarupi.
rupa-rupa rupa-rupa, rupi-rupi (bahasa halus).
rupiah (Rp.) rupia.
. serupiah. sarupia.
-
rusa uncal.
rusak rusak, resak atau reksat (bahasa halus), amburadul, amburasut.
rusak sekali. rajét.
rusuk iga.
ruwet ruwed.

S
saat1 basa, wanci, waktu, waktos (bahasa halus), danget(bahasa halus), mangsa.
sabit arit.
sabtu saptu. jamak2 saraptu.
-
sabuk beubeur, beulitan (bahasa halus).
sabuk dari kain tenun untuk laki-laki. ales.
sabuk dari kain tenun untuk perempuan. épék, setagén (dari bahasa Jawa).
sabuk dari logam di sambung-sambung. bentén.
sabuk kuda amben.
-
sabut tapas.
sadar sadar. jamak2 saradar.
sado kahar.
sadis telenges. jamak2 tarelenges.
-
saga [abrus precatorius folia] saga.
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Ciamis. Cisaga.
sagu belanda [maranta arundinancea l.] garut. = sagu betawi.
. Nama Kabupaten di Propinsi Jawa Barat. Garut.
sagu betawi [maranta arundinancea l.] garut.
sahabat sobat.
sahabat dekat sobat dalit.
sahur sahur.
-
saja baé, waé, wungkul, kénéh.
sakit1 sakit, gering, udur (bahasa sedang). lihat penyakit.
sakit1 (bahasa halus) teu damang, prihatos.
sakit1 (bahasa halus sekali) angluh.
sakit2 nyeri. jamak2 nyareri.
. bakal sakit. pinyerieun
. disakiti. dinyenyeri.
. mengakibatkan sakit. pikanyeurieun.
. menyakiti. nganyenyeri.
. sama-sama sakit. sakanyeri.
. tersakiti. kanyenyerian.
sakit kepala rieut, puyeng (bahasa halus)
-
sakit keras (bahasa halus) teu damang wales.
sakit keras (bahasa kasar) gering parna.
sakit keras (bahasa sedang) udur répot.
sakit-sakitan tiktikbrek.
sakti digjaya.
saku saku, pesak.
-
selada [lactuca sativa] salada.
. Nama Désa di Kecamatan Cigombong Kabupatén Bogor. Cilasada.
salah salah, luput, lepat (bahasa halus). jamak2 saralah, lalepat.
. menyalahkan. nyalahkeun, ngalepatkeun.
salah dengar. saliwang.
salah hitung. kérok.
salah satu. salah sahiji.
-
salak [salakka edulis] salak.
. Nama Désa di Kecamatan Cibeber Kabupatén Cianjur. Cisalak.
. Nama Désa di Kecamatan Cidaun Kabupatén Cianjur. Cisalak.
. Nama Désa/Kelurahan di Jakarta Barat. Cisalak.
. Nama Kecamatan di Subang. Cisalak
saling silih.
. saling tolong. silih tulung.
saling (awalan) pa-.
. saling tanya. patanya.
salto juralit, jumpalit.
saluran air. talang
-
sama1 sarua, sami (bahasa halus). jamak2 sararua, sarami.
. disamakan. disaruakeun, disamikeun.
. menyamai. nyaruaan, nyamian.
. menyamakan. nyaruakeun, nyamikeun.
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Bogor.
.. Désa Cisarua dan Kacamatan Cisarua.
. Nama Désa di Kecamatan Sukajaya Kabupatén Bogor. Désa Cisarua.
. Nama Désa di Kecamatan Nangung Kabupatén Bogor. Désa Cisarua.
. Nama Kecamatan di Kabupatén Bandung Barat. Kacamatan Cisarua.
. Nama Kecamatan di Kabupatén Sumedang. Kacamatan Cisarua.
. samakan. saruakeun, samikeun.
-
sama2 pada-. awal yang menunjukan kata yang artinya sama. lihat awalan.
~ Padahal sudah sama tau. Padahal geus padaterang.
. Nama Désa di Kecamatan Cisarua Kabupatén Bandung Barat. Cipada.
. Nama Désa di Kecamatan Ckalong wetan Kabupatén Bandung Barat. Cipada.
-
sama-sama {together} sareng (bahasa halus).
. bersama-sama. sarareng (jamak2)
sama-sama (bahasa kasar) bareng. jamak2 barareng.
. bersama-sama. barareng (jamak2)
sama-sama (tentang nyanyi atau tari) rampak.
samar-samar kelemeng. tampak samar-samar. ngelemeng.
sambal (kata benda) sambel.
. bahan untuk mwmbuat sambel. sambeleun.
. menyambal, membuat sambal (kata kerja) nyambel.
sambar samber, béntar.
-
sambat sambat. jamak2 sarambat.
. disambat. jamak2 disarambat.
. menyambat. nyambat. jamak2 nyarambat.
sambil bari.
~ sambil bawa tanda terima yang sudah ditandatangan.
~ ~ bari bawa tanda tarima nu geus diteken.
sambilan sambi
-
sambit sabet.jamak2 sarabet.
sambung tumbu. jamak2 tarumbu.
. disambung. ditumbu. jamak2 ditarumbu.
. disambungkeun. ditumbukeun. jamak2 ditarumbukeun
. menyambungkan. numbukeun. jamak2 narumbukeun.
-
sampah runtah.
sampai tepi, dugi (bahasa halus), anjog. jamak2 tarepi, darugi.
. disampaikan. ditepikeun, didugikeun.
. menyampaikan. nepikeun, ngadugikeun.
. sampaikan. tepikeun, dugikeun.
~ Untuk menyampaikan berita. pikeun nepikeun beja.
sampai hati. téga.
samping1 (pakaian) samping. = sarung.
samping2 sisi, gigir, gedeng (bahasa halus).
. disamping. di sisi, di gigir.
. menyamping. nyangigir.
samping3 rumah pipir.
samudra samudra, jaladri.
-
sana ditu. jamak2 daritu
. disana di ditu. jamak2 di daritu.
. kesana kaditu. jamak2 kadaritu.
sandal sendal, senal, tarumpah.
. sandal/senal jepit. sendal jepit.
-
sandar sarandé.
. bersandar. nyarande.
sandung kojot.
. tersandung. tikojot.
sangat pisan, naker, kacida, pohara, kalintang (bahasa halus).
sangga gayor.
sanggul gelung, sanggul (bahasa halus). =gelung.
. jamak2 garelung, saranggul.
. disanggul. digelung, disanggul. jamak2 digarelung, disaranggul.
-
sanggup (bahasa halus) kersa, sanggem.
sanggup (bahasa kasar) daék, kersa, sanggup.
. kesanggupan. kasanggupan.
sanggup (bahasa sedang) sanggem.sanghyang déwa.
sangka sangka, sangki (bahasa halus), duga. = duga.
. menyangka. nyangka.
sangkar kurung.
. sangkar burung. kurung manuk.
sangu bekel. =bekal.
. sangu dalam bahasa sunda=nasi.
-
saninten (Castanopsis argentea, C. javanica, C. tungurrut) Saninten.
sankut sangsang.
. mennyangkut. nyangsang
santai salsé, rinéh.
santan santen, cipati.
santri santri.
-
sapi sapi, lembu. anak sapi pedet.
. ubi Cilembu. hui Cilembu.
sapu (kata benda) sapu. jamak2 sarapu.
. disapukan. disapukeun.
. jamak1 sasapu.
. menyapu (kata kerja). nyapu. jamak nyarapu.
. menyapukan. nyapukeun.
. sapukan. sapukeun.
. tersapukan. kasapukeun.
saputangan cécérét, saputangan, salempay (bahasa halus).
sarang sayang.
. bersarang. nyayang.
sarang burung di pohon. gowok.
-
sarapan mumuluk.
sariawan barusuh.
saring ayak. jamak2 arayak.
saringan ayakan. jamak2 arayakan.
sarung (kain) sarung, samping, sinjang (bahasa halus).
sarung (golok,keris) sarangka.
sastra sastra.
-
sate, satai. saté.
. makan satai, mengolah saté. nyaté.
-
satu (1) hiji.
. bersatu, menjadi satu. ngahiji. jamak2 ngarahiji.
. disatukan. dihijikeun. diharijikeun.
. kelapa satu kepala. kelapa sahulu.
. kesatu. kahiji. kahariji.
. satu, dua, tiga {one, two, three}. hiji, dua, tilu.
-
. menyatu. ngahiji.
. menyatukan. ngahijikeun. ngarahijikeun.
. persatuan++
. satu juta. sajuta
. satu-satunya. hiji-hijina.
. satuan. hijian.
-
. satukan. hijikeun. jamak2 harijikeun.
. satu-satu. hiji-hiji.
. suatu saat. hiji poé.
. yang akan jadi satu. hijieun.
. ++sahiji
. ++hiji-hijieun
-
satu warna tanpa gambar. polos.
satuan1 hijian.
satuan2++
. air setetes. cai sakeclak.
. ayam sepasang. hayam sajodo (jantan dan betina).
. bambu. saleunjeur (sebatang), sadapur (sekumpulan tanaman bambu).
. beras segenggam. beas sacanggeum (segenggam).
. daun pisang satu daun. saponggol.
. jahe. sarempang.
-
. kertas selembar. kertas salembar.
. kayu bakar seikat. suluh sahurun, suluh sabeungkeut.
. nasi sepiring. sangu sapiring.
. nasi sebakul. sangu sabakul (sebakul untuk beberapa piring).
. sawah. sakotak.
satwa sato.
-
saudagar sudagar.
saudara (bahasa halus dan bahasa sedang) saderék, wargi.
saudara (bahasa kasar) baraya, dulur.
sawah sawah, sérang (bahasa halus).
. mengolah sawah. nyawah
. yang mengerjakan sawah. panyawah.
. kumpulan sawah. pasawahan.
sawo [Manilkara kauki] sawo.
-
saya urang, déwék, uing, kuring, pribados, kaula, kami.
. giliran saya. déwékeun, kuringeun.
. kakak saya, kakak. pun lanceuk.
saya (bahasa halus dan bahasa sedang) abdi, sim kuring, jisim abdi.
. giliran saya. abdieun.
-
saya (bahasa kasar sekali) aing.
. giliran saya. aingeun.
sayang nyaah, asih, deudeuh, geugeut, lebar, welas, tresna.
. menyangi. mikadeudeuh
. kerjakan sayang. pikanyaah, pikaasih.
sayap jangjang.
. bersayap jangjangan
-
se- (awalan) sa-.
. awalan yang membentuk kata sifat yang artinya ukuran.
.. sejengkal. sajeungkal.
.. selutut. satuur.
.. sepinggang. sacangkéng.
. awalan yang membentuk kata sifat yang artinya sebesar tersebut.
.. sebesar keliking. sacingir.
.. sebesar badan. saawak.
-
. awalan yang menunjukkan bilangan artinya satu.
.. sekuintal. sakintal
.. sekilo. sakilo.
.. seméter. saméter.
.. sepotong. sapotong
.. satu bulan. sabulan
.. satu hari. sapoé.
.. satu jam. sajam.
.. satu kali. sakali.
.. satu menit. samenit.
-
. awalan yang menunjukan waktu :
.. sebelum. saacan, saencan, saméméh.
.. sebentar. sekeudeung, sakedap (bahasa halus)
.. sebulan. sabulan.
.. sehari. sapoé.
.. sejam. sajam.
.. semenit. samenit.
.. seminggu. saminggu.
.. setahun, satu tahun. sataun.
-
. awalan kata sipat yang artinya sama.
.. secara. sacara.
.. sejalan. sajalan.
.. semodel. samodel.
.. sesama. sasama
-
seadanya saayana, saaya-aya.
seandainya saumpamana.
sebab sabab, wiréh (bahasa halus), karana, alatan, lantaran, marga, margi (bahasa halus), pedah.
sebagian sabagean, sapalih (bahasa halus), sawaréh. jamak2 saparalih, sawararéh. lihat sebelah.
-
sebal sebel.
. menyebalkan. nyebelkeun.
. menjadi sebal. pikasebeleun
sebaliknya sabalikna, sawangsulna (bahasa halus).
sebar pencar.
sebaya pantar.
-
sebelah1 beulah (singkatan dari sabeulah), palih (bahasa halus).
~ Dipangku dibawa ke sebelah timur. Dipangku dibawa ka beulah wetan.
. menyebelah. nyabeulah.
. sebelah sana. palih ditu.
. nama gunung. gunung sabeulah.
-
sebelah2 gigir.
sebelah3 sabeulah, sapalih.
. badan sebelah. awak sabeulah.
.. pribahasa sunda artinya tidak punya pasangan.
sebelas sabelas, sawelas.
sebelum saméméh, saacan, sateuacan (bahasa halus), sabada.
. belum. acan, tacan, encan, sateuacanna
. sebelumnya. samemehna, saacanna, sate
-
sebenarnya sabenerna, saenyana.
sebentar sakeudeung, sakedap (bahasa halus).
sebentar lagi teréh
seberang peuntas, seberang.
. diseberang dipeuntas. jamak2 dipareuntas.
. diseberangkan dipeuntaskeun. jamak2 di pareuntaskeun.
. menyebrang meuntas. jamak2 mareuntas.
. menyebrangkan meuntaskeun. jamak2 mareuntaskeun.
. penyebrangan pameuntasan.
-
seberapa sabaraha. lihat berapa, beberapa.
. tidak seberapa. teu sabaraha, teu pira.
sebesar sagede.
sebut (bahasa halus) sebat.
. menyebut. nyebat.
. menyebutkan. nyebatkeun
. disebutkan. disebatkeun.
. penyebut. panyebat.
. sebutan. sebatan.
. kesebut. kasebat.
-
sebut (bahasa kasar) sebut.
. menyebut. nyebut.
. menyebutkan. nyebutkeun
. disebutkan. disebutkeun.
. penyebut. panyebut.
. sebutan. sebutan.
. kesebut. kasebut.
-
secara sacara.
sedang1 eukeur, keur (singkatan dari eukeur), nuju (bahasa halus).
sedang2 meujeuhna, pas, sedeng.
. Bahasa sedang. Bahasa sedeng.
sedang terjadi lumangsung.
sedap ngeunah, raos (bahasa halus). = énak.
sedekah sedekah, sidekah.
sederhana saderhana.
sedia sadia, nyampak, sayagi (bahasa halus dan bahasa sedang).
. disediakan. disadiakeun, disayagikeun.
. menyediakan. nyadiakeun, nyayagikeun
. sediakan. sadiakeunm sayagi.
-
sedih sedih, tunggara, nalangsa.
sedikit saeutik, sakedik (bahasa halus), saalit (bahasa halus).
sedikit demi sedikit. tungtut.
sedikit sekali. saménél.
sedot sedot, serot.
. menyedot. nyedot, nyerot.
seduh tinyuh.
. menyeduh. ninyuh.
~ menyeduh kopi. ninyuh kopi.
-
segala sagala, saniskara, saniskanten (bahasa halus).
~ Segala bidang Usaha. Sagala widang usaha.
. segalanya. sagalana, saniskarana, saniskantenna.
segala ditanyakan tetelepék.
segan sungkan, seunggah.
segar seger, cenghar. jamak2 sereger, carenghar.
segenap sakabeh, sakumna.
segera gancang ayeuna, geura, geuwat.
-
sehari sapoé.
sehari-hari sapopoé.
seharusnya sakuduna, sawadina, sakedahna (bahasa halus).
sehat cageur, damang (bahasa halus), jagjag, walagri, waluya. jamak2 jaragjag.
sehat (bahasa halus) damang, pangésto.
sejak saprak, ti mimiti.
sejarah sajarah, babad.
sejati sajati.
sejuta (1.000.000). sajuta, sayuta.
-
sekali1 pisan, naker, kacida.
~ Bahasa halus sekali. Basa lemes pisan.
~ Bahasa kasar sekali. Basa kasar pisan.
sekali2 sakali.
sekali3 pisan (panganteb).
. menunjukkan warna. panganteb warna, nuduhkeun warna :
.. hijau sekali. hejo ngagedod.
.. hitam sekali. hideung cakeutreuk, hideung meles, hideung lestreng.
.. kuning sekali. koneng enay, koneng umyang (untuk kulit orang).
.. mérah sekali. beureum euceuy.
.. putih sekali. bodas nyacas, bodas ngeplak.
-
. menunjukkan rasa. panganteb rasa, nuduhkeun rasa :
.. asam sekali. haseum ngadengil.
.. bau sekali. bau meledos, bau meledek.
.. dingin sekali. tiis caméwék.
.. manis sekali. amis kareueut.
-
.. pahit sekali. pait molélél.
.. panas sekali. panas nérétép.
.. pedas sekali. lada néwéwét.
.. pesing sekali. hangseur meleding.
.. wangi sekali. seungit melenghir, seungit meleber, seungit ngadalingding.
-
. menunjukkan sifat/keadaan. nududuhkeun sipat/kaayaan.
.. bening sekali. herang ngagennclang, herang ngagenyas.
.. besar sekali. gede ngajegir.
.. gelap sekali. poék mongkléng, poek meredong.
.. kecil sekali. leutik camperenik.
-
.. panjang sekali. panjang ngagebay..
.. péndék sekali. pendék pecékrék, pendek pedeklék.
.. tebal sekali. kandel ngedeplik.
.. terang sekali. caang mabra, caang ngebrak.
.. tipis sekali. ipis nyempring.
-
sekali léwat saliwat, salangkung (bahasa halus).
sekalian sakalian, sakantenan.
sekarang kiwari, ayeuna. = kini
~ Pada waktu sekarang. Dina mangsa kiwari.
~ Sekarang dengan dulu sama saja. Ayeuna jeung baheula sami waé.
sekat piding.
-
sekedar sakadar.
sekeliling sabundereun.
sekian sakitu.
sekitar sakuriling, sabudeureun, sakuliah, palebah, leresan (bahasa halus).
sekolah sakola. jamak2 sarakola.
. menyekolahkan. nyakolakeun.
~ Biaya untuk menyekolahkan. Waragad pikeun nyakolakeun.
sekutu sakutu.
-
seladah saladah.
selaku salaku.
selai salé
selain salian, sajaba, sajabi (bahasa halus).
selainnya sajabana, sajabina.
selalu bersama layeut.
-
selam teuleum.
. menyelami. neuleuman.
selama salila, salami (bahasa halus)
selamanya salilana, salamina (bahasa halus).
selamat salamet, waluya, wilujeng (bahasa halus), rahayu.
. selamat datang {welcome} wilujeng sumping.
selamat malam wilujeng wengi.
selamat pagi wilujeng énjing.
selamat siang wilujeng siang.
selamat soré wilujeng sonten.
-
selak tulak.
selalu salawasna.
selalu salawasna.
selangkangan palangkakan.
selanjutnya salajengna.
selaras saluyu.
selasa salasa.
. Hari selasa. Poe Salasa.
selasih surawung.
-
selat selat.
. Selat Madura.
. Selat Malaka.
. Selat Sunda.
-
selatan kidul. jamak2 karidul.
. menuju selatan, menuju ke selatan. ngidul. jamak2 ngaridul
. lawan kata. kalér
. tempat yang ada di selatan. pakidulan.
. kutub selatan. kutub kidul.
. orang yang ada di selatan. urang kidul.
. berada di selatan. kiduleun.
. laut di selatan pulau Jawa. laut kidul.
-
selesai anggeus, cacap, réngsé, rampung.
selesai (bahasa halus) parantos, atos.
seléo jalikeuh.
. keseleo. tijalikeuh.
seléderi [apium graveolens] saledri.
selédri [apium graveolens] saledri.
selémpang solémpang.
seléndang karembong, kekemben, soléndang (bahasa halus).
-
selimut simbut, kampuh (bahasa halus). jamak2 sarimbut.
selingkuh salingkuh.
selip selap. jamak2 sarelap.
selokan solokan.
selonjoran nyanghunyar.
seluruh sakabéh, sakum. =segenap
-
semacam sarupaning.
semai ipuk.
. menyemai. ngipuk.
. menyemaikan. ngipukkeun.
semak rungkun.
semalam sapeuting, sawengi.
semampai lenjang.
semangat sumanget, segut. jamak2 sarumanget, saregut.
semangka [Citrullus vulgaris] samangka.
semat biting, seumat..
-
sembarang sambarang, acak.
sembelih peuncit. jamak2 pareuncit.
sembilan (9) {nine} salapan.
. sembilan hari. sembila poé.
sembilu hinis.
sembuh cageur, damang (bahasa halus) . jamak2 carageur, daramang.
. disembuhkan. dicageurkeun.
. menyembuhkan. nyageurkeun.
-
sembul tongtot.
. menyembul nongtot.
sembul sedikit. téngtét.
. menyembul sedikit. nengtet.
-
sembunyi sumput, kumpet (dari bahasa jawa). = umpet
. disembunyikan. disumputkeun.
. bersembunyi. nyumput, ngumpet.
. menyembunyikan. nyumputkeun.
. persembunyian, tempat untuk bersembunyi. panyumputan.
. persembunyiannya. panyumputanna.
-
. sembunyi rapih sukar ditemukan. buni.
. sembunyi-sembunyi++
. sembunyinya. nyumputna.
. tersembunyikan. kasumputkeun.
sembur pancer.
. menyembur. mancer.
sembur (dari mulut) bura.
. menyembur. ngabura.
-
semenjak saprak, ti mimiti, ti ngawitan (bahasa halus).
sementara sawatara, saheulaanan.
sementara (bahasa halus) samentawis, sawatawis.
seminggu saminggu. jamak2 samaringgu.
~ Kursus itu diadakan seminggu sekali.
~ ~ Kursus téh diayakeun saminggu sakali.
semoga muga, mugi (bahasa sedang), mugia (bahasa halus).
sempat sempet.
. kesempatan. kasempetan.
sempit sereug (untuk pakaian), heurin (untuk ruangan/isi), hereut (untuk luas).
-
sempurna sampurna, purna.
semua kabéh, sadaya (bahasa halus).
~ ini untuk saya semua. ieu téh keur kuring kabéh (bahasa kasar).
semuanya saréréa, sadayana (bahasa halus).
semut sireum. jamak2 sarireum.
. kesemutan. singsireumeun.
semut mérah besar. kararangé. = rangrang.
-
senam senam, olah raga.
senandung hariring.
senang senang, gumbira, bungah, bingah, atoh.
. jamak2 serenang, galumbira, barungah, baringah, aratoh.
sendawa teurab.
sendiri sorangan, nyalira (bahasa halus).
sendiri-sendiri papaharé, haré-haré, pahaharé.
sengaja haja, ngahaja.
. disengaja. dihaja, dihajakeun.
-
sengat seureud.
. disengat. diseureud.
. menyengat. nyeureud.
sengau ngirung, bindeng. jamak2 ngarirung.
senggama sanggama, sapatemon.
sengsara balangsak.
-
seni seni.
. seni pertunjukan wayang yang terbuat dari boneka kayu. wayang golek.
..
senin senén. jamak2 sarenén.
. hari senin. poe senén.
senja burit.
senjata pakarang.
. babasan : pakarang malik ka sorangan. senjata berbalik ke sendiri.
..atinya : senjata makan tuan.
-
senjata binatang. pakarang sasatoan.
. Senjata Ayam Jago, taji. Pakarang Hayam Jago, siih.
. Senjata Babi hUtan, taring. Pakarang Bagong, sihung.
. senjata Badak, cula. Pakarang Badak, Cula.
. Senjata Banteng, tanduk. Pakarang Banteng, tanduk.
. Senjata Buaya, buntut. Pakarang Buhaya, buntut.
. Senjata Harimau, Kuku dan Taring. Pakarang Maung, kuku dan sihung.
. Senjata Landak, duri. Pakarang Landak, cucuk.
. Senjata Lebah, penyengat. Pakarang Nyiruan, penyereud.
-
senjata (laras panjang) bedil.
senjata tajam bergerigi karena kena logam. (kata sifat) rompang.
. Tempat/daerah di Kabupatén Garut. Cirompang.
senjata tradisi sunda. kujang.
-
sensus cacah.
sentausa santosa.
sentil sintreuk, centang.
sentuh cabak, toel.
senyum imut, mésem (bahasa halus).
senyum dikulum keom. jamak2 kareom
-
seorang saurang.
separuh saparo, satengah. =setengah.
sepatu sapatu.
sepakbola maénbal.
sepanjang sapaparat. = jamak5
. sepanjang hari. sapopoe, sadidinten (bahasa halus).
. sepanjang jalan. sapaparat jalan, sajajalan.
. sepanjang malam. sapeupeuting, sawewengi(bahasa halus)
seperempat saparapat,
seperti saperti, sapertos (bahasa halus), asa, kawas, siga, jiga, lir.
sepertinya. asana, kawasna, sigana, jigana.
sepet kesed.
sepéda sepédah atau sapédah.
-
sepi sepi, tiiseun, simpé, suwung, teu ramé. jamak2 sarimpé.
~ Waktu keadaan kantor sedang sepi. Basa kaayaan kantor keur simpé.
sepi jempling, simpé. jamak2 jarempling
sepi (awalnya ramai) jempé.
sepotong sapotong.
sepotong kayu kecil. rokrak.
sepuluh (10) sapuluh
sepuluh ribu (10.000) salaksa, sapuluh rébu.
-
serabi surabi.
seragam saragam.
serah serah, serén.
. serahkan. serahkeun. = ceraikan
. menyerahkeun. nyerahkeun, nyérénkeun.
. dalam keadaan menyerah. sumérah.
serai séréh.
serah (nasib) pasrah.
. menyerahkan (nasib). masrahkeunn.
-
serak1 (kata kerja) layah.
. berserakan. ngalayah.
serak2 (kata sifat) peura. jamak2 pareura.
serak sekali peuyeuh.
serakah sarakah, hawek. jamak2 sararakah, jamak2 harawek.
serambi tepas.
serang tarajang.
. menyerang narajang
-
serang (penyaki) tarajang.
. terserang katarajang.
serap serep, suub.
. diserap. diserep.
. Menyerap. nyerep, nyuub.
serasi selaras.
serat serat. bahasa ingris, fiber. lihat surat, tulis.
-
seratus (100) saratus.
seratus are. sahektar.
seratus empat puluh empat (144), segros. sagros.
seratus meter persegi. saare, saratus meter pasagi.
seratus ribu (100.000) saketi. saratus rébu.
seratus tahun. saabad. = abad.
serbét elap. = lap.
sendawa teurab. = serdawa.
. bersendawa. teurab
-
serdawa teurab. = sendawa.
. berserdawa. teurab.
seriawan sariawan, barusuh. jamak2 bararusuh.
seribu (1000) saribu.
serigala [Canis lupus] ajag.
sering mindeng, remen, sering (bahasa halus).
Sering mendapat rupa-rupa penghargaan. Remen meunang rupa-rupa penghargaan.
sering kencing. bésér.
. Nama Gunung di Cicaléngka. Gunung bésér.
. Nama Hutan di Cicalengka. Hutan Bésér.
-
serta sarta.
seruling suling.
seruling sepanjang bambu ditancapkan di tanah, bersuara apabila ada angin. sondari.
. Nama daerah Désa di Kecamatan Pasirjambu Kabupatén Bandung. Cisondari.
serupa sarupa, sarupi (bahasa halus), mangrupa, siga atau jiga.
serupiah (Rp.1,-) sarupia.
-
serut sugu.
. diserut. disugu.
. menyerut. nyugu.
. tempat untuk menyerut. panyuguan.
sesal kaduhung, hanjelu.
. menyesal. ngahanjelu.
sesama sasama, papada.
sesak (napas) eungap, sesek, ampeg (bahasa halus).
sesak (padat) heurin.
-
sesat sasar, sasab.
. tersesat. kasasar, kasasab.
sesuai saluyu.
sesudah saenggeus, saatos, rénsé.
~ Sesudah makan terus solat duhur. Réngsé dahar tuluy solat lohor.
sesungguhnya satemenna.
-
setahun sataun.
setahun lebih. sataun landung.
setelah saenggeus, sanggeus, saatos, sabada, saréngséna.
setengah satengah, saparo, sapalih (bahasa halus).
setengah kering (jemuran) eumeul-eumeul.
seterusnya saterusna, saterasna (bahasa halus).
-
setia satia, tuhu.
setiap sakur, sugri (bahasa halus), sadaya (bahasa halus).
setrika leot, licin.
. menyetrika. ngalicin, ngaleot.
setuju satuju, panuju, akur, saluyu, jadi.
. menyetujui. nyatujuan.
séndok séndok.
sénggol sénggol, dupak. jamak2 darupak.
. menyénggol. nyenggol.
sérét séréd.
-
si si, pun (bahasa halus).
sial apes, naas, sué.
siang beurang, siang (bahasa halus dan bahasa sedang).
. kata antar untuk beurang. bray. bray beurang.
siap siap.
. menyiapkan. nyiapkeun.
siap (tentang hidangan) jagrag.
siapa ? saha ?
~ Siapa yang memakai baju mérah téh ? Saha nu maké baju beureum itu ?
-
sibuk paciweuh, riweuh.
sibuk dan terburu-buru. pahibut.
sibur gayung.
sikap sikep.
siksa kakaya.
sikut siku.
-
silahkan pék, jig, mangga (bahasa halus).
. Silahkan lebih dulu. Mangga ti payun.
. silahkan bayar. pék mayar.
silau serab, silo. jamak2 sarerab.
simpan teundeun (bahasa kasar), simpen (bahasa halus dan sedang). = taruh.
. disimpan diteundeun, disimpen. jamak2 ditareundeun, disarimpen.
-
. menyimpan neundeun, nyimpen. jamak2 nareundeun, nyarimpen.
. menyimpankan neundeunkeun, nyimpenkeun. nareundeunkeun, nyarimpenkeun.
. tersimpan kateundeun, kasimpen. katareundeun, kasarimpen
simpan rapi. parimpen.
simpang-siur pabaliut.
-
sinar abar.
sinar matahari di pagi hari. poyan.
. menjemur di pagi hari. moyan.
. waktu kurang lebih pukul 7.00-8.30 pagi hari. wanci haneut moyan.
sindir sindir.
. pantun sunda. sisindiran.
singa (felis leo) singa.
. Kebudayaan sunda, mainan berbentuk singa. sisingaan.
. Nama Raja di Karajaan Salaka Nagara. Raja Singa Sagara.
singgah mampir, simpang, sindang (bahasa halus).
singgung sigeung.
singlét kaos sangsang.
singkap singkab.
singkat ringkes. = ringkas.
. singkatan. ringkesan.
singkir singkir, ingkah, incah. menolong menyingkirkeun. mangnyingkirkeun.
. menyingkir. nyingkir. menyingkirkan. nyingkirkeun.
. singkirkan. singkirkeun. tolong singkirkeun. pangnyingkirkeun.
singkong [Manihot esculenta Crantz] sampeu. jamak2 sarampeu.
singsing singsat.  menyingsingkan. nyingsatkeun.
-
sini dieu.
. di sini. di dieu.
. ke sini ka dieu. jamak2 ka darieu.
. ke sini ke sana. ka dieu ka ditu, wara-wiri
. kesinikan. kadieukeun. jamak2 kadarieukeun.
. sebelah sini. palih dieu.
-
sifat sifat.
sifatnya sifatna.
sipit sipit, pétét.
siput keong.
siput sawah tutut.
-
siram siram, cébor, sébor (bahasa halus). simbeuh, banjur.
. jamak2 sarimbeuh, balanjur.
. menyiram. nyiram.
sirih [piper betle] seureuh.
. Nama Désa di Kecamatan Regol Kota Bandung. Ciseureuh.
sirip cécépét.
sirsak manalika.
-
sisa sésa, kari, kantun (bahasa halus).
. disisakan. disésakeun.
. kebagian sisa. panyésaan.
. menyisakan. nyésakeun.
. sisanya. sésana.
sisa kain lamak.
sisa makanan pada gigi. ceuhil.
-
sisakan (untuk orang lain) agéh.
. menyisakan (untuk orang lain). ngagéhan.
sisi sisi, gigir, pépéd. = pinggir.
. berbuat ke sisi. nyisi, mépéd.
. di sisi. di sisi.
sisik sisit.
sisip selap.
. menyisipkan nyelapkeun. jamak2 nyarelapkeun.
-
sisipan rarangkén tengah.
. -al1-. sisipan membentuk kata benda menjadi kata benda jamak (jamak3),
, artinya benda tersebut banyak.
-
. -al2-. sisipan membentuk kata kerja menjadi kata kerja jamak (jamak3)
, artinya yang mengerjakan tersebut oleh lebih dari satu orang.
.. bayar. balayar . dari kata dasar bayar.
.. jalan kaki. laleumpang. dari kata dasar leumpang.
.. laku. lalaku. dari kata dasar laku.
.. masuk. lalebet (bahasa halus). dari kata dasar lebet.
.. makan. dalahar (jamak3) atau darahar (jamak2). dari kata dasar dahar.
.. tebang. taluar (jamak3) atau taruar (jamak2). dari kata dasar tuar.
-
. -al3-. sisipan membentuk kata sifat menjadi kata sifat jamak(jamak3)
, artinya banyak yang mempunyai sifat tersebut.
.. atas-atas. laluhur. dari kata dasar luhur = atas.
.. banyak-banyak. laloba. dari kata dasar loba = banyak.
.. banyak-banyak (bahasa halus) saleueur.
... dari kata dasar seueur = banyak.
.. belakang (bahasa halus) palengker. dari kata dasar pengker = belakang
.. cair lalééh.
-
.. hilang. laleungit . fari kata dasar leungit.
.. kecil-kecil. laleutik . dari kata dasar leutik = kecil.
.. lama-lama. lalila. dari kata dasar lila = lama.
.. lama-lama. lalami (bahasa halus, jamak3).
.. luas-luas. lalega. dari kata dasar lega= luas.
.. lupa-lupa. lalali. dari kata dasar lali= lupa.
.. layat. lalongok. dari katadasar longok = layat. (kata kerja)
.. nyenyak-nyenyak. talibra. dari kata dasar tibra = nyenyak.
-
. -ar1-. sisipan membentuk kata benda menjadi kata benda jamak2,
, yang artinya benda tersebut lebih dari satu.
.. anak-anak. barudak, marurangkalih (bahasa halus).
-
. -ar2-. sisipan membentuk kata kerja menjadi kata kerja jamak (jamak2),
, artinya yang melakukan pekerjaan tersebut lebih dari satu orang.
.. banyak yang pulang. baralik (jamak2).
.. banyak yang kerja. garawé (jamak2). dari kata dasar gawe = kerja.
.. banyak yang mencangkul. maracul (jamak2).
... dari kata dasar pacul = cangkul.
.. banyak yang membakar. ngadaruruk (jamak2).
... dari kata dasar duruk = bakar.
.. banyak yang membeli. mareuli (jamak2).
... dari kata dasar beuli = beli.
.. banyak yang ketawa. sareuri (jamak2). dari kata dasar seuri.
-
. -ar3-. sisipan membentuk kata sifat menjadi kata sifat jamak (jamak2),
, artinya banyak yang mempunyai sifat tersebut.
.. bagus-bagus. aralus, saraé (bahasa halus, jamak2)
... dari kata dasar alus, saé.
.. basah-basah. baraseuh (jamak2). dari kata dasar baseuh.
.. besar-besar. baradag, garedé, arageung (bahasa Halus, jamak2).
... dari kata dasar badag, gédé.
.. busuk-busuk. baruruk (jamak2). dari kata dasar buruk = busuk.
.. sedikit-sedikit. sakaredik (jamak2).
-
.. cantik-cantik. gareulis. dari kata dasar geulis.
.. dekat-dekat. dareukeut, caraket (bahasa halus) .
... dari kata dasar deukeut, caket.
.. dingin-dingin. tariis. dari kata dasar tiis = dingin.
.. galak-galak. garalak. dari kata dasar galak = galak.
.. genit-genit. carentil. dari kata dasar centil.
-
.. hidup-hidup. harirup, jareneng (bahasa halus).
... dari kata dasar hirup, jeneng.
.. hijau-hijau. haréjo. dari kata dasar héjo.
.. hitam-hitam. harideung. dari kata dasar hideung.
.. jauh-jauh. jarauh.
.. jelek-jelek. garoreng, arawon (bahasa alus).
-
.. kalah-kalah. aréléh. kawawon (bahasa halus)
.. kering-kering. gararing. dari kata dasar garing.
.. kecil-kecil. aralit (bahasa halus).
.. keras-keras (suara). tararik.
.. kosong-kosong. karosong.
.. kuning-kuning. karonéng. dari kata dasar koneng
-
.. mati-mati. paraeh, maraot, parupus
.. matang-matang. arasak. dari kata dasar asak.
.. menang-menang. mareunang, karenging (bahasa halus).
.. mentah-mentah. aratah. dari kata dasar atah = mentah.
.. merah-merah. bareureum. dari kata dasar beureum = merah.
.. muda-muda. ngarora, aranom (bahasa halus)
-
.. panas-panas. paranas. dari kata dasar panas.
.. penuh-penuh. parinuh. dari kata dasar pinuh.
.. putih-putih. barodas. dari kata dasar bodas.
-
.. sakit-sakit. garering. dari kata dasar gering.
.. senang-senang. sarenang. dari kata dasar senang.
.. tampan-tampan. karasép. dari kata dasar kasep.
.. tua-tua. karolot, sarepuh (bahasa halus).
... dari kata dasar kolot, sepuh.
-
. -ar4-. sisipan membentuk kata sifat menjadi kata sifat jamak2,
, artinya mempunyai sifat tersebutdengan terus-terusan.
.. sakit kepala terus-terusan. rarieut.
.. sakit terus-terusan. nyareri.
-
. -um1-. sisipan membentuk kata sifat menjadi kata sipat yang artinya seperti sipat tersebut.
.. seperti ingus atau lendir hidung. lumeho.
-
. -um2-. sisipan membentuk kata kerja yang artinya mengerjakan tersebut.
.. melakukan sujud. sumujud.
-
. -um3-. sisipan membentuk kata kerja berarti dalam keadaan tersebut.
.. dalam keadaan menyerah. sumérah.
. -um4-. sisipan membentuk kata sifat yang berarti mempunyai sifat,
, perasaan dan berkelakuan tersebut.
.. mempunyai perasaan cantik. gumeulis.
.. mempunyai perasaan tampan. gumasép.
-
sisipkan selapkeun.
sisir (kata benda) sisir, pameres (bahasa halus).
. disisir. disisir.
. menyisir rambut (kata kerja). nyisir.
siswa siswa.
sita jabel.
siter (kacapi sunda) siter.
situ situ. =danau=telaga.
-
siul héot. jamak2 haréot
. bersiul. ngahéot. jamak2 ngaharéot.
. bersiul-siul. heheotan.
. menyiulkan. ngaheotkeun.
-
so (tangga nada ke lima) la.
sobék soéh, soék.
. menyobékkan. nyoéhkeun, nyoékkeun. jamak2 nyaroéhkeun, nyaroékkeun.
sobék besar awék-awékan.
sobék pinggirnya. rawing.
-
sodok sodok.
. menyodok. nyodok.
sodor asong.
. menyodorkeun. ngasongkeun.
solat solat, netepan (bahasa halus), sambéang.
soldér patri.
sombong balaga,agul, adigung. jamak2 aragul, aradigung.
-
sorak surak. jamak2 sarurak.
sorban (kain panjang). sorban.
. judul lagu sunda. Sorban palid. artinya sorban hanyut.
.. sorban Palid.
soré soré, burit, sonten (bahasa halus). jamak2 saroré, barurit, saronten.
sorga sawarga.
sorot sorot.
-
sosial sosial.
sosiologi sosiologi, élmu ngeunaan kahirupan manusa di masarakat.
sperma mani.
srigunting [Dicrurus longicaudatus intermidius] saéran
stoples keler.
sua panggih, pendak (bahasa halus), amprok.
. ketemu. kapanggih, kapendak.
-
suami (bahasa halus) carogé, raka, pameget.
. bersuami. carogéan.
suami (bahasa kasar) salaki, lanceuk.
. bersuami. salakian, lakian.
suami (bahasa sedang) punlanceuk .
suami istri laki rabi.
suami atau istri anak kita. mantu.
-
suap huap, sogok.
. menyuap. ngahuap, nyogok. jamak2 nyarogok.
. menyuapi. ngahuapan.
. disuapi. dihuapan.
suap (uang atau barang) sogok.
. disuapi. dihuapan.
. menyuap. nyogok.
. menyuapi. ngahuapan
-
suara sora, soanten (bahasa halus). jamak2 sarora.
suara air mulai mendidih. sahéng
suara anak ayam. ciak. jamak2 ciak-ciakan, ciciakan.
suara ayam jago. kongkorongok.
-
suara bayi. éa. jamak2 éa-éaan.
suara ++ beletok.
suara burung (yang kecil-kecil) recet, ricit.
suara deham. éhém. lihat deham.
suara dug (suara beduk). dug.
. jamak 1. dugdugan.
. jamak 6. dag dig dug.
suara duk. duk.
. jamak6. dak dik duk.
-
suara gagak. ngelak.
suara gendang. dungdung.
suara gong gung.
-
suara kuda hiem. jamak2 hihieman.
suara kujing jantan (sedang fuber). aor, gaor.
. jamak aor-aoran, gaor-gaoran.
suara kaleng jatuh. gombrang.
suara ledakan. beledug.
-
suara napas yang capé. hahehoh.
suara orang banyak. récok, réang (atau binatang).
suara orang menyanyi. haleuang.
suara perut lapar. kurubuk. jamak2 kukurubukan.
. perut bersuara. ngurubuk.
suara pintu. rekét.
suara sapi. emoh.
suatu hiji.
~ Pada suatu hari. Dina hiji poé.
-
subur subur. jamak2 sarubur.
. menyuburkan. nyuburkeun.
~ Langit turunkan hujan yang menyuburkan bumi.
~ ~ Langit nurunkeun hujan nu nyuburkeun bumi.
sudah (bahasa kasar) anggeus, enggeus, geus (singkatan dari anggeus), rengsé, tas. jamak2 aranggeus.
~ sudah dikerjakan. engeus didigawékeun
. sesudah. saenggeus.
sudah (bahasa halus) parantos.
. sesudah. saparantos
sudah (bahasa anak-anak) atos, tos (singkatan dari atos). jamak2 aratos.
sudah ada. sampak.
sudah tidak punya ibu. pahatu.
-
sudut juru.
. disudut. dijuru.
. melahirkan. ngajuru.
sujud (berasal dari bahasa arab) sujud, nyuuh.
. melakukan sujud. sumujud.
-
suka (bahasa kasar) resep, suka, beuki, osok, sok (singkatan dari osok). jamak2 bareuki, raresep.
suka (bahasa halus) seneng , sedep (bahasa halus).
. disukai. dipikaresep.
. yang disukai. karesep.
suka (awalan) nama tempat, daerah. Yang berarti Suka.
. Sukabumi. lihat rumah.
. Sukanagara. lihat negara.
. Sukapura. lihat pura.
. Sukawening. lihat bening.
-
suka mecelakakan orang lain. doroi, julig,
suka minta makanan (anak-anak) cilimit.
sukar hésé, gampil (bahasa halus). =sulit
sukar ditangkap (biasana ayam). lingas, giras.
. lawan kata. lindeuk.
. menjadi sukar ditangkap. ngalinghasan.
-
suku (golongan bangsa) suku.
suku kata engang.
sulit hésé, gampil (bahasa halus). =sukar
sulung cikal.
sulut seungeut. menyulut. nyeungeut.
-
sumbat cocok.
sumbing suwing.
sumpah supata.
sumur sumur, parigi.
sunda sunda.
-
sungai solokan, walungan, susukan, wahangan.
. ciandong. lihat andong.
. Cibaduyut.
. Cibedug. Lihat beduk.
. Cibeureum. lihat mérah.
. Cibuntu. lihat buntu.
. Cidurian. lihat durian.
. Cicadas. lihat Cadas.
. Cigondewah.
-
. Cikahiyangan.
. Cikapundung.
. ciliwung. lihat bingung.
. Cinambo.
. Cinanjur.
. cipamakolan
. Citepus. lihat tepus.
. Ciwastra.
. Curugdogdog.
-
sungai dangkal babantar.
sungai dalam leuwi.
sungai (ujungnya) muara.
sungguh soson.
sungguh-sungguh soson-soson, temen, nemen. lihat sesungguhnya.
~ Perlu sungguh-sungguh belajar itu. Parelu soson-soson diajar téh.
. sesungguhnya. satemenna.
-
sunyi jempling, simpé. jamak2 jarempling, sarimpe.
supaya supaya, ambéh, supados (bahasa halus), supanten, ngarah, sina, sangkan, sing.
Supaya kamu semua bisa tamat kuliah. Sangkan hidep kabeh bisa tamat kuliah.
suporter bobotoh.
supir supir.
-
suram surem. jamak2 sarurem.
surau tajug.
surat (bahasa halus) serat.
. mensurati. nyeratan
surat (bahasa halus sekali) tétésan. surat (bahasa kasar) {letter} surat. lihat tulis.
mensurati. nyuratan
surat keputusan bisluit.
suratnya seratna.
suruh (bahasa halus) piwarang.
suruh (bahasa kasar) titah. jamak2 taritah.
. menyuruh. nitah. jamak2 naritah.
-
suruh (bahasa sedang) jurung. jarurung.
. menyuruh. ngajurung. jamak2 ngajarurung.
suruh sina.
. suruh kerja. sina gawé.
. suruh pulang. sina balik.
surut surud, saat.
. semakin surut. nyaatan.
-
surya panonpoé.
susah pelik, hésé, bangga, susah, sesah (bahasa halus), abot (bahasa halus), seuseut-seuat.
. jamak2 hararese, barangga.
. menyusahkan. ngahésékeun, nyusahkeun, nyesahkeun (bahasa halus). jamak2 ngahararésékeun, nyarusahkeun, nyaresahkeun.
susu (bahasa kasar) susu.
. disusui. disusuan.
. menyusui. nyusuan.
susu (bahasa halus dan bahasa sedang) pinareup.
-
susun susun, éntép.
. disusun. disusun, diéntép
. menyusun. nyusun, ngéntép.
. menyusunkan. nyusunkeun.
. susunan. susunan.
susur (tembakau) sisig.
syarat sarat.
syariat saréat.

T
tabah teger.
tabiat adat.
tabrak tubruk, teungar, dupak.
. menabrak. nubruk, neungar.
tabu pamali, cadu.
tabuh tabeuh.
. menabuh. nabeuh.
-
tabung celengan.
. menabung nyengcelengan
tabur awur.
. menabur. ngawur.
. menabur-nabur. ngawur-ngawur.
tadi tadi, tatadi.
. dari tadi. ti tatadi.
-
tadinya tadina.
tahan tahan.
tahan bola supaya berhenti. tengkép.
tahap panta.
tahi tai, waduk (dari bahasa jawa).
. tahi ayam. tai hayam
. tahi kerbau. tai munding
. tahi kuping. tai ceuli.
. tahi kuku. tai kuku, kotoran kuku.
. tahi lalat. karang. = andeng-andeng.
. tahi mata. cileuh
-
tahi lalat karang. lihat karang.
. Nama Désa di Kecamatan Cikarang Utara Kabupatén Bekasi. Cikarang Kota.
. Nama Désa di Kecamatan Karang Bahagia Kabupatén Bekasi.
.. Karang (Anyar, Bahagia, Mukti, Rahayu, Satu, Sentosa, dan Setra)
. Nama Désa di Kecamatan Kedung Waringin Kabupatén Bekasi.
.. Karang (Harum, Mekar, dan Sambung).
. Nama Désa di Kecamatan Pebayuran Kabupatén Bekasi.
.. Karang (Harja, Haur, Jaya, Patri, Reja, dan Segar)
. Nama Kecamatan Di Kabupatén Bekasi.
.. Cikarang (Barat, Pusat, Selatan, Timur dan Utara).
. Nama IbuKota Bekasi. Cikarang.
-
tahu (bahasa kasar) nyaho. jamak2 nyaraho.
. Ketahuan. kanyahoan, katangén.
. pengetahuan. kanyaho.
. merasa tau. nyanyahoanan.
tahu (bahasa sedang) terang. lihat terang.
. ketahuan. katangén.
-
tahu (bahasa halus) uninga.
~ Ibunya belum tahu. Ibuna teu acan uninga.
. ketahuan. kauninga.
. melihat. nguninga.
tahu (makanan) tahu.
tahun taun, warsih (bahasa halus).
. setahun. satahun.
. menahun. nahun.
. tahun baru. taun baru.
-
tajam seukeut. jamak2 sareukeut.
taji siih.
tak = tidak.
tak ada = tidak ada.
tak akan moal, embung, alim (bahasa halus), teu hayang, teu hoyong (bahasa halus).
tak bergigi lemong.
tak bicara (karena malu atau takut) bigeug.
. menjadi tak bicara (karena malu atau takut) ngabigeug.
-
tak pernah tara.
tak seberapa. teu pira.
takabur ujub.
takar taker.
taksir irong.
takut sieun, paur. menakut-nakuti. nyingsieunan.
takut kalah gimir.
-
talas [Colocasia esculenta] taleus. jamak2 taraleus.
tali tali. lihat ikat.
. mengikat. nalian.
. diikatan. ditalian, dibeungkeutan.
. berkaitan, berhubung. patali.
tali (berasal dari bahasa kawi) apus.
. Bambu tali (gigantoehloa apus). awi apus.
. Nama Désa di Kecamatan Banjaran Kabupatén Bandung. Ciapus.
. Nama Désa di Kecamatan Ciomas Kabupatén Bogor. Ciapus
-
tali untuk memikul. salang.
tali besar dadung.
tali pancing. kenur.
takluk taluk.
. menaklukkan. nalukkeun.
. taklukan. patalukan, tatalukan.
-
tamak sarakah.
taman taman.
. Nama Désa di Kecamatan Nagrek Kabupatén Bandung. Citaman.
. 1. Taman Buah Mekarsari di kabupaten Bogor.
. 2. Taman Bunga Nusantara di kabupaten Cianjur.
. 3. Taman Safari Indonesia di kabupaten Bogor.
. 4. Taman Gunung Gede Pangrango di Cipanas, Cianjur.
tamat tamat, cacap.
tamat (tentang baca Al-Quran) hatam.
tambah émboh, tambah, tambih (bahasa halus), jeung, sareng, émboh.
. menambah. nambah, nambih (bahasa halus).
. berduaan atau lebih. sasarengan. lihat dan.
tambat cangcang, cangked.
-
tampak tembong, katara, katawis (bahasa halus).
. menampak. nembong, nembongan.
. menampakkan. nembongkeun.
tampak sebentar elol.
. ditampakkan sebentar. dielolkeun
. menampak sebentar. ngelol.
. menampakkan sebentar. ngelolkeun.
-
tampan kasep. jamak2 karasep. = ganteng.
. mempunyai perasaan tampan. gumasép.
. bakal jadi tampan. pikasépeun
tampar cabok, tampiling, gampleng.
. menampar. nyabok, nampiling.
tampil pidang.
. menampilkan. midangkeun.
tamu sémah, tamu (bahasa halus), tatamu (bahasa halus).
. bertamu. nyemah.
. Kirata sémah : ngahésékeun nu boga imah.
.. artinya : menyusahkan yang punya Rumah.
. kirata tamu : ditata dan dijamu.
-
tanah tanah, taneuh, lemah, lahan.
. tanah air. lemah cai.
tanah air lemah cai.
~ Supaya cinta ke tanah air. supaya cinta ka lemah cai.
tanah darat bekas huma. reuma.
tanah darat yang ditanami bermacam-macam tanaman. kebon. = kebun.
tanah darat yang hanya ditanami padi. huma.
tanah liat lempung.
tanah luas (di depan kecamatan atau Kabupatén). alun-alun.
tanah luas dan rata kebanyakan tumbuh rumput. tegalan.
-
tanah rata di tengah sawah yang tak terjangkau air. tatelar.
tanam pelak. jamak2 parelak.
. menanam. melak. jamak2 marelak.
. menanamnya. melakna. jamak2 marelakna.
. tanami. pelakan. jamak2 parelakan.
. tanaman. pepelakan jamak2.
~ Di halaman rumah penuh oléh tanaman. Di buruan imah pinuh ku pepelakan
tanam padi tanur. jamak2 talanur.
-
tancap tanceb.
. ditancapkan. ditancebkeun. jamak2 di tarancebkeun.
. kata antar. ceb. ceb tanceb, ceb nanceb.
. menancap. nanceb. jamak2 naranceb
. menancapkan. nancebkeun. jamak2 narancebkeun.
tanda tanda, ciri, tawis (bahasa halus), ciciren.
. diberi tanda. dicirian. jamak2 dicaririan.
. menandai. nyirian. jamak2 nyaririan.
. menandakan. nandakeun. nyirikeun.
. kelihatan. kaciri.
-
tanda-tanda kila-kila.
tanda terima tanda tarima.
tandan turuy.
. setandan. saturuy.
. Pisang setandan. Cau saturuy.
tandatangan tandatangan, teken, tawis (bahasa halus).
. menandatangan. nandatangan, nawis, neken.
~ Kepala sekolah harus menanandatangan Perjangjian.
~ ~ Kapala sakola kudu neken Perjangjian.
. tandatangankan. tandatangankeun, tekenkeun, tawiskeun.
-
tanduk kerbau lengkungannya ke bawah. dongkol.
tanduk kerbau lengkungannya ke atas. sanggadulang.
tanduk kerbau lengkungannya ke atas dan lebih besar. japlang,
, atau daplang
tanduk kerbau lenkungannya ke atas dan pendek. cacad.
tanduk kerbau lengkunganya keatas dan kebawah. daringanti
tanduk kerbau ujung lengkungannya ke atas,
, seperti mau nyambung. leker.
-
tang gégép.
tangan leungeun (bahasa kasar), panangan (bahasa halus).
tangan (bahasa kasar sekali) kokod.
tangga tarajé, tétécéan.
tangga (terbuat dari bambu) tarajé.
tangga (rumah) golodog.
-
tanggal1 tanggal, ping (bahasa halus), kaping (bahasa halus).
~ Dari mulai tanggal 13 sampai ke tanggal 15 Agustus 2007.
~ ~ Ti ngawitan ping 13 dugi ka ping 15 Agustus 2007.
tanggal2 (gigil) punglak.
tanggung1 tanggung, tanggel (bahasa halus). jamak2 taranggung.
. menanggung. nanggung, nanggel.
. tanggung jawab. tanggung jawab, tanggel waler (bahasa halus)
tanggung2 kapalang, pameng (bahasa halus).
tanggung jawab. tanggung jawab, tangel waler (bahasa halus).
-
tangis (bahasa kasar) ceurik. jamak2 careurik.
. ditangisi. diceungceurikan.
. menangisi. nyeungceurikan.
. kata antar untuk ceurik. segruk. segruk cerik.
. tangisnya. ceurikna.
tangis (bahasa kasar sekali) léwéh, méwék.
tangis (bahasa halus) nangis.
tangis terus menerus. rungsing.
-
tangkap cerék, téwak.
. menangkap. nyerek, newak.
tangkap (yang dilemparkan) sanggap.
. menangkap (yang dilemparkan) nyanggap.
tangkis takis.
tanpa disuruh. hideng.
-
tante bibi.
tanya (bahasa kasar) tanya. jamak2 taranya
. bertanya. nanya. jamak2 naranya.
~ guru bertanya ke murid. guru nanya ka murid.
. sering tanya. tatanya jamak2.
. dilamar. ditanyaan. jamak2 ditaranyaan.
. menanyakan nanyakeun. jamak2 naranyakan.
-
. apa-apa yang dipakai tanya, tanda tanya. pananya.
. paranormal, dukun, tempat untuk bertanya. pananyaan.
. saling tanya. patanya.
. tanyakan. tanyakeun. jamak2 taranyakeun.
. tidak saling tanya, telah bertengkar. teu patanya.
. titipan pertanyaan. katanyaan.
. dilamar. ditanyaan, dilamar (bahasa halus).
-
tanya (bahasa sedang) taros, tumaros. jamak2 tararos.
. bertanya. naros. jamak2 nararos.
. tanyakan. taroskeun.
. sering tanya. tataros.
. dilamar. ditarosan.
-
. menanyakan naroskeun, tumaros.
. paranormal, dukun. panarosan.
. apa-apa yang dipakai nanya, tanda tanya (?). panaros.
. pertanyaan. patarosan
tanya (bahasa halus) pariksa. lihat periksa.
. bertanya. mariksa.
-
taogé kacambah, togé (dari bahasa Cina). =togé=taugé.
tapé (singkong) peuyeum.
. nama kampung dan di Désa Kecamatan Haurwangi Cianjur.
.. Cipeuyeum, Désa Cipeuyem.
. ... Sekitar 12,800 hasil (0.15 detik)
. membuat tapé. meuyeum.
tapi tapi, nanging (bahasa halus).
-
tarawih tarawéh.
tari igel, ibing (bahasa halus).
. ditarikan. diigelkeun, diibingkeun.
. jamak2 irigel, aribing.
. menari ngigel, ngibing.
.. jamak2 ngarigel, ngaribing.
. nama tarian sunda.
.. Jaipong.
.. Ketuk Tilu.
.. ronggéng
tarip harga, pangaos (bahasa halus).
-
tarik tarik, betot, bedol (dari bahasa Cirebon).
. menarik. narik, metot.
. ditarik. ditarik, dibetot.
. tolong ditarik. pangbedolkeun. pangnarikkeun
tarik (kepinggir) kenyang.
tarik (makanan) bita.
. tertarik. kabita.
tarik (satu persatu) dudut.
tarik (yang kenyal) benyéng.
taring sihung.
. bawang satu buah. bawang sasihung.
-
taruh teundeun (bahasa kasar), simpen (bahasa halus dan sedang).
, = simpan.
. disimpan diteundeun, disimpen. jamak2 ditareundeun, disarimpen.
. menyimpan neundeun, nyimpen. jamak2 nareundeun, nyarimpen.
. menyimpankan neundeunkeun, nyimpenkeun. nareundeunkeun,
, nyarimpenkeun.
. tersimpan kateundeun, kasimpen. katareundeun, kasarimpen
taruhan tarohan.
tarum [Indigofera arrecta] tarum.
. Nama Kelurahan di Kecamatan Bandung Wetan Kota Bandung.
.. Kelurahan Citarum.
. nama Sungai di Bandung. Sungai Citarum.
tas tas.
tasbih tasbé.
-
tatap teuteup, pelong.
. menatap. neuteup, melong.
tatap dan marah. puncereng.
taugé kacambah, togé (dari bahasa Cina). =togé=taogé.
tawa (bahasa kasar dan sedang) {to laugh, to smile} seuri.
. jamak2 sareuri.
. jamak3 saleuri.
. jamak4 sura-seuri.
. ditertawakan. diseungseurikeun.
.. dari kata dasar seri. di-seung-seuri-keun
.. jamak7 disaleungseurikeun. di-s-al-eung-seuri-keun
. menertawai. = menertawakan.
. menertawakan. nyeungseurikeun. jamak7 nyaleungserikeun.
. mengakibatkan menjadi tertawa. pikaseurieun.
. tertawa. jamak1 seuseurian. jamak2 saleuserian.
tawa (bahasa halus) gumujeng. jamak2 garumujeng.
. ditertawakan. digumujengkeun. jamak2 digarumujengkeun.
. menertawakan. ngagumejengkeun. jamak2 ngagarumejengkeun.
-
tawa keras bersamaan. ager-ageran.
tawar1 (rasa) hambar. jamak2 harambar.
tawar2 tawar, pundut (bahasa halus), tawis (bahasa halus).
. menawar nawar, nawis, mundut.
tawas toas.
tawekal tawakal.
tawon nyiruan.
tayang pinton.
-
tebak-tebakan tatarucingan.
tebal kandel. jamak2 karandel.
. babasan : kandel kulit beunget. tebal kulit muka.
~ ~ tidak punya malu.
tebang tuar. jamak2 talua.
. ditebang. dituar. jamak2 ditaluar
. menebang. nuar. jamak2 naluar.
-
tebas kadék. jamak2 karadék.
tebar awur.
tebing gawir. jamak2 galawir.
tebu tiwu.
teduh iuh. jamak2 ariuh.
. berteduh. ngiuhan.
teduh dan rimbun. hieum.
-
tegak ajeg. jamak2 arajek.
tegap tegep.
tegel tehel.
teguh panjeg. jamak2 paranjek.
tegur tegor.
. menegur. negor.
teka-teki tarucing. jamak tatarucingan.
. tatarucingan sunda.
.. atahna hipu, asakna teuas ? Kenténg.
tekan teken, pencét, teueul.
tekun leukeun.
-
teladan tuladan.
telan teureuy, legleg, teleg, telen (bahasa halus)
telaga talaga, situ. = danau=situ.
telah enggeus, geus.
-
telan teureuy, telen (bahasa halus), legleg, teleg.
. ditelan. diteureuy.
. ditelan bulat-bulat. diteureuy buleud.
. menelan. neureuy, nelen, ngalegleg, neleg.
telanjang taranjang, wuwuda (bahasa halus)
. ditelanjangi. ditaranjangan.
. menelanjangi. naranjangan.
. tertelanjangi. katarajangan.
telajang (bahasa anak-anak) bulucun.
-
telanjang (kebiasaan) ulutud.
telanjang (mulai dari kepala sampai pusar) buligir, lugay (bahasa halus).
. jamak2 baluligir.
telapak dampal. jamak2 darampal.
teledor talédor.
telentang tangkarak.
-
telih tembolok.
telinga (bahasa halus) cepil.
telinga (bahasa kasar dan bahasa sedang) ceuli.
telinga (bahasa kasar sekali) jejebir, gegeber.
teliti taliti.
-
telungkup tangkub, dapang. jamak2 narangkub.
. nama gunung di Badung. Tangkuban perahu.
.. http://id.wikipedia.org/wiki/Berkas:Tangkuban_Parahu.jpg
. menelungkup. nangkub.
telunjuk curuk.
telur endog.
. bertelur. ngendog.
telur busuk. kacingcalang.
telur kutu rambut. lisa, endog kutu.
telusur papay. jamak2 parapay.
-
teman batur, réncang (bahasa halus), kanca, mitra, sobat.
. temani. baruran, rencangan.
. temannya. baturan, rencangna.
. teman-teman. babaturan.
. teman-temannya. babaturanna.
. menemani. maturan, ngarencangan.
-
teman (tentang permainan, kumpulan) balad.
tembaga tambaga.
tembakau [Nicotiana tabacum] bako.
tembem (tentang pipi) kebi, kembu.
tembolok burih.
tembus parat.
-
tempat tempat, wadah.
. ditempati. ditempatan. jamak2 ditarempatan.'
~ Kamar-kamar yang kosong sudah ditempati tamu-tamu.
~ ~ kamar-kamar anu karosong geus ditarempatan para tamu.
. menempati. nempatan. jamak2 narempatan.
. menempatkan. nempatkeun. jamak2 narempatkeun.
. ketempati. katempatan.
. penempatan.
. setempat. satempat.
. tempat untuk ditempati. patempatan.
. tempatnya. tempatna.
-
tempat cuci tangan. kobokan.
tempat khusus. paranti.
tempat kurung ikan di sungai. keramba.
tempat ludah tampolong, pangludahan, tempat ludah.
tempat membakar kemenyan. parukuyan.
tempat tidur. ranjang, pangsaréan, dipan, katil (bahasa halus).
. Nama Désa dan Kecamatan di Kabupatén Cianjur. Désa Ciranjang, , Kecamatan Ciranjang.
tempayan gentong, buyung. = gentong.
-
tempeleng tampiling, cabok.
. menempeléng. nampiling, nyabok..
. kata antar untuk cabok. bok. bok nyabok.
tempolong tampolong.
tempurung {the shell of a cocoanut} batok.
. Nama Désa Di Kecamatan Cibungbulang Kabupatén Bogor.
.. Cibatok 1 dan Cibatok 2.
-
temu timu, panggih, amprok, tepung.
. ketemu. katimu, kapanggih, kapendak.
. menemukan nimu, mangih, mendak.
. bertemu papanggih.
temu (bahasa halus) tepang, pendak (bahasa halus).
. Menemui. nepangan, mendakan.
-
tenaga tanaga, tanagi (bahasa halus).
tenaga besar bedas.
tenang reugreug, ayem.
tenar kasohor, kawentar, kaceluk.
-
tendang sépak, tajong, téjéh.
. di
. menendang. nyépak, najong. jamak2 nyarepak, narajong.
tendang ke atas. talapung.
. menendang ke atas. nalapung.
tendang ke samping atau ke belakang. téjéh.
. menendang ke samping atau ke belakang. néjéh.
-
tengadah tanggah.
tengadah (sedikit). dangah.
tengah tengah, puseur. aktif nengah.
~ tengah malam sedang sepi. Tengah peuting keur jeplang-jempling.
. penengah. panengah.
-
tenggelam teuleum, lelep. jamak2 tareuleum.
. menenggelamkan. neuleumkeun, ngalelepkeun.
. tenggelamnya. teuleumna, ngalelepna.
. ditenggelamkan. diteleumkeun, dilelepkeum.
tenggiling = trenggiling.
tenggorokan tikoro.
-
tengik tengi.
tengkar (mulut) cékcok, paséa, cogrék, gétréng. jamak2 paraséa.
tengkorak tangkorak, babatok.
tengkuk punduk. = kuduk.
-
tengkurap tangkub. jamak2 tarangkub.
. benda yang sudah tengkurap. tangkuban.
.. sebelum meletus seperti perahu terbalik atau tengkurap.
... tangkuban parahu.
.. Nama Gunung di Bandung. Tangkuban Perahu.
. menengkurap. nangkub.
. menengkurapkan. nangkuban.
. tengkurapkan. tangkubkeun.
-
tenis meja pingpong.
tentang ngeunaan.
tentara tentara.
tentram tengtrem.
tentu pasti, tangtu, tangtos (bahasa halus), puguh.
. ditentukan. ditangtukeun, di tangtoskeun.
. ketentuan. katangtuan, katangtosan.
. menentukan. nantukeun, nangtoskeun.
. Nama Desa di Kecamatan Pangantikan Kabupaten Bandung.
.. Desa Citangtu.
~ Untuk menentukan awal bulan. Pikeun nangtukeun awal bulan.
. ketentuan. katangtuan, katangtosan.
~ Ketentuan awal hari puasa suka beda-beda. Katangtosan awal dinten saum sok benten-benten.
tenun tinun.
-
tepat jangkep.
tepi sisi.
tepung tipung, aci.
. ci- singkatan dari aci yang berarti  tepung.
.. cilok. aci dicolok.
.. cimol. aci digemol.
.. cireng. aci digoreng.
tepuk tepak.
. menepuk. nepak.
tepuk tangan keprok, émprak. jamak2 kareprok.
~ Bertepuk tangan. ngeprokan.
tepus [Achasma megalocheilos] tepus.
. Nama Sungai Di Kota Bandung. Citepus.
-
ter1- ka-. awalan membentuk kata kerja menjadi kata kerja pasif yang berarti tidak disengaja mengerjakan tersebut.
. terbakar. kaduruk, kabeuleum.
. tertulis. katulis, kaserat (bahasa halus).
. termasuk. kaasup, kalebet (bahasa halus).
. terkait. kakait.
. terpaksa. kapaksa.
. terasa. karasa.
. tertendang. katajong.
-
ter2- pang+na. Konfiks yang membentuk kata sifat yang artinya mempunyai sifat yang paling tersebut.
(ter- + kata sifat = pang + kata sifat + na.)
. teratas. pangluhurna, paling luhur, anu leuwih luhur.
. terawét. pangawétna, paling awét, anu leuwih awét.
. terbagus. pangalusna, panghadéna, pangsaéna (bahasa halus).
. terbau. pangbauna.
. terbawah. panghandapna.
-
. terbesar. pangagungna.
.. Yang terbesar sepropinsi adalah Gubernur.
.. artinya: Anu pangagungna sapropinsi nyaeta Gupernur.
. terbodoh. pangbodona. terbodoh sekali. pangbodo-bodona.
. terdekat. pangdeukeutna, pangcaketna (bahasa halus dan bahasa sedang). lihat dekat
. terdulu. pangbaheulana.
. terénak. panggeunahna.
-
. terhina. panghinana.
. terkaya. pangbeungharna.
. terkeras. pangteuana.
. terlama. panglilana, panglamina (bahasa halus).
. terlucu. panglucuna.
-
. termérah. pangbeureumna.
. termiskin. pangmiskinna.
. termuda. pangngorana, panganomna (bahasa halus).
. terpandai. pangpinterna
. terpintar. pangpinterna.
. terputih. pangbodasna.
-
. tersisi. pangsisina.
. tertajam. pangseukeutna.
. tertinggi. pangluhurna.
. tertua. pangkolotna, pangsepuhna (bahasa halus).
. terujung. pangtungtungna.
. terwangi. pangseungitna.
-
terakhir bocét, pamungkas. jamak2 barocét.
terampil binangkit.
terang caang, mabra, mencrang. jamak2 caraang.
. kata antar untuk caang. bray. Bray caang.
. terang bulan empat belas. Caang bulan opat belas.
terang benderang. mabra.
teras tepas, émpér. jamak2 tarepas.
terasa karasa.
terasi tarasi.
terasi campuran. délan.
teratai taraté.
terawih tarawéh.
-
terbahak-bahak. nyakakak, ngabarakatak.
terbalik tibalik, poréat.
. Nama Désa di Kecamatan Ciléngkrang Kabupatén Bandung. Ciporéat.
terbang apung, hiber. jamak2 ngarapung, haliber (beterbangan).
. menerbangkan. ngapungkeun, ngahiberkeun.
. kata antar untuk hiber. ber. ber hiber.
. kata antar untuk ngapung. pung. Pung ngapung.
-
terbawa kabawa, kacandak.
terbeli kabeuli.
terbilang kawilang.
terbit buku. medal.
~ Bukunya sudah terbit ada opat judul. Bukuna geus medal opat judul.
-
terbit matahari. bijil, meleték.
~ Matahari mulai terbit. Panonpoe mimiti bijil.
terburu-buru rusuh.
tergantung gumantung.
tergerai ngarumbay. =terurai
tergoda kagoda.
-
teri [Stolephorus] teri.
teriak gorowok, corowok. jamak2 gararowok
. berteriak. ngagorowok. jamak2 ngagarorok.
terigu tarigu.
terik matahari moncorong.
-
terima tarima, tampa, tampi (bahasa halus) .
. menerima. narima.
. keterima. katarima.
terimakasih nuhun.
teringat-ingat kasuat-suat.
terjadi lumangsung.
terjemah tarjamah.
terjemahan tarjamahan.
-
terka teguh.
terkait kakait.
terkam kerekeb.
terkejut reuwas. jamak2 rareuwas.
terkenal kawéntar, kasohor, kakoncara, katelah, kaceluk.
~ Terkenalnya jadi pengarang dan wartawan. sohorna jadi pangarang jeun wartawan.
-
terkulai (badan) sangsaya.
. aktif nyangsaya.
terlalu teuing.
~ Jangan pulang terlalu malam. Tong balik peuting teuing.
terlentang nangkarak. jamak2 narangkarak.
terlentang kaki dibuka lebar. dangkak.
terlihat katara (bahasa kasar), katawis (bahasa halus dan sedang).
-
termasuk kaasup (bahasa kasar), kalebet (bahasa halus dan sedang)).
termasur kawéntar, kasohor, kakoncara, katelah, kaceluk.
ternak ingon.
terobos torobos.
. menerobos. norobos.
teropong kékeran.
terowongan torowongan.
-
terpakai kapaké, kagaleuh (bahasa halus).
terpaksa kapaksa.
terpelesét tikosewad.
terpikat kapincut.
-
tersambar kabentar.
tersambung kasambung.
tersandung titajong.
tersangkut nyangsang.
tersedu-sedu. sesegruk.
-
tersiar geunjleung.
tertarik kabita.
tertawa seuseurian.
tertawa kecil bléngéh.
tertawa kemalu-maluan alangah-éléngéh.
tertib tartib.
tertipu kabelejog.
tertinggal katinggaleun, kakantun.
-
terung [Solanum torvum] térong.
terurai ngarumbay. =tergerai.
. rambut panjang yang terurai. rambut panjang nu ngarumbay.
terus terus, teras (bahasa halus), tuluy, lajeng (bahasa halus).
. meneruskan. neruskeun, neraskeun, nuluykeun.
. Nama desa di Kecamatan Malambong Kabupaten Garut.
terus terang balaka, wakca.
terus menerus haben, terus-terusan, teras-terasan (bahasa halus).
terus-terusan haben, terus-terusan, teras-terasan (bahasa halus).
-
tetangga tatangga, tatanggi (bahasa halus).
. bertamu ke tetangga. natangga.
tetap angger, tetep, maneuh, mayeng.
. menetap. netep.
tetas pegar.
tetapi tapi, nanging (bahasa halus).
téga (kata sifat) tega, luas.
. luas dalam bahasa indonesia =ukurannya besar.
téh entéh.
-
téko (untuk tempat air minum) téko.
. Nama Désa di Kecamatan Cisarua Kabupatén Bogor. Citéko
témpo témpo, sarantos (bahasa halus).
téngok lieuk. jamak2 lalieuk.
. menéngok. ngalieuk. jamak2 ngalalieuk.
. téngok kiri kanan lebih dari satu kali jamak4 luak-lieuk.
tétés keclak, tétés, curucud.
. menetes. nétés, ngeclak, nyurucud.
. setétés. sakeclak, satétés.
tétés mata. peureuh.
. obat tetes mata. ubar peureuh.
-
tiada eweuh, teu aya (bahasa halus). =tidak ada.
. ditiadakan. dieuweuhkeun, diteu ayakeun.
. meniadakan. ngeuweuhkeun.
tiap unggal, saban.
tiang tihang.
-
tiap unggal, saban.
. baris ke empat lagu bubuy bulan. unggal bulan.
. baris ke lima lagu bubuy bulan. unggal bulan abdi teang.
.. artinya : tiap bulan saya cari.
. Masyarakat tiap tahun harus (saja) membeli buku.
.. Masarakat saban taun kudu wae meulian buku.
-
tiarap dapang.
. bertiarap. ngadapang.
tiba nepi, dugi, dongkap, sumping.
tiba (tentang waktu) cunduk.
tiba-tiba ujug-ujug, dumadakan.
Tiba-tiba saya ingat ke buku. Dumadakan kuring inget kana buku.
-
tidak henteu, teu (singkatan dari henteu).
tidak ada. euweuh, teu aya (bahasa halus), saar .
. jamak2 areuweuh. lihat tiada.
. tidak ada lawan kata ada (bahasa kasar) euweuh sabalikna aya.
. tidak ada lawan kata ada (bahasa halus) teu aya sabalikna nyondong.
. menghilangkan. ngeuweuhkeun, nyaarkeun.
. sudah meningggal dunia. geus euweuh dikieuna.
. tak percaya karena dibilang tidak ada. teu beunang dieuweuh-euweuh.
. Nama kampung di Désa Cipeuyeum Kecamatan Haurwangi Kabupatén Cianjur. .. Kampung Cisaar.
. Babasan : Euweuh élmu panungtungan. tidak ada ilmu terakhir.
-
tidak ada (bahasa halus) teu aya, taya (singkatan dari teu aya), seweng.
tidak ada (bahasa kasar) suwung.
tidak ada ekornya. tukung.
tidak ada giginya. lémong.
tidak akan. moal. jamak2 maroal.
-
tidak bawa apa-apa. léngoh. jamak2 laléngoh.
tidak berkedip karena héran. olohok. jamak2 arolohok.
. bunga durian. olohok.
tidak bersih (dari sampah). bala.
tidak boleh. ulah, teu kénging. = jangan.
tidak gesit. talangké.
tidak jadi. batal.
tidak jelas menyebut huruf R. cadél. jamak2 caradél.
-
tidak kenal. bireuk.
~ Tidak akan ada yang tidak kenal. Moal aya nu bireuk.
tidak licin. pered.
tidak mau. mumul, embung, alim (bahasa sedang), teu kersa (bahasa halus), sangeuk.
tidak mau bayar utang. jeblug.
tidak menarik (tentang tontonan) camplang.
tidak pernah. tara.
-
tidak seberapa. teu pati, teu patos (bahasa halus)
tidak sopan. cologog. jamak2 carologog.
tidak suka. cua, ijid, ngéwa. jamak2 carua, arijid, ngaréwa.
tidak tahu. teuing, duka (bahasa halus).
. duka dalam bahasa indonesia = sedih.
tidak tahu sopan santun. belegug.
tidak tidur. nyaring, teu acan kulem (bahasa halus).
tidak tidur (bahasa kasar sekali) can héés, can molor.
tidak umum mahiwal.
-
tidur (bahasa anak-anak) bobo. jamak2 barobo.
. lapuk. bobo (homonim).
tidur (bahasa halus) kulem. jamak2 karulem.
tidur (bahasa kasar dan bahasa penengah) saré.
. jamak2 sararé.
. meniduri. nyaréan.
. menidurkan. nyarékeun.
. makam, kuburan. pasaréan.
. tempat untuk tidur. pangsaréan.
. tidak tidur benar, istirahat. sasarean.
-
tidur (bahasa kasar sekali) molor, héés.
tidur (bahasa sedang) ébog, mondok.
tidur di tempat waktu bertamu. ngendong, ngarereb, meuting, kulem (bahasa halus).
tidur nyenyak. pules, tibra, geubra, ngageubra, guher, ngaguher.
. lawan kata. guligah.
tidur-tiduran gégéléhéan, kekedengan, leleson(bahasa halus)
-
tiga (3) tilu.
. bertiga {in a group of three}. tiluan.
. duapuluh tiga. tilu likur
. ketiga {third} katilu.
. ketiga-tiganya. tiluannana.
. nama tarian sunda. Ketuk Tilu.
. satu, dua, tiga {one, two, three}. hiji, dua, tilu.
. sapertiga. sapertilu.
. tiga puluh {thirty}. tilu puluh.
. untuk tiga orang. tiluanun.
tiga bulan setengah (kurang lebih). saumur jagung.
tiga puluh senti meter (30 cm). sakaki.
tikam tubles.
. menikam. nubles.
-
tikar samak, amparan (bahasa halus). jamak2 saramak.
. pakai tikar. disamakan.
tikus { mouse, Rat} beurit.
tilam ampar.
timbangan dacin.
timpa tinggang.
. ditimpa. ditinggang.
. menimpa. ninggang
. tertimpa. katinggang
-
timpang ingkud, cingked.
timun [Cucumis sativus] bonteng, timun. =mentimun
timur wetan. jamak2 waretan.
. menghadap timur, menuju timur. ngétan.
. lawan kata kulon. = barat.
. orang yang ada di timur. urang wétan.
. berada di timur. wétaneun.
-
tindas tindes.
. ditindas. ditindes.
. menindas. nindes.
. suka menindas. ninDésan.
. tertindas. katindes.
-
tindih tindih.
. menindih. nindih
tinggal1 linggih.
. tinggalnya dimana. linggihna dimana.
tinggal2 tinggal, kari, kantun (bahasa halus dan sedang).
. meninggal. ninggal, ngantun.
. meninggalkan. ninggalkeun, ngantunkeun
-
tinggi (tentang tempat) luhur.
. paling tinggi. pangluhurna.
tinggi (tentang ukuran tubuh) jangkung.
. tambah tinggi. ngajangkungan.
tinggi derajat luhung.
tinggi kurus. jangkorang.
tingkah-laku lampah, talajak, réngkak, polah. = ulah.
tingkat tingkat
. setingkat. satingkat.
-
tinja tai, waduk, caduk.
tinju boksen, tonjok.
. ditinju. ditonjok.
. meninju. nonjok.
tinta mangsi. jamak2 marangsi. =dawat.
-
tipis ipis. jamak2 aripis.
. babasan : ipis biwir=tipis bibir. artinya : gampang menangis.
. menipis. ngipisan.
tipu tipu, belejog.
. menipu. nipu.
. tertipu. katipu, kabelejog.
~ Sudah dua kali tertipu. Geus dua kali katipu.
-
tiri teré, kawalon (bahasa halus).
. anak tiri. anak téré.
tiru tiron. meniru. niron.
titik titik, peun.
titip titip, pihapé, wiat (bahasa halus).
. menitip. nitip, mihapé, ngawiat.
titip pesan talatah.
-
tiup tiup.
. meniup. niup.
~ Sedang meniupi supaya dingin. Eukeur niupan sina tiis.
. tiupi. tiupan.
~ Tiupi supaya dingin.Tiupan sina tiis.
-
togé kacambah, togé. =taogé=taugé.
tokoh inohong.
tolak tampik. jamak2 tarampik.
tolak-belakang palingpang.
. bertolak-belakang. papalimpang.
toléh lieuk. menoléh. ngalieuk.
-
tolol bodo, belegug, boloho, belet. jamak2 barodo, bareleguk, baroloho, barelet.
tolong tulung, bantos (bahasa halus).
. ditolong. ditulung.
. menolong. nulung, nulungan, ngabantos, ngabantosan.
. pertolongan. bantosan, pitulung.
. saling tolong. silih tulung.
. tertolong. katulung, katulungan.
-
tombak tumbak.
tongkat iteuk, teteken (bahasa halus).
tongkol (jagung) jagang. = bagal.
tonggak patok.
tonggos tonggar.
tonjol tonjol. = jendul.
. ditonjolkan. ditonjolkeun.
. menonjol. nonjol.
. menonjolkan. nonjolkeun.
-
tonton tonton, lalajo, pinton (bahasa halus).
. menonton. nonton, lalajo.
. tontonan. tontonan.
topeng kedok.
topi kopéah, kerepus. peci, laken.
topi (anyaman) dudukuy, tudung (bahasa halus).
toréh turih.
totok totog.
trengiling [manis javanica] peusing. = tenggiling
-
tua kolot, sepuh (bahasa halus).
tuan juragan, agan (singkatan dari Juragan), gan (singkatan dari Juragan)
tuan rumah pribumi.
tuang ( bahasa kasar) cici.
. dituangkan. dicicikeun.
. menuangkan. nyicikeun.
. tuangkan. cicikeun.
. tuang dalam bahasa sunda halus = makan.
tuang (bahasa halus dan bahasa sedang) pair.
-
tuang air mendidih kepada sesuatu. léob.
. menuang air mendidih kepada sesuatu. ngaléob.
tubuh awak, waragad. jamak2 arawak.
tuduh tuduh.
. menuduh. nuduh
tugas pancén.
. bertugas. mancén.
tuhan gusti.
tuju tuju, jugjug.
. menuju. nuju.
~ Di jakan menuju ke Kantor. Di jalan nuju ka kantor
. menyetujui. nyatujuan.
. sedang. eukeur, nuju (bahasa halus).
. semua setuju. panuju.
. setuju. satuju.
. tujuan. tujuan
-
tujuh (7) {seven} tujuh.
. tujuh belas. tujuh welas.
. ketujuh. katujuh.
. tujuh orang. tujuhan.
. hari ketujuh. tujuhna.
-
tukar tukeur, hili, liron (bahasa halus), gentos (bahasa halus).
. tertukar. patukeur, pahili, paliron, pagentos.
. saling tukar. tutukeuran.
tukang juru.
tukik tutug.
.menukik. nutug.
tulang balung (berasal dari bahasa Jawa).
. Nama Désa Di Kecamatan Cijeruk Kabupatén Bogor. Cibalung.
-
tulang kering bincurang.
tulang lunak. tulang rangu, jajando.
tukang tukang, juru.
. tukang adan atau azan. modin.
. tukang ambil ikan di laut. pamayang.
. tukang berburu. pamatang, paninggaran.
. tukang keluar masuk hutan. pangalasan.
. tukang keramik. anjun.
-
. tukang masak. koki.
. tukang membantu melakhirkan. paraji.
. tukang membuat barang dari tembaga, kaléng. paledang.
. tukang membuat barang dari besi. panday. = pandai.
. tukang membuat gula atau nyadap. paneresan, panderesan, panyadapan.
. tukang membuat perhiasan dari emas. kamasan.
-
. tukang memukul beduk. merebot.
. tukang menaklukkan binatang buas. malim.
. tukang mencuci pakaian. minatu.
. tukang mengusir gajah. Sarati.
. tukang selam. palika, tukang teuleum.
. tukang sembelih binatang peliharaan. jagal.
. tukang sunat. paraji sunat, tukang nyunatan.
-
tular tépa. jamak2 tarépa.
. menular. népa.
tulén tulén.
tuli (bahasa kasar) torék, teu ngadéngé. jamak2 tarorék.
. pura-pura tuli. totorékan.
. menjadi tuli. katorékan.
. tak mau dengar nasihat. norék.
-
tuli (bahasa sedang) teu nguping.
tuli (bahasa halus) teu ngadangu.
tulis (bahasa kasar) {write} tulis. lihat surat.
. ditolong menuliskan. dipangnuliskeun. jamak2 dipangnaruliskeun.
. ditulis. ditulis. jamak2 ditarulis.
. ditulisi. ditulisan. jamak2 disareratan.
-
. ditulisinya. ditulisanna. jamak2 ditarulisanna.
. ditulisnya. ditulisna. jamak2 ditarulisna.
. dituliskan. dituliskeun. jamak2 ditaruliskeun.
. jamak4 tulas-tulis.
. Méja tulis. Méja tulis.
-
. menulis. nulis.
. menulisi. nulisan. jamak2 nyareratan.
. menulisinya. nulisanna. jamak2 narulisanna.
. menuliskan. nuliskeun. jamak2 naruliskeun.
. menulisnya. nulisna. jamak2 narulisna.
~ Menulisnya pakai huruf kecil. Nulisna make aksara leutik.
-
. saling tulis. silihtulis. jamak2 silihtarulis.
. tolong tuliskan. pangnuliskeun. jamak2 pangnaruliskeun.
. tulisan (kata benda). tulisan. jamak2 tarulisan.
. tulisannya. tulisanna. jamak2 tarulisanna.
. tulisi (kata kerja). tulisan. jamak2 tarulisan.
-
. tuliskan. tuliskeun. jamak2 sareratkeun.
. tertulis. katulis. jamak2 katarulis
. tertuliskan. katuliskeun. jamak2 kataruliskeun.
. tertulisnya. katulisna. jamak2 katarulisna.
. yang akan ditulis. tuliseun. jamak2 taruliseun.
-
tulis (bahasa halus dan bahasa sedang) serat. jamak2 sarerat. lihat surat
. ditolong menuliskan. dipangnyeratkeun. jamak2 dipangnyareratkeun.
. ditulis. diserat. jamak2 disarerat.
. ditulisi. diseratan. jamak2 disareratan.
. ditulisinya. diseratanna. jamak2 didisaretanna.
. dituliskan. diseratkeun. jamak2 disareratkeun.
. ditulisnya. diseratna. jamak2 disareratna
-
. jamak4 surat-serat.
. menolong menuliskan. mangnyeratkeun. jamak2 mangnyareratkeun.
. ++ mangnyeratankeun.
. menulis. nyerat. jamak2 nyarerat.
. menulisi.nyeratan. jamak2 nyareratan.
. menulisinya. nyeratanna. jamak2 nyareratanna.
-
. menuliskan. nyeratkeun. jamak2 nyareratkeun.
. menulisnya. nyeratna. jamak2 nyanyeratna.
. saling tulis. silihserat. jamak2 silihsarerat.
. tolong menuliskan. pangnyeratkeun. jamak2 pangnyareratkeun.
-
. tulisan (kata benda). seratan. jamak2 sareratan.
. tulisannya. seratanna. jamak2 sareratanna.
. tulisi (kata kerja). seratan. jamak2 sareratan
. tuliskan. seratkeun. jamak2 sareratkeun.
. tertulis. kaserat. jamak2 kasarerat
. tertuliskan. kaseratkeun. jamak2 kasareratkeun.
. tertulisnya. kaseratna. jamak2 kaseratna.
. yang akan ditulis. serateun. jamak2 sarerateun.
-
tulisan tulisan, seratan (bahasa halus).
~ Tulisan bapak saya bagus sekali. Seratan pun bapa saé pisan.
-
tumbuh jadi.
tumbuk (memakai alu) tutu.
. menumbuk. nutu.
. ditumbuki. ditutuan.
tumbuk (memakai ulekan). rendos. jamak2 raréndos
. Menumbuk. ngarendos. jamak2 raréndos.
tumit keuneung.
tumpah bahé.
tunai kontan.
tunas sirung.
tunda tunda. jamak2 tarunda.
. menunda. nunda. jamak2 narunda.
tunduk tungkul.
-
tumbang rungkad.
tumbuh jadi.
tumbuh-tumbuhan tutuwuhan.
tumbuk tutu, bebek, rieus.
. menumbuk. nutu, ngabebek, ngarieus.
.. menumbuk padi. nutu paré
-
tumit keuneung.
tumpah bahé. jamak2 barahé.
. kata antar untuk bahé. blok. Blok bahé.
. menumpahkan. mahékeun.
tumpas tumpes.
tumpul mintul, medu. jamak2 marintul.
-
tunai kontan.
tunangan papacangan, tunangan (bahasa halus).
. tunangannya. papacanganna, tunanganna.
tunas sirung. jamak2 sarirung.
tunda tunda.
. menunda. nunda.
tunduk manut. jamak2 maranut.
tunduk (kepala) tungkul. jamak2 tarungkul.
-
tungging tonggéng.
. menungging. nonggéng.
tunggu tunggu, dago, anti, antos (bahasa halus). jamak2 narunggu, daragoan, arantos.
. menunggu. nunggu, ngadago, nganti, ngantos.
. menunggui. nungguan, ngadagoan, ngantosan
tungku hawu.
-
tunjuk tuduh, tunjuk.
. ditunjuk. dituduh, ditunjuk.
. ditunjukkan. dituduhkeun, ditunjukkeun.
. menunjuk. nuduh, nunjuk.
. menunjukkan. nuduhkeun, nunjukkeun.
. tunjukkan. tunjukeun, tuduhkeun.
. petunjuk. pituduh.
-
tuntun tungtun.
. menuntun. nungtun.
tupai [sciurus notatus] bajing.
turun (bahasa halus) lungsur.
~ Mau turun dimana ? Badé lungsur dimana ?
-
turun (bahasa kasar) turun. jamak2. tarurun.
~ Bapak turun disini saja. Bapa turun didieu waé.
. berurutan. nungturun.
. menconték, menyalin. nurun.
. keturunan. katurunan.
-
. turunan. turunan.
. turunkan. turunkeun
. tempat untuk turun. tungturunan.
. lawan kata. taék, unggah.
. kata antar untuk turun. jrut. jrut turun.
-
turun (tentang jalan) pudun.
. menurun. mudun.
. bagian jalan yang turun. pudunan atau pupudunan.
. lawan kata. nanjak.
turun dari géndongan. écag.
. menurunkan dari géndongan. ngécagkeun
turun ke air. anclub.
turun-naik. turun-unggah.
turun sambil loncat. ajrut.
turut turut, tumut (bahasa halus).
-
tusuk tojos, colok.
. menusuk. nojos, nyolok. jamak2 narojos, nyarolok
. tertusuk. katojos, kacolok. jamak2 katarojos, kacarolok
. ditusuk. ditojos, dicolok. jamak2 ditarojos, di carolok.
tusuk (untuk yang kecil) colok. = coblos.
-
tusuk (biasanya yang besar seperti pisau) tubles.
. menusuk. nubles. jamak2 narubles.
. tertusuk. katubles. jamak2 katarubles
. ditusuk. ditubles. jamak2 ditarubles
tusuk (biasanya untuk kaki) cugak.
. tertusuk. kacugak. jamak2 kacarugak
-
tusuk (biasa yang lebih kecil) sura.
. tertusuk kasura. kasarura.
tutup turub, tutup, peungpeuk, kekeb.
. menutupi. nuruban, nutupan, meungpeukan.
. menutup. nutup, meungpeukan.
. tutupi. turuban, tutupan.
tutup mata dengan dua belah tangan. peungpeun.
. menutup mata dengan dua belah tangan. meungpeun.
-
tutup (tentang pintu) peundeut.
. menutup meundeut.
tutup mulut balem.
turut milu.
tusuk tojos, tubles.

U
ua ua, toa.
. ua laki-laki. ua pameget.
. ua perempuan. ua istri.
uap sa'ab
uang duit, artos (bahasa halus), arta.
. bakal jadi uang. piduiteun, piartoseun.
. diuangkan. diduitkeun, diartoskeun.
. menguangkan. ngaduitkeun.
. pakai uang, ada uangnya. duitan, artosan.
. uang kembalian. pamulangan.
. uang muka. panjer.
. uang-uangan. duduitan, aartosan.
-
uang (bahasa untuk anak-anak) cicis.
uang kecil receh, artos alit (bahasa halus).
uang logam recéh, kencring.
ubah obah.
uban huis, salalatu (bahasa halus).
-
ubah robah, robih (bahasa halus dan sedang).
ubi hui.
. ubi cilembu. hui cilembu.
ubi jalar hui boléd.
ubun-ubun embun-embunan.
udang [Crustacea] hurang.
udang kecil. rarong.
-
udang laut kecil. rebon.
. Nama Kabupatén di Provinsi Jawa Barat.
.. Kabupatén Cirebon (2 April 1482). .
. Nama Kecamatan di Cirebon.
.. Kecamatan Cirebon (Barat, utara dan Selatan). . Nama kota di di Provinsi Jawa Barat. Kota Cirebon.
.. www.cirebonkota.go.id
udara hawa.
udel (bahasa kasar dan bahasa sedang) budjal.
udel (bahasa halus) udel, puseur.
-
uir-uir tonggérét.
ujar saur (bahasa halus).Kabupatén
ujung tungtung, congo, bocét (biasanya nilai).
Ujung rambut. Tungtung buuk.
. ujungnya. tungtungna, congona.
-
ukur ukur. jamak2 arukur.
. mengukur. ngukur.
ukuran ukuran.
ukuran dua tangan (lurus bahu) sadeupa.
ukuran satu tangan (lurus bahu) setengah deupa.
ukuran tangan di tekuk sikunya sasiku.
-
ulah lampah, talajak, réngkak, polah. = tingkah laku.
ular oray.
ulat {maggot} bilatung, hileud.
ulat bambu cangkilung.
ulek uleg.
ulekan mutu.
uli ulén
-
umbi hui, beuti.
umbi-umbian beubeutian.
umbut humbut.
umpama upama, upami (bahasa halus).
umpan eupan.
umpet kumpet. bersembunyi. ngumpet.
-
umur umur, yuswa (bahasa halus). = usia.
umumkeun salabarkeun.
undang ondang, angkir.
. mengundang. ngondang, ngangkir.
undang (bahasa halus) ulem, haturanan calik.
. mengundang. ngulem.
undangan ondangan, angkiran, uleman.
-
undur undur.
. mengundurkan. ngundurkeun.
unggul unggul. jamak2 arunggul.
~ yang unggul pada lomba. Nu arunggul dina lomba.
ungkap ungkab.
unta onta.
untaian bunga. manglé.
-
untuk (bahasa kasar) eukeur, keur, ajang, jang, pikeun.
~ Sungguh-sungguh untuk mengejar cita-cita.
~ ~ Soson-soson keur ngudag cita-cita.
~ Biaya untuk sekolah itu keterlaluan mahalnya.
~ ~ Waragad pikeun sakola teh kacida mahalna.
~ Perjalanan untuk pulang. perjalanan geusan balik.
untuk (bahasa halus) haturan.
untuk (bahasa sedang) kanggo, kanggé.
untuk (kegunaan) paranti.
-
untuk di-. -eun (akhiran). kata dasar + eun. = yang akan di-
. yang akan dibawa. bawaeun.
. yang akan dibayar. bayareun.
. yang akan dibakar. durukeun, beuleumeun.
. yang akan dibeli. beulieun, peséreun (bahasa halus).
. yang akan dibuat. jieuneun.
-
. yang akan dijilid. jilideun.
. yang akan dipikir. pikireun.
. yang akan dipilih. piliheun.
. yang akan disembelih. peunciteun.
. yang akan ditampar. tampilingeun.
-
untung untung, bati (dagang). jamak2 araruntung
. diuntungkan. diuntungkeun
. keuntungan. kauntungan.
. menguntungkan. ngauntungkeun
-
upah gajih, buruhan.
. lemak. gajih (homonim)
. upah dalam bahasa sunda= buat gembira orang yang sedang bersedih.
.. ngupahan. membuat gembira orang yang sedang bersedih.
upil korong.
urap urab.
urut urut, leles (bahasa halus).
. diurut. diurut, dileles.
.mengurut. ngurut, ngaleles.
urus urus, leres (bahasa halus)
. menguruskan. nguruskeun, ngalereskeun.
-
usaha usaha, ihtiar, tarekah.
usia umur, yuswa (bahasa halus). = umur.
usir usir, tundung.
. mengusir. nundung.
usus peujit, tamusu, tambusu.
utama utama, utami (bahasa halus dan bahasa sedang).
-
utara kalér. jamak2 kalaler.
. menghadap utara, menuju ke utara. ngaler.
. lawan kata (selatan). kidul.
. orang yang ada di utara. urang kalér.
. berada di utara. kaléreun.
utuh beleger.

V
vitamin pitamin.

W
wadas =cadas.
waduk bendungan.
. waduk dalam bahasa sunda = tahi.
wajah beungeut, raray, pameunteu, astra.
wajan katel. jamak2 karatel
wajib kudu, kedah (bahasa halus), wajib (berasal dari bahasa arab). jamak2 karudu, karedah.
. kewajiban. kawajiban.
. mewajibkan. ngawajibkeun.
.. Mewajibkan masyarakatna menanam kopi. Ngawajibkeun masarakatna marelak kopi.
waktu waktu, danget (bahasa halus), basa, wanci, waktos (bahasa halus), mangsa, nalika (bahasa halus), saat, mangsa.
-
waktu kurang lebih pukul 01.00 - 03.00 pagi hari. wanci janari gede.
waktu kurang lebih pukul 03.30 - 04.30 pagi hari. wanci janari leutik.
waktu kurang lebih pukul 04.30 pagi hari. wanci balebat.
waktu kurang lebih pukul 04.30 - 05.00 pagi hari. wanci carancang tihang.
waktu kurang lebih pukul 07.00 - 08.30 pagi hari. wanci haneut moyan.
Waktu kurang lebih pukul 08.00 - 09.00 pagi hari. duha.
-
waktu kurang lebih pukul 09.00 siang hari. wanci rumangsang.
waktu kurang lebih pukul 10.00 siang hari. wanci pecat sawed.
waktu kurang lebih pukul 12.00 siang hari. wanci manceran, wanci lohor.
waktu kurang lebih pukul 13.00 siang hari. wanci lingsir ngulon.
waktu kurang lebih pukul 15.00 sore. wanci panonpoe satangtung.
-
waktu kurang lebih pukul 16.00 - 17.00 sore. wanci tunggang gunung.
waktu kurang lebih pukul 17.00 - 18.00 sore. wanci sariak layung.
waktu kurang lebih pukul 18.30 malam. Wanci sareupna.
waktu kurang lebih pukul 20.00 malam. Wanci sareureuh budak.
waktu kurang lebih pukul 24.00 malam. wanci tengah peuting.
-
waktu itu harita, waktos éta.
~ Waktu itu sedang bekerja. Harita teh keur digawe.
waktu nanti. jaga.
waktu antara tengah malam dengan subuh. janari.
waktu yang tak tentu lamanya. watara, sawatara, watawis atau sawatawis (bahasa halus)
walau sanajan, najan.
walaupun sanajan, najan, sanaos (bahasa halus).
-
wangi wangi, seungit. jamak2 warangi, sareungit. =harum
. nama tempat di Lembang Bandung. Pager Wangi.
. wangi-wangian. wawangian,seuseungitan.
wanita awéwé. mojang, wanoja, istri (bahasa halus).
. jamak2 marojang, waranoja.
wandu wandu. = banci.
warga warga, wargi (bahasa halus).
warna kelir, pulas. jamak2 parulas.
. mewarnai. mulas.
-
warna warna, warni (bahasa halus).
warta beja, warta, wartos (bahasa halus), warti (bahasa halus).
wartawan wartawan.
Waru atau baru [Hibiscus tiliaceus] waru.
warung warung, jongko.
. berwarung. ngawarung.
-
waspada waspada, waspaos (bahasa halus).
waswas mangmang.
watak watek.
wayang (boneka) wayang.
. memainkan wayang. ngawayang.
. wayang terbuat dari kayu. wayang Golek (Khas Sunda).
. nama-nama Wayang dalam cerita Mahabrata :
.. Arimbi.
.. Arjuna.
.. Abimanyu.
.. Anterja.
.. Astrajingga. = Cepot
.. Aswatama.
.. Baladewa.
.. Batara Guru.
.. Bima.
.. Cepot. = Astrajingga
.. Dawala. = petruk.
.. Dursasana.
.. Gareng.
.. Gatotkaca.
.. Kresna.
.. Nakula.
.. Petruk. = Dawala.
.. sadewa.
.. semar. = Kyai Lurah Semar Badranaya.
.. Srikandi.
.. subadra.
... Suaminya. Arjuna.
.. Yudistira.
. nama-nama Wayang dalam cerita Ramayana :
, ramayana berasal dari bahasa sangsakerta.
.. Dasarata.
.. Hanoman.
.. Janaka.
.. Jatayu.
.. Kumbakarna.
.. Laksmana.
.. Rahwana. = Dasamuka.
.. Rama.
.. Sinta.
.. Subali.
.. Sugriwa.
.. Wibisana.
. Wayang terbuat dari kulit. wayang Kulit (khas Jawa)
. wayang tiruan. wawayangan.
-
wejangan wejangan, papatah.
wibawa wibawa, komara.
wilayah tatar, wewengkon, daérah.
. Tatar sunda. Wilayah sunda.
wisata saba, piknik. aktif nyaba. jamak2 nyaraba.
wortel (dancus carota) wortel.
wudu wudu, wulu, abdas (bahasa halus). jamak2 arabdas.

Y
ya (bahasa kasar) heu'euh, enya, nya.
ya (bahasa halus dan bahasa sedang) leres, yaktos, sumuhun, muhun.
yaitu nya éta.
yakni nya eta
yang anu, nu.
. yang dipakai. anu dipaké, anu dianggo (bahasa halus).
. yang satu. nusa
.. yang satu agama. nu saagama.
.. yang satu bangsa. nu sabangsa.
.. yang satu rasa. nu sarasa
-
yang akan di-. -eun (akhiran). kata dasar + eun. = untuk di-
. yang akan dibawa. bawaeun.
. yang akan dibayar. bayareun.
. yang akan dibakar. durukeun, beuleumeun.
. yang akan dibeli. beulieun, peséreun (bahasa halus).
. yang akan dibuat. jieuneun.
-
. yang akan dijilid. jilideun.
. yang akan dipikir. pikireun.
. yang akan dipilih. piliheun.
. yang akan disembelih. peunciteun.
. yang akan ditampar. tampilingeun.
-
yatim yatim.
yuyu keuyeup.

z
zakar apén, kontol, sirit, mamas (bahasa halus).
zaman jaman.
. Zaman sekarang. Jaman kiwari.
zikir dikir.
ziarah jarah.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar

bila ada yang kurang silahkan berkomentar